Χωροχρονικές Μεταβολές (1945-2020) σε έναν Βοσκότοπο της Βόρειας Ελλάδας, σε σχέση με τις Κοινωνικοοικονομικές Μεταβολές
Από RemoteSensing Wiki
Πρωτότυπος τίτλος: Spatiotemporal Changes (1945–2020) in a Grazed Landscape of Northern Greece, in Relation to Socioeconomic Changes
Συγγραφείς: D. Chouvardas, M. Karatassiou, P. Tsioras , I. Tsividis, S. Palaiochorinos
Δημοσιεύθηκε: Land 2022, 11, 1987. https://doi.org/10.3390/land11111987
Λέξεις κλειδιά: μεσογειακά τοπία, επέκταση των δασών, μείωση των βοσκοτόπων, εγκατάλειψη γης, παραδοσιακές πρακτικές διαχείρισης, γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών, μετρικές τοπίου
Αντικείμενο εφαρμογής: Μελέτη διαχρονικής μεταβολής της βλάστησης
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι χωροχρονικές μεταβολές των βοσκοτόπων στην Ελλάδα τα τελευταία 75 χρόνια παρομοιάζουν με διάφορα μέρη της βόρειας Μεσογείου, όπου η δασική βλάστηση εισέβαλε σε ανοικτές περιοχές αλλάζοντας τη δομή και την ποικιλομορφία του τοπίου. Αυτές οι μεταβολές του τοπίου επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις δημογραφικές και κοινωνικοοικονομικές αλλαγές που επιδεινώνουν την εγκατάλειψη των παραδοσιακών πρακτικών διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένης της κτηνοτροφίας και της υλοτομίας. Το άρθρο εξετάζει τις χωροχρονικές αλλαγές όσον αφορά τους τύπους χρήσεων γης/κάλυψης γης σε έναν τυπικό βοσκότοπο στην περιοχή του Λαγκαδά, στη Β. Ελλάδα, την περίοδο 1945-2020 και επιχειρεί να τις συσχετίσει με τις κοινωνικοοικονομικές αλλαγές. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εξέλιξη των βοσκοτόπων.
2. ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΛΟΓΙΑ
2.1. Περιοχές μελέτης
Η περιοχή μελέτης (τοπίο Λαγκαδά) ανήκει στον Δήμο Λαγκαδά του Νομού Θεσσαλονίκης (βόρεια Ελλάδα) και βρίσκεται 30 χιλιόμετρα ΒΑ από τη δεύτερη μεγαλύτερη μητροπολιτική περιοχή της χώρας, την πόλη της Θεσσαλονίκης (πληθυσμός 1.110.000). Αποτελείται από πέντε δημοτικές υποενότητες (Κολχικό, Εξάλοφος, Λοφίσκος, Όσσα και Κρυονέρι) που καλύπτουν μια έκταση περίπου 250 km2 , η οποία κυμαίνεται από λιγότερο από 100 μέτρα υψόμετρο στο νότιο μέρος της έως πάνω από 1100 μέτρα υψόμετρο στα βορειοανατολικά της λίμνης Κορώνειας (Εικόνα 1). Η λίμνη Κορώνεια ανήκει στο δίκτυο Natura 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι εξαιρετικά σημαντική για τη διατήρηση της άγριας ζωής και προστατεύεται από τη σύμβαση Ραμσάρ. Η τοπογραφία του τοπίου του Λαγκαδά είναι λοφώδης/ημιορεινή, με ένα μάλλον πυκνό πρότυπο αποστράγγισης. Το κλίμα είναι ημίξηρο έως υπο-υγρό Μεσογειακό, με μέση ετήσια βροχόπτωση περίπου 500 mm και μέση ετήσια θερμοκρασία 11,5 °C. Οι κύριες χρήσεις/κατηγορίες κάλυψης γης είναι θαμνότοποι, γεωργικές εκτάσεις και δάση. Οι θαμνότοποι καλύπτονται κυρίως από Quercus coccifera L. και αποτελούν τόπο βόσκησης για αιγοπρόβατα σχεδόν όλο το χρόνο. Οι γεωργικές εκτάσεις καλλιεργούνται κυρίως με ετήσιες σπορές και τα δάση κυριαρχούνται από φυλλοβόλες βελανιδιές (π.χ. Quercus pubescens Willd., Quercus frainetto Ten.).
2.2. Μεθοδολογία
2.2.1 Δεδομένα
Για την μελέτη της εξέλιξής τους αξιοποιήθηκε χαρτογραφικό υλικό σε διάφορες μορφές, όπως ιστορικά σύνολα δεδομένων (LULC) σε μορφή shapefile (1945, 1960 και 1993), πρόσφατοι χάρτες χρήσεων γης (Corine Land Cover of 2018) και δορυφορικές εικόνες (Google Earth από το 2017 έως το 2020), το οποίο αναλύθηκε με λογισμικό γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών και μετρικές τοπίου. Επίσης, συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν δεδομένα κοινωνικοοικονομικής απογραφής και αριθμοί ζώων βόσκησης από διαχρονικές εκθέσεις απογραφής των ελληνικών αρχών.
