Νέα τεχνική για την παρακολούθηση γεωργικών εκτάσεων υψηλής φυσικής αξίας στη Βασιλικάτα

Από RemoteSensing Wiki

Αναθεώρηση της 22:10, 14 Φεβρουαρίου 2024

Πρωτότυπος τίτλος: New Technique for Monitoring High Nature Value Farmland (HNVF) in Basilicata

Συγγραφείς: Costanza Fiorentino, Paola D’Antonio, Francesco Toscano, Angelo Donvito and Felice Modugno

Δημοσιεύθηκε: Sustainability 2023, 15, 8377. https://doi.org/10.3390/su15108377

Λέξεις κλειδιά: Γεωργία

Αντικείμενο εφαρμογής: Παρακολούθηση γεωργικών εκτάσεων υψηλής φυσικής αξίας στην περιοχή της Βασιλικάτα

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Εικόνα 1. Σχέδιο των τριών τύπων περιοχών HNVF και πώς μπορούν να εντοπιστούν λειτουργικά εντός γεωργικών περιοχών, Ελλάδα, πηγή: [1]

Εικόνα 2. Γεωγραφική θέση της περιοχής Βασιλικάτα στη νότια Ιταλία, Ελλάδα, πηγή: [2]

Εικόνα 3. Μηνιαίοι χάρτες δεικτών SMI Μαΐου (α), Ιουνίου (β), Ιουλίου (γ), Αυγούστου (δ) και Σεπτεμβρίου (ε) 2012, Ελλάδα, πηγή: [3]

Εικόνα 4. α) Χάρτης του δείκτη μεταβλητότητας καλλιεργειών (CD), β) Χάρτης εκτεταμένων πρακτικών (EP), γ) Χάρτης παρουσίας δείκτη φυσικού στοιχείου (Ne), Ελλάδα, πηγή: [4]

Εικόνα 5. Χάρτης του δείκτη HNVF που λαμβάνεται ως το σταθμισμένο άθροισμα των τριών υποδεικτών CD, EP και Ne. Ο δείκτης κυμαίνεται μεταξύ 0 και 30, Ελλάδα, πηγή: [5]

Εικόνα 6. HNVF Χάρτης των δήμων στην περιοχή Βασιλικάτα. Το σχήμα (α) δείχνει τον χάρτη που σχετίζεται με μια τιμή ίση με το 30ο εκατοστημόριο, ενώ το σχήμα (β) δείχνει τον χάρτη που σχετίζεται με μια τιμή ίση με το 15ο εκατοστημόριο, Ελλάδα, πηγή: [6]

Εικόνα 7. Χάρτης του δείκτη φυσικής αξίας στην περιοχή Βασιλικάτα (ISPRA 2017), Ελλάδα, πηγή: [7]

Εικόνα 8. Χάρτες περιοχών HNVF στην περιοχή Βασιλικάτα που δημοσιεύθηκαν το 2014, Ελλάδα, πηγή: [8]

Γεωργικές περιοχές με υψηλή φυσιοκρατική αξία είναι εκείνες οι περιοχές που χαρακτηρίζονται από καλό επίπεδο ποικιλομορφίας καλλιεργειών, όπου τα μηχανήματα και οι εισροές όπως λιπάσματα και φυτοφάρμακα μειώνονται, ημιφυσικές περιοχές με εκτεταμένη γεωργία και η παρουσία φρακτών, σειρών δέντρων και περιοχών αυθόρμητης βλάστησης. Οι περιοχές HNVF συμβάλλουν σημαντικά στη διατήρηση υψηλού βαθμού βιοποικιλότητας. Μελέτες εντόπισαν πιθανές περιοχές HVNF σε ευρωπαϊκή κλίμακα συνδυάζοντας τις χαρτογραφικές πληροφορίες του Corine Land Cover με τις στατιστικές οικονομικές πληροφορίες του Farm Accountancy Data Network. Από τις πρώτες μελέτες, έχουν οριστεί τρεις τύποι περιοχών HNVF: Τύπος 1: Αγροτική γη με υψηλή κάλυψη ημιφυσικής βλάστησης, τύπος 2: Γεωργική γη που κυριαρχείται από γεωργία χαμηλής έντασης ή από ένα μωσαϊκό ημιφυσικών και καλλιεργούμενων περιοχών, τύπος 3: Γεωργική γη με σπάνια είδη ή υψηλή αναλογία ζωικών και/ή φυτικών ειδών με ενδιαφέρον διατήρησης. Το HNVF απέκτησε ιδιαίτερη σημασία το 2005 όταν υιοθετήθηκε ως δείκτης από το Κοινό Πλαίσιο Παρακολούθησης και Αξιολόγησης των Προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης. Παρόλο που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν παρείχε λεπτομερή και αυστηρή μεθοδολογία για τον προσδιορισμό του HNVF, υπέδειξε γενικές οδηγίες, αφήνοντας τη δυνατότητα προσαρμογής των μεθοδολογιών στις διάφορες γεωγραφικές περιοχές και στα διαθέσιμα δεδομένα. Το European Evaluation Helpdesk for Rural Development δημοσίευσε μια μεθοδολογία για την παρακολούθηση των περιοχών HNVF: 1. Αναπτύχθηκε και αποθηκεύτηκε σε έργο GIS με χρήση γεωαναφορικών δεδομένων και χαρτών, 2. Με βάση ολοκληρωμένες μεθόδους για την κάλυψη γης και την ένταση καλλιέργειας/αναπαραγωγής, λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία που διατηρούν την κατανομή των ειδών, 3. Δυναμική-για την παρακολούθηση της χωροχρονικής διακύμανσης των περιοχών HNVF, 4. Δυνατότητα καταγραφής και αναφοράς αύξησης ή μείωσης των δεικτών HNVF και, επομένως, του επιπέδου βιοποικιλότητας μιας συγκεκριμένης περιοχής. Η μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) του 2020 επιβεβαιώνει την προσοχή που έχει δοθεί στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα, τη βιοποικιλότητα και υπογραμμίζει ένα δίκαιο εισόδημα για τους αγρότες. Οι κύριες αλλαγές της ΚΑΠ μετά το 2020 αφορούν τους τρόπους με τους οποίους τα κράτη μέλη θα καθορίσουν πώς να επιτύχουν στόχους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων για ημιφυσικές και γεωργικές περιοχές που μειώνονται ή κινδυνεύουν να μειωθούν. Η νέα μεταρρύθμιση της ΚΑΠ για την περίοδο 2023–2027 θα απαιτήσει από τις χώρες να αναπτύξουν εθνικά στρατηγικά σχέδια για την προώθηση της περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητας των γεωργικών συστημάτων. Το σχέδιο αυτό θα υποδεικνύει στις αρμόδιες αρχές τις συγκεκριμένες ενέργειες που πρέπει να υλοποιηθούν και θα προσδιορίζει τα κονδύλια που διατέθηκαν. Οι εκθέσεις εργαστηρίων και ομάδων επιστημονικών εμπειρογνωμόνων από ευρωπαϊκές χώρες τόνισαν την επείγουσα ανάγκη: αύξηση των προστατευόμενων περιοχών, αύξηση της χρηματοδότησης για τον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων της γεωργίας στη βιοποικιλότητα και το κλίμα, αύξηση κονδυλίων που χρηματοδοτούν περιβαλλοντικούς και κοινωνικοοικονομικούς στόχους. Η νέα ΚΑΠ στοχεύει στην προώθηση ενός βιώσιμου και ανταγωνιστικού γεωργικού τομέα που μπορεί να υποστηρίξει τα προς το ζην των αγροτών και να παρέχει υγιεινά και βιώσιμα τρόφιμα για την κοινωνία. Η γεωργία και οι αγροτικές περιοχές έχουν κεντρική θέση στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η νέα ΚΑΠ θα αποτελέσει βασικό εργαλείο για την επίτευξη της βιοποικιλότητας. Οι δράσεις θα πρέπει να σχεδιάζονται τόσο σε εδαφικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο αγροκτημάτων, να στοχεύουν στη διατήρηση και την προώθηση της βιοποικιλότητας σε σχέση με τις γεωργικές πρακτικές, να βασίζονται στη διατήρηση των γεωργικών περιοχών που έχουν φυσικά στοιχεία που υποστηρίζουν τη βιοποικιλότητα, όπως αγροδασοκομικές περιοχές, απομονωμένα δέντρα, ρυάκια ή λιμνούλες που μπορούν να φιλοξενήσουν προστατευόμενα είδη. Άλλα σημαντικά στοιχεία αφορούν τη γεωπονική διαχείριση ξεκινώντας από τη διαχείριση του περιθωρίου του αγρού, την προσαρμογή των διαστάσεων του αγρού για να καταλήξουμε στη διαχείριση των υδάτινων πόρων, των λιπασμάτων και στη χρήση αγροχημικών προϊόντων για τον έλεγχο των ζιζανίων και την πρόληψη ασθενειών. Η διαχείριση όλων αυτών των στοιχείων είναι αρκετά περίπλοκη και οι πιθανές λύσεις διαφέρουν μεταξύ γεωργικών συστημάτων και εντός γεωργικών συστημάτων ανάλογα με τη γεωγραφική θέση. Για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, σημαντικό ρόλο έχουν, η διαχείριση της αγρανάπαυσης σε αρόσιμες εκτάσεις, η διατήρηση της κάλυψης χλοοτάπητα σε ξυλώδεις και μικτές καλλιέργειες, ο έλεγχος των πλημμυρών σε ορυζώνες και η διαχείριση των ποσοστών εκτροφής στους βοσκότοπους, ιδιαίτερα στους εκτεταμένους. Η μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων βελτίωσαν τη διαθεσιμότητα τροφής και την ποικιλομορφία των πτηνών των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, ενώ η καθυστέρηση της συγκομιδής προσφέρει τροφή και καταφύγιο βελτιώνοντας την αφθονία των πτηνών.Οι διαδικασίες υπολογισμού HNVF μπορούν να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την πρωτογενή παραγωγή, τον κύκλο των θρεπτικών ουσιών, τον σχηματισμό του εδάφους, κ.λπ. Αυτοί οι δείκτες τροφοδοτούν ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών οικοσυστήματος. Η γεωργική γη HNVF έχει θετικό αντίκτυπο στην κλιματική αλλαγή, στην πρόληψη της διάβρωσης του εδάφους και στον βιολογικό έλεγχο. Τα εδάφη HNVF περιέχουν υψηλότερα επίπεδα οργανικού άνθρακα, συμβάλοντας στη ρύθμιση του κλίματος, στη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους και στην πρόληψη της διάβρωσης, της ερημοποίησης και της αλάτωσης του εδάφους. Η προμήθεια γεωργικών προϊόντων υψηλής ποιότητας και υψηλής οικονομικής αξίας συνδέεται με τη γεωργική γη HNV κι αυτά τα προϊόντα συχνά επισημαίνονται ως αναγνωρισμένα υψηλής ποιότητας. Επομένως, η διατήρηση των περιοχών HNVF επηρεάζει έμμεσα την ποιότητα της παραγωγής τροφίμων και ζωοτροφών, την παροχή νερού και υπηρεσίες, όπως ψυχαγωγικές δραστηριότητες, αγροτουρισμός και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Στόχος της παρούσας εργασίας είναι ο καθορισμός διαδικασιών GIS με βάση την επεξεργασία συγκεκριμένων δεικτών για την επεξεργασία του χάρτη HNVF χρησιμοποιώντας δεδομένα που είναι διαθέσιμα στο αποθετήριο πληροφοριών της βάσης δεδομένων της δημόσιας αρχής. Η προτεινόμενη μεθοδολογία έχει το πλεονέκτημα της χρήσης δωρεάν δεδομένων εισόδου (π.χ. χάρτες Corine Land Cover, εικόνες τηλεπισκόπησης κ.λπ.) και είναι προσαρμόσιμη σε διαφορετικές χωρικές αναλύσεις.

2. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ

2.1. Η περιοχή μελέτης