Alluvial fan
Από RemoteSensing Wiki
Αλλουβιακές Δομές - Ριπίδια
Περιγραφή Τα ριπίδια είναι αποθέσεις κοκκώδων θραυσμάτων σε σχήμα ποδιάς που εκτείνονται από τη βάση του βουνού εώς τις παρακάτω πεδινές εκτάσεις . Όταν πολλά κανάλια εκρέουν από το μέτωπο ενός βουνού, μεμονωμένα ριπίδια συγχωνεύονται σε μεγαλύτερες, σύνθετες γεωμορφές που ονομάζονται bajadas. Κάθε ριπίδιο εκτίνεται ακτινικά προς τα έξω από ένα μόνο κανάλι-πηγή, και έχει σε κάτοψη σχήμα ποδιάς. Το εγκάρσιο προφίλ του είναι τοξωτό, και το διαμήκες προφίλ του είναι ελαφρώς κοίλο. Οι κλίσεις είναι συνήθως μικρότερες από 10 °. Το σχήμα σχετίζεται με το μέγεθος κόκκου. Ριπίδια αποτελούμενα από πέτρες και σκύρα έχουν έντονα τοξωτή αψίδα, το κατάστρωμα της οποίας ενδέχεται να περιέχει θραύσματα πλάτους ενός μέτρου ή περισσότερο που εξέχουν αρκετά πάνω από τη μέση επιφάνεια. Ριπίδια αποτελούμενα από φερτή λάσπη, άμμο και ψιλό χαλίκι και έχουν ευρεία, επίπεδα προφίλ. Πολλά ριπίδια κατασκευάζονται ως επί το πλείστον από ανεπαρκώς διαχωρισμένες ροές συντριμμιών, στις οποίες μεγάλες πέτρες (> 2 m), βάρους πολλών τόνων, μεταφέρονται σε μια μάζα υδαρούς λάσπης. Τα ριπίδια είναι σύνθετες δομές των οποίων οι μονάδες διαφέρουν στο σχήμα επιφάνεια και τη δομή. Τα συστατικά μέρη περιλαμβάνουν: ενεργά κανάλια που πηγάζουν από τα βουνά, τα οποία μεταφέρουν συντρίμμια σε περιοχές απόθεσης, καθώς επίσης τέμνουν, διαβρώνουν, ή υπερκαλύπτουν προηγούμενες αποθέσεις - παλαιότερες, εγκαταλελειμένες και τοπικά υπερυψωμένες περιοχές απόθεσης που βρίσκονται μεταξύ των καναλιών - και εσωτερικά σχηματισμένα δενδριτικά κανάλια εντός παλαιότερων αποθέσεων που διαβρώνουν τις ανεπτυγμένες επιφάνειες και αναδιανέμουν τα συντρίμμια σε κατωφερείς προσχωσιγενείς περιοχές. Έτσι, μόνο ορισμένα τμήματα του συστήματος ριπιδίων είναι ενεργές προσχωσιγενείς πεδιάδες ανά πάσα στιγμή. Τα ριπίδια εκτείνονται σε μήκος από μέτρα εώς χιλιόμετρα και σε ύψος από εκατοστά σε δεκάδες μέτρα. Μερικά είναι τόσο μεγάλα που έχουν χαρακτηριστικά πεδιάδας, όπως η πεδιάδα χαλικιών Dibdibah που εκτείνεται από τη βορειοανατολικη Σαουδική Αραβία μέχρι το Ιράκ και το Κουβέιτ. Δεν έχουν όλες οι έρημοι ριπίδια και bajadas. Αυτές οι γεωμορφές αναπτύσσονται καλύτερα σε ημιάγονες ερήμους, όπου επιμήκεις οροσειρές που είναι τεκτονικά ενεργές (τοπογραφία λεκάνης και έκτασης) χωρίς προστατευτική βλάστηση, υπόκεινται σε διάβρωση από περιστασιακές ισχυρές βροχοπτώσεις. Ο Bull (1991), πρωτοπόρος στην χρονολόγηση ριπιδίων, διατύπωσε την άποψη πως τέσσερις γενικοί μορφολογικοί τύποι αποθέσεων μπορούν να αναγνωριστούν από εικόνες. Η ανακάλυψη αυτή μπορεί επίσης να εφαρμοστεί στην ανάλυση εικόνας για την υποστήριξη της εφαρμοσμένης μηχανικής και των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Ο Bull σημειώνει υποσύνολα σε τρεις από τις κατηγορίες, αλλά αφού αυτά προσδιορίζονται καλύτερα από επίγειες παρατηρήσεις ,τα αγνοούμε. Οι τέσσερις τύποι είναι: • F1: Αυτά, τα παλαιότερα ριπίδια, είναι απομονωμένα απομεινάρια από πολύ χονδροειδή υλικά που συνήθως αποτίθενται απευθείας σε φυσικά βραχώδη αετώματα, και έχουν αποκοπεί από τις πηγές τους. Είναι συνήθως για ευμεγέθη, στέκονται ψηλότερα από τα κανάλια (5-40 m), και έχουν ένα εσωτερικά αναπτυγμένο δίκτυο αποστράγγισης που τέμνει την επιφάνεια σε κορυφογραμμές και χαράδρες, απομακρύνοντας το περισσότερο από το κατάστρωμα. • F2: Επίσης παλαιά, αυτά τα ριπίδια έχουν μετρίως κατατμημένα λεία, σε μεγάλο βαθμό ‘’γυαλισμένα’’, επίπεδα καταστρώματα και υπολείμματα καταστρωμάτων που στέκονται 1-10 m πάνω από τα κανάλια. Έχουν τους πιο σκοτεινούς τόνους από τους διάφορους τύπους ριπιδίων. • F3: Νεότερες αποθέσεις που είναι βραχώδεις και έχουν κυματοειδή τοπογραφία. Το βήμα κυμαίνεται συνήθως από λίγα εκατοστά έως 1 ή 2 μέτρα. Είναι ελαφρύτερα σε τόνο από τα F1 ή F2, αλλά πιο σκούρα από το F4. • F4: Επιφάνειες των νεότερων αποθέσεων. Είναι ενεργά κανάλια και πρόσφατα εγκαταλελειμμένα κανάλια που εισέρχονται σε παλαιότερες μονάδες. Έχουν την χαμηλότερη ανύψωση και τους ελαφρύτερους τόνους
 135 x 135 - 4k - jpg, πηγή: [1] |
 Alaska National Park ,143 x 107 - 3k - jpg, πηγή: [2] |
 Andes,150 x 107 - 4k - jpg, πηγή: [3] |
Προέλευση Τα αλλουβιακά ριπίδια σχηματίζονται από διαδοχικές εναποθέσεις ιζημάτων που μεταφέρονται από περιστασιακά ρέματα που εκβάλουν από υδάτινα ρεύματα στα μέτωπα βουνών επάνω σε ευρείες, ανοικτές περιοχές όπου οι ροές απλώνονται, χάνουν ταχύτητα, και αποθέτουν τα φορτία τους (ιζήματα). Το νερό προέρχεται από καθίζησεις σε κάποιο μέρος της λεκάνης βουνού, το οποίο μπορεί να είναι πολλά χιλιόμετρα μακριά. Το μίγμα ογκόλιθων, χαλικιού, άμμου, λάσπης και πηλού, εξαρτάται από τις πηγές των υλικών και τον όγκο και την ταχύτητα του ρεύματος. Λόγω της κλίσης της ταχύτητας, τα σωματίδια διαχωρίζονται, με τα μεγαλύτερα να αποτίθενται κοντά στις εκβολές του καναλιού με την πρώτη απώλεια ταχύτητας, και τα ψιλότερα μεταφέρονται χαμηλά προς τα άκρα του ριπιδίου. Εξαιτίας των αλλαγών του κλίματος και την τροποποίηση εδάφους (τεκτονικής), μεμονωμένα ριπίδια μπορεί να αποκοπούν από ενεργές πλημμύρες / κύκλους αποθέσεων και ανανέωση. Όταν αποκοπούν, οι αποθέσεις σταθεροποιούνται και σταδιακά αναπτύσσουν σταθερή επιφάνεια τύπου καταστρώματος ερήμου - ομαλή και επίπεδη με λεπτή υφή και ελαφρώς αψιδωτά ριπίδια, καθώς και ακατέργαστη , ακανόνιστη χονδροειδούς υφής με έντονα τοξωτά ριπίδια. Αυτές οι επιφάνειες σταδιακά αποκτούν γυαλιστερή ,στιλπνή πατίνα. Πέρα από την ωριμότητα και τον τόνο του βερνικιού, το συνολικό σκοτάδι είναι συνάρτηση της σύνθεσης και της απόστασης μεταξύ των τμημάτων του καταστρώματος. Επακόλουθες αλλαγές στο κλίμα ή ανύψωση εδάφους μπορούν να τροποποιήσουν εκ νέου την πλημμύρα / κύκλος αποθέσεων, έτσι ώστε τα παλιά κανάλια να ανανεώνονται ή να καταργούνται, καθώς σχηματίζονται νέα κανάλια. Οι παλιές αποθέσεις σμιλεύονται σε μικρότερες μονάδες, διαβρωνονται, ή εμπλουτίζονται με νέα φορτία ιζημάτων. Έτσι, κάθε συγκεκριμένο τόπο μπορεί να υπάρχουν κατάλοιπα ριπιδίων σε ποικιλία ηλικιών, σχημάτων, τόνων, υφής, και άλλων χαρακτηριστικών.
Σπουδαιότητα
Τα περισσότερα χαμηλά, τοξωτά ριπίδια και τα εξωτερικά μέρη των μεγάλων ριπιδίων έχουν λείες επιφάνειες από χαλίκι , κατάλληλες για την κυκλοφορία οχημάτων και πεζών και, σε ορισμένες περιοχές, επιχειρήσεις αεροσκαφών σταθερών πτερύγων , αλλά όχι σε συνεχή βάση. Τα καταστρώματα μπορεί να σπάσουν με τη χρήση, εκθέτοντας ένα λεπτό ίζημα που παράγει σκόνη ή που μπορεί να είναι αρκετά μαλακό, ώστε να παρεμποδίζονται οι μετακινήσεις. Εναπομένουσα επιφανειακή σκόνη και την άμμος μπορεί επίσης να αναδυθεί στον αέρα ταραχθεί από ταχέως κινούμενα οχήματα και αεροσκάφη. Λόγω του προσανατολισμού των καναλιών και των κορυφογραμμών, υπάρχει ένα "κόκκος" στην επιφάνεια που μπορεί να επηρεάσει την προσπέλαση - καθιστώντας την ευκολότερη κατά μήκος των καναλιών από ό, τι εγκάρσια. Σε βαθέως χαραδρωμένα ριπίδια, τα παγιωμένα κανάλια και οι παραπόταμοι, ρεματιές σχηματίζουν τοπογραφία Badlands που μπορεί να παρακωλύσουν την προέλαση και να παράσχουν χώρους για ενέδρα ή την κάλυψη και την απόκρυψη. Η σύνθεση του υλικού πηγής επηρεάζει και τα χαρακτηριστικά επιφάνειας. Για παράδειγμα, θραύσματα ασβεστόλιθου με αιχμηρή επιφάνεια μπορούν να δυσχεράνουν την πεζή προσπέλαση, ειδικά σε απότομες πλαγιές, και να είναι σκληρά για τα ελαστικά. Κομμάτια χαλαζία , αν και σκληρά, λεία και πολύ αιχμηρά, σχηματίζουν ευσταθή καταστρώματα που είναι εύκολο να διασχιστούν πεζή ή με όχημα, όπως είναι τα καταστρώματα από θραύσματα από πολύ θρυμματισμένο γρανίτη. Σε παλαιά, εκτεταμένα ριπίδια, όπως η προαναφερθείσα πεδιάδα Dibdibah, αναπτύσσεται μια ήπια κυλιόμενη τοπογραφία, η οποία, αν και μη εμφανής για τα άτομα στο έδαφος, μπορεί να προσφέρει επαρκή οριζόντια κάλυψη την απόκρυψη για ακτινικό ταξίδι, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων οχημάτων. Αντίθετα, ταξίδια κατά πλάτος ακτινικών διατάξεων μπορεί να οδηγήσουν σε εναλλασσόμενη έκθεση και σκίαση. Όπου δεν υπάρχουν καταστρώματα ,τα υλικά των ριπιδίων μπορεί να είναι χαλαρά, ανεπαρκώς ενοποιημένα και ασταθή. Τα ριπίδια είναι παραδοσιακή πηγή των υλικών εφαρμοσμένης μηχανικής. Τα κανάλια αποστράγγισης θα πρέπει να αποφεύγονται τόσο κατά τη διάρκεια όσο και αμέσως μετά από καταιγίδες στα ορεινά, όταν το νερό και τη λάσπη των στιγμιαίων πλημμυρών κινούνται βίαια και γρήγορα προς τα διακλαδούμενα κανάλια και αγωγούς, που μπορούν να μεταφέρουν τα πάντα στο πέρασμά τους, συμπεριλαμβανομένων των οχημάτων. Σε τέτοιες περιπτώσεις επιβάλλεται η κατεύθυνση στο υψηλότερο έδαφος και σε πολύ στιλπνά καταστρώματα. Σε πολλές ερήμους, οι βραχώδεις ρωγμές των ριπιδίων και οι επανθίσεις προτιμώνται ως κατοικία από ερπετά, πολλά από τα οποία είναι δηλητηριώδη. Οι περισσότερες εμπλοκές με φίδια λαμβάνουν χώρα σε άνυδρες και ημιάγονες περιοχές που συναντώνται συνήθως στα άνω μέρη των βραχωδών αλλουβιακών ριπιδίων.
Ξένα ονόματα και Συνώνυμα
(οι κοινές ονομασίες είναι με έντονους χαρακτήρες): Bahada, serir, reg, hammada (Βόρεια Αφρική), Γκόμπι (Κίνα), gibber (Αυστραλία).
