Aξιολόγηση της φασματικής ικανότητας των εικόνων quickbird για την επισκόπηση θαμμένων αρχαιολογικών υπολειμμάτων
Από RemoteSensing Wiki
Πρωτότυπος Τίτλος: Evaluation of the spectral capability of quickbird imagery for the detection of archaeological buried remains
Συγγραφείς: Nicola Masini, Rosa Lasaponara
1 Εισαγωγή
Η εφαρμογή διαστημικής τεχνολογίας στην πολιτιστική κληρονομιά και την αρχαιολογική έρευνα είναι ευρέως γνωστή, κυρίως λόγω του ότι πολύ υψηλής ευκρίνειας δορυφορικά δεδομένα (VHR) όπως, IKONOS (1999) και QuickBird(2001), μπορούν να συνδυαστούν με εναέριες φωτογραφομμετρικές εικόνες. Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, οι εναέριες φωτογραφίες ήταν η πλέον κοινή πηγή τηλεπισκοπικών δεδομένων για το αρχαιολογικό πεδίο. Η χαμηλής χωρικής ευκρίνειας των πρώτων δορυφροικών δεκτών, όπως ο Landsat Temathic Mapper (30 μ.) ή ο Spot (10 μ.) δεν έδιναν ικανοποιητική ακρίβεια για την ταυτοποίηση και ανίχνευση αρχαιολογικών σημείων, κάτι που περιόριζε την εφαρμογή των δορυφορικών εικόνων στις παλαιογραφικές περιβαλλοντικές σπουδές (Parry, 1992, Drake, 1997) ή στην ανθρωπο-οικολογία και στις έρευνες αρχαιολογίας του τοπίου(Clark κ.α., 1998, Sever, 1998). Μέχρι τώρα, ο QuickBird είναι ο εμπορικός δορυφόρος που προσφέρει εικόνες με τη μέγιστη χωρική ευκρίνεια τόσο από παγχρωματικούς δέκτες (61-72 εκ.) όσο και από πολυφασματικούς (2.44-2.88μ.)
2 Δεδομένα Δορυφόρου QuickBird
Ο δορυφόρος QuickBird έχει παγχρωματικούς και πολυφασματικούς δέκτες με ανάλυση 61-72εκ. και 2.44-2.88μ., αντίστοιχα, εξαρτώντας από τη γωνία θέασης (off-nadir) (0-25 μοίρες). Ο δέκτης έχει κάλυψη της τάξης των 16.5-19 χμ. στην εγκάρσια διεύθυνση της τροχιάς. Επιπλέον, οι ικανότητες της κατά μήκος και εγκάρσιας διεύθυνσης της τροχιάς προσφέρουν μια καλή στερεο-γεωμετρία και υψηλή συχνότητα επανεξέτασης των 1-3.5 ημερών. Ο παγχρωματικός δέκτης συγκεντρώνει πληροφορίες στο ορατά και τα εγγύς υπέρυθρα μήκη κύματος και έχει ένα εύρος ζώνης των 450 – 900 νμ. Ο πολυφασματικός δέκτης συγκεντρώνει δεδομένα σε τέσσερα φασματικά κανάλια από το μπλε στο εγγύς υπέρυθρο (NIR). Τόσο οι παγχρωματικοί όσο και οι πολυφασματικοί δέκτες προσφέρουν μια ανάλυση των 11 bit (2,048 επιπέδων γκρίζου).
3 Ορθολογική βάση: η φασματική ικανότητα Quickbird για αρχαιολογική εφαρμογή
Οι μικρές διαφορές στην ανάπτυξη των φυτών και/ή στο χρώμα μπορούν να χαρακτηριστούν με τη διαφορετική φασματική απόκριση που, στη βάση των φασματικών καναλιών QuickBird, μπορούν να ενισχυθούν στο εγγύς υπέρυθρο κανάλι (NIR). Τα πράσινα και υγιή φυτά τείνουν να εμφανίζουν υψηλές ανακλαστικές τιμές ενώ η βλάστηση υπό πίεση, εξαιτίας της έλλειψης νερού ή θρεπτικών, χαρακτηρίζεται από χαμηλές ανακλαστικές στο κανάλι NIR αναλόγως των επιπέδων πίεσης. Επιπλέον, στη βάση των πολυφασματικών τηλεσκοπικών δεδομένων, τα σημεία βλάστησης (καλλιεργειών ή αγριόχορτων) μπορούν να ταυτοποιηθούν επιτυχώς αξιοποιώντας δείκτες βλάστησης που είναι φασματικοί συνδυασμοί διαφορετικών καναλιών. Τέτοιοι δείκτες είναι ποσοτικά μέτρα, βασισμένα στις φασματικές ιδιότητες της βλάστησης, που προσπαθούν να μετρήσουν τη βιομάζα ή τη φυτική ευρωστία. Οι δείκτες βλάστησης κυρίως ανακτώνται από δεδομένα ανάκλασης των κόκκινων και NIR καναλιών. Λειτουργούν με την αντιπαραβολή της έντονης απορρόφησης της χλωροφύλλης στο κόκκινο σε αντίθεση με την υψηλή ανακλαστικότητα της φυλλικής μεσοφύλλης στο εγγύς υπέρυθρο. Η απλούστερη μορφή δείκτη βλάστησης είναι ο λόγος μεταξύ δύο ψηφιακών τιμών από το κόκκινο και το NIR φασματικό κανάλι . Ο πλέον διαδεδομένος δείκτης είναι ο Δείκτης Βλάστησης Κανονικοποιημένης Διαφοράς (NDVI) που ανακτάται με την παρακάτω μαθηματική πράξη :NDVI = [NIR-Κόκκινο]/ [NIR+Κόκκινο].
4 Αποτελέσματα: αναγνώριση και χαρακτηρισμός των αρχαιολογικών σημείων. Οι έρευνες έγιναν σε κάποια αρχαιολογικά μέρη του Ιταλικού Νότου (Σχήμα 2).
4.1 Η περίπτωση μελέτης Monte Serico
4.1.1 Περιοχή Μελέτης Η περιοχή βρίσκεται πάνω στο Monte Serico, ένα λόφο (520 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας) στην Κάτω Ιταλία (Σχήματα 1 και 2). Ιστορικές πηγές δηλώνουν πως .γύρω στον ενδέκατο αιώνα, χτίστηκε ένα κάστρο στο λόφο (Masini, 1985) ενώ ένα χωριό ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα και σταδιακά εγκαταλείφθηκε μεταξύ των τελών του 14ου και του πρώτου μισού του 15ου αιώνα. Σήμερα τα μοναδικά σωζόμενα κτίρια είναι το κάστρο και μια εκκλησία. Στα νότια του λόφου, η παρουσία πήλινων σκευών, κεραμεικής και υλικά γκρεμισμένων κτιρίων, δείχνει την ύπαρξη ενός θαμμένου οικισμού. 4.1.2 Δορυφορική Ανάλυση
Τα αποτελέσματα από το QuickBird έδειξαν πως η παγχρωματική εικόνα και τα μπλε, πράσινα και NIR κανάλια δεν δείχνουν σημαντικά σημεία ενώ το κόκκινο βγάζει περισσότεα ευθύγραμμα σημεία που έχουν να κάνουν με εμφανή ανθρώπινη δραστηριότητα (Lasaponara και Masini, 2005). Το κόκκινο κανάλι είναι ικανό να τονίζει καλύτερα την παρουσία θαμμένων κατασκευών κυρίως διότι τα αρχαιολογικά λείψανα είναι θαμμένα κάτω από γυμνό έδαφος. Τα αποτελέσματα από την επεξεργασία συγχώνευσης δεδομένων επαληθεύουν πως τα καλύτερα αποτελέσματα αποκτήθηκαν από τη συγχώνευση δεδομένων του παγχρωματικού και του κόκκινου καναλιού. Τα Σχήματα 3.1 δείχνουν μερικές λεπτομέρειες του θαμμένου μεσαιωνικού χωριού. Τα σχήματα 3.1 (από a στο c) δείχνουν την παγχρωματική εικόνα QuickBird και (3.1.a) και τα δεδομένα από το κόκκινο (3.1.b). τα Σχήματα 3.2 και 3.3 δείχνουν τα ιστογράμματα από τα αρχαιολογικά χαρακτηριστικά (που συμβολίζονται ως μάσκα 1 στον Πίνακα 1) και του περιβάλλοντός τους (που συμβολίζεται ως μάσκα 2 στον Πίνακα 1). Μια οπτική επιθεώρηση των Σχημάτων 3.1.a) και των ιστογραμμάτων τπυ Σχήματος 3.2 δείχνουν καθαρά πως τα αρχαιολογικά χαρακτηριστικά δεν μπορούν να διακριθούν βάσει της παγχρωματικής εικόνας QuickBird εξαιτίας της χαμηλής ανιχνεύσιμης αντίθεσης. Αυτό επιβεβαιώνεται από τον Πίνακα 1 που δείχνει τη διαφορά στις γκρίζες τιμές που υπολογίζονται για αρχαιολογικά χαρακτηριστικά και του περιβάλλοντός τους. Τέτοιες διαφορές είναι στα 1,31 και αυτές οι διακυμάνσεις των τιμών είναι πραγματικά πολύ χαμηλές για να εκτιμηθούν από το ανθρώπινο μάτι και ακόμα από στατιστική επεξεργασία των ψηφιακών εικόνων. Ο Πίνακας 1 δείχνουν επίσης τη φασματική διαφορά των τιμών που παρατηρούνται στο γινόμενο της συγχώνευσης των κόκκινων δεδομένων μεταξύ των αρχαιολογικών χαρακτηριστικών και του περιβάλλοντός τους. Η διαφορά στις τιμές ανάκλασης που υπολογίστηκε σε αυτήν την περίπτωση είναι περίπου 3,48. Αν και μια τέτοια τιμή είναι χαμηλή είναι βασικά υψηλότερη από τη διαφορά που υπολογίστηκε για την παγχρωματική εικόνα. Η φασματική διαχωριστικότητα μεταξύ των αρχαιολογικών χαρακτηριστικών και του περιβάλλοντός τους μπορεί να αξιολογηθεί με τον παρακάτω δείκτη: Δμ/(σ1+σ2) όπου Δμ , σ1+σ2 είναι αντίστοιχα οι μέσες φασματικές διαφορές και τυπικές αποκλίσεις που παρατηρήθηκαν για τις δύο μάσκες (μάσκα 1 και μάσκα 2). Αυτός ο δείκτης επιτρέπει να λάβουμε υπόψη και την επιρροή του θορύβου. Ο Πίνακας 1 δείχνει πως Δμ/(σ1+σ2) είναι στα 0,188 και 0,358 για το παγχρωματικό και το κόκκινο αντίστοιχα. Άρα αποδεικνύεται πως για την εξεταζόμενη περιοχή το κόκκινο κανάλι έδωσε τα καλύτερα αποτελέσματα. Η φασματική αντίθεση μεταξύ των υποκείμμενων κατασκευών και των περιοχών του περιβάλλοντός τους μπορεί να ταυτοποιηθεί με οπτική ανίχνευση (σύγκριση Σχημάτων 3.1 a και 3.1b) και μπορεί να ενισχυθεί περισσότερο εφαρμόζοντας μια στατιστική προσέγγιση που διευκολύνει την εξαγωγή χωρικής ασυνέχειας και κάνει ευκολότερη την αναγνώριση της διανομής των γεωμετρικών προτύπων.
Η ικανότητα του κόκκινου φασματικού καναλιού του QuickBird για την καλύετρη ενίσχυση των χωρικών ανωμαλιών για γυμνές ή αραιής βλάστησης επιφάνειες οφείλεται σε πολλούς λόγους. Πρώτον, η παρουσία αρχαιολογικών κοιτασμάτων κοντά στην επιφάνεια (σημεία χώματος) επηρεάζει αρκετά τα συστατικά του εδάφους και ειδικά την περιεκτικότητα σε υγρασία. Η ανάκλαση των χωμάτων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως το χρώμα, τα συστατικά και την υγρασία κυρίως. Το νερό είναι σχετικά ένας δυνατός απορροφητής όλων των μηκών κύματος ενώ η συνολική ανάκλαση του χώματος τείνει να μειώνεται καθώς η περιεχόμενη υγρασία αυξάνεται. Έτσι, μαζί με την παρουσία κτιριακών υλικών, που δημιουργούν διαφορετική φασματική απόκριση που σχετίζεται με τα διάφορα επιφανειακά πρότυπα τα οποία, για το συγκεκριμένο τύπο χώματος, ενισχύονται από την κόκκινη ανάκλαση. Δεύτερον ,οι συνθήκες γωνίας του ηλιακού φωτός της ανάκτησης των δεδομένων QuickBird έκαναν ορατά τα μικροτοπογραφικά ανάγλυφα (σημεία σκιάς) μέσω της σκίασης. Τέτοια μικροτοπογραφικά ανάγλυφα είναι κατάλοιπα αρχαίων κτιρίων που ξεχωρίζουν από το έδαφος. Αυτό προκαλεί μικρές διαφορές στο επίπεδο του ύψους μεταξύ των θαμμένων κατασκευών και των γειτονικών περιοχών που επηρεάζονται άμεσα από τις διαδικασίες διάβρωσης εξαιτίας της έλλειψης βλάστησης.
4.2 Περιοχή Metaponto
4.2.1 Περιοχή μελέτης Το Metaponto (Μεταπόντιο) είναι ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μέρη της κάτω Ιταλίας. Βρίσκεται στην Επαρχία Basilicata (Σχήμα 2). Η περιοχή που ερευνήθηκε (Σχήματα 2 και 4), η οποία ονομάζεται San Salvatore, είναι δίπλα σε ένα αρχαιολογικό σημείο μεταξύ του 5ου αιώνα και του μισού του 3ου αιώνα. Η περιοχή μελέτης ήταν αραιής βλάστησης όταν αποκτήθηκαν οι δορυφορικές εικόνες. 4.2.2 Δορυφορική Ανάλυση Η δορυφορική ανάλυση έγινε χρησιμοποιώντας εικόνες QuickBird που αποκτήθηκαν στις 22 Αυγούστου του 2004 με μια γωνία θέασης (off nadir) 2 μοιρών (Πίνακας 1).Τα καλύτερα αποτελέσματα (βλ. Masini και Lasaponara, 2006 ) ανακτήθηκαν από τις εικόνες του παγχρωματικού και NIR καναλιού. Ωστόσο, tτα μπλε και τα πράσινα κανάλια δεν έδειξαν κανένα αξιοσημείωτο αρχαιολογικό στοιχείο. Τα Σχήματα 4.1 (από a σε c) δείχνουν την παγχρωματική εικόνα QuickBird (4.1.a), το NIR (4.1.b) και το Κόκκινο κανάλι (4.1b). Το Σχήμα 4. 2 δείχνει το χάρτη του χερσαίου τμήματος που αποκτήθηκε από τις δορυφορικές εικόνες. Τα Σχήματα 4.3, 4.4, και 4.5 δείχνουν τα αποκτηθέντα ιστογράμματα από τα αρχαιολογικά χαρακτηριστικά (σημειώνονται ως μάσκα 1 στον πίνακα 1) και του περιβάλλοντός τους (σημειώνονται ως μάσκα 2 στον Πίνακα 1). Μια οπτική ανίχνευση του ιστογράμματος που σχετίζεται με το παγχρωματικό που φαίνεται στα Σχήματα 4.3 δείχνει ξεκάθαρα πως τα αρχαιολογικά χαρακτηριστικά δεν μπορούν να διαχωριστούν εξαιτίας της χαμηλής ανιχνευσιμότητας που παρατηρείται στο κόκκινο κανάλι μεταξύ των αρχαιολογικών χαρακτηριστικών και του περιβάλλοντός τους. Η διαφορά στις τιμές ανάκλασης που υπολογίστηκε σε αυτήν την περίπτωση είναι περίπου στα -2.1. όπως και στην προηγούμενη περίπτωση (τομέας 4.11) μια τέτοια τιμή είναι χαμηλή, αλλά, είναι βασικά υψηλότερη από τη διαφορά που υπολογίστηκε για την παγχρωματική εικόνα. Τελικά, το κανάλι NIR channel δείχνει τις μέγιστες διαφορές στις τιμές ανάκλασης μεταξύ εικονοστοιχείων με υποκείμενες αρχαιολογικές κατασκευές και του περιβάλλοντός τους. Η φασματική διαχωρισιμότητα μεταξύ των αρχαιολογικών χαρακτηριστικών και του περιβάλλοντός τους μπορεί να αξιολογηθεί σαν την προηγούμενη περίπτωση χρησιμοποιώντας τον τύπο Δμ/(σ1+σ2)όπου Δμ , σ1+σ2 είναι αντίστοιχα οι μέσες φασματικές διαφορές και τυπική απόκλιση που παρατηρήθηκε στις δύο μάσκες (μάσκα 1 και μάσκα 2). Αυτός ο δείκτης επιτρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας και την επίδραση του θορύβου. Ο Πίνακας 2 δείχνει πως ο Δμ/(σ1+σ2) είναι στα 0,052 ,-0,347 και 0,387 fγια το παγχρωματικό, το κόκκινο και το NIR. Άρα, επιβεβαιώνεται το γεγονός πως για την εξεταζόμενη περιοχή τα κόκκινα και NIR κανάλια έδωσαν τα καλύτερα αποτελέσματα.
Οι ανιχνευμένες ανωμαλίες είναι τα τυπικά σημεία που επηρεάζονται από την παρουσία της βλάστησης η οποία, σε αυτήν την περίπτωση, αποτελείται κυρίως από αγρχιόχορτα. Τέτοιες ανωμαλίες, που σημειώνονται αντίστοιχα ως B και C στα Σχήματα 4.1 και 4.2, είναι εμφανή ανατολικά και νοτιοανατολικά του Αρχαιολογικού Πάρκο. Ειδικότερα , για την περιοχή B, τα σημεία αγριοχόρτων που σχετίζονται με τους χερσαίους διαχωρισμούς δεν είναι ορατά με την παγχρωματική εικόνα. Φαίνονται μόνο από εικόνες καναλιού NIR (τόσο σαν ατομικό κανάλι όσο και σαν προϊόν συγχώνευσης δεδομένων NIR). Η χρήση χάρτη NDVI κάνει ακόμα πιο ορατά αυτά τα σημεία. Υπάρχουν εφτά ευθύθγραμμα στοιχεία: έξι από αυτά έχουν προσανατολισμό 55°-60° Δυτικά ή Βόρεια (που απέχουν μεταξύ τους περίπου 35 με 54 μ.) και ένα είναι κάθετο ως προς αυτά.
Για την περιοχή C, τα σημεία από αγριόχορτα είναι ορατά μόνο με παγχρωματικές και NIR εικόνες. Εδώ, υπάρχουν 6 ευθύγραμμα στοιχεία με προσανατολισμό 50°-55° Βορειοδυτικά που απέχουν μεταξύ τους 46 με 48 μ. Το γεγονός ότι τα ίδιο αρχαιολογικό σημείο εμφανίζει διαφορετικά φασματικά χαρακτηριστικά, συνδέεται με τα διαφορετικά επιφανειακά χαρακτηριστικά που παρατηρούνται στις δύο εξεταζόμενες περιοχές. Και οι δύο ήταν καλυμμένες από αγριόχορτα τα οποία ήταν ξηρά στο τέλος του καλοκαιριού όταν αποκτήθηκαν οι δορυφορικές εικόνες (22 Αυγούστου 2004).Παρ’όλα αυτά, η περιοχή B (βλ. Figure 4.1) είχε μια περισσότερο πακεταρισμένη κάλυψη από αγριόχορτα από ό,τι η περιοχή C. Έτσι , για την περιοχή B οι διακυμάνσεις ανάκλασης που επηρεάζονται από την παρουσία θαμμένων αρχαιολογικών κοιτασμάτων είναι ισχυρότερες από αυτές της περιοχής C. Αυτά τα φασματικά χαρακτηριστικά είναι εμφανή με οπτική ανίχνευση των ιστογραμμάτων των αρχαιολογικών χαρακτηριστικών (βλ. μάσκα 1) και των γειτονικών τους (βλ. μάσκα 2) όπως φαίνονται στα Σχήματα 4 και τον Πίνακα 2.
4.3 Περίπτωση Jure Vetere
4.3.1 Περιοχή Μελέτης Το Jure Vetere είναι το πρώτο μοναστήρι της Florense Orden και ιδρύθηκε από τον Gioacchino da Fiore κατά τα τέλη του 12ου αιώνα. Βρίσκεται στην Καλαβρία (βλ. Σχήμα2).η αρχαιολογική περιοχή βρίσκεται στην κορυφή ενός λοφώδους οροπεδίου που χαρακτηρίζεται από την παρουσία πυκνής ποώδους βλάστησης η οποία ήταν πράσινη και ανθοφόρα όταν αποκτήθηκαν οι δορυφορικές εικόνες. Η περιοχή ατενίζει τον υδροκρίτη ανάμεσα στις λεκάνες του ποταμού Άρκο (Arco) και του παραποτάμου του. Από γεωλογικής άποψης, το Jure Vetere περιλαμβάνεται στη μονάδα του Monte Garigliano που αποτελείται από υψηλού βαθμού μεταμορφωμένα πετρώματα, όπως γρανοδιορίτες και μιγματίτες. Τα χώματα αποτελούνται κυρίως από πυριτική άμμο, προϊόντα της χημικής και μηχανικής αλλοίωσης όξινων πυριγενών πετρωμάτων, με μικρό ποσοστό αργίλων αποτελούμενων από καολίνες και βερμικουλίτες (Roubis κ.α.,2003). Πριν ξεκινήσουν οι αρχαιολογικές ανασκαφές (2002-04) έγιναν προκαταρκτικές γεωφυσικές έρευνες βασισμένες σε εναέριες φωτογραφίες (1998-1999) με σκοπό την ταυτοποίηση της τοποθεσίας θαμμένων οικισμών. Τα αποτελέσματα τόσο από εναέριες φωτογραφίες όσο και από γεωφυσικές έρευνες ταυτοποίησαν την πλέον πιθανή τοποθεσία αρχαίων θαμμένων λειψάνων. Τέτοια αποτελέσματα επιβεβαιώθηκαν από τις ανασκαφές που έφεραν στο φως μια μεγάλη κατασκευή που σχετίζεται με την εκκλησία του μοναστηριού. Βασικά , η τοποθεσία του υπόλοιπου μεσαιωνικού μοναστηριού είναι ακόμα άγνωστη. Για το λόγο αυτό, οι αρχαιολόγοι διεύρυναν την περιοχή μελέτης σε ολόκληρο το οροπέδιο. Η διεύρυνση της περιοχής μελέτης και των φυσκών χαρακτηριστικών του πρότειναν την εισαγωγή των τηλεσκοπικών δεδομένων με δορυφορικές εικόνες QuickBird. 4.3.2 Δορυφορική Ανάλυση Στην περίπτωση του Jure Vetere, τα πιο ενδιαφέροντα αποτελέσματα (Lasaponara και Masini, 2006b) αποκτήθηκαν από την επεξεργασία του χάρτη NDVI (βλ. Σχήμα 5), ενώ τα επεξεργασμένα παγχρωματικά και πολυφασματικά κανάλια στη δική τους χωρική ανάλυση δεν προσέφεραν πρόσθετη πληροφόρηση για την ταυτοποίηση επιφανειακών ανωμαλιών αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Το Σχήμα 5 δείχνει τον παγχρωματικό, NIR και NDVI χάρτη. Η επεξεργασία του χάρτη έδειξε την παρουσία σημαδιών καλλιεργειών που είχαν ευθύγραμμη μορφολογία (Σχήμα 5). 5 Τελικές Παρατηρήσεις Οι δορυφορικές εικόνες Quickbird χρησιμοποιήθηκαν ώστε να εκτιμηθεί η ικανότητά τους στην ανίχνευση αρχαιολογικών σημαδιών, όπως σημαδιών στο χώμα, τις καλλιέργειες και τη σκίαση. Οι αναλύσεις έγιναν για μερικά θαμμένα αρχαιολογικά μέρη κάτω από επιφάνειες που χαρακτηρίζονται από διαφορετικά χαρακτηριστικά. Ειδικότερα, η κατάσταση της βλάστησης (ξηρής/χλωρής) ήταν διαφορετική όταν αποκτήθηκαν τα δορυφορικά δεδομένα. Τα αποτελέσματα από τις έρευνές μας έδειξαν ότι τα δορυφορικά πολυφασματικά VHR δεδομένα προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για περιοχές με βλάστηση , όπου η χρήση εναέριων φωτογραφιών είναι περιορισμένη αφού η ορατότητα σημαδιών στις καλλιέργειες εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως, το είδος της βλάστησης και την κατάστασής της, τις καταστάσεις του χώματος, τη γεωμετρία του ηλιακού δέκτη και την ευαισθησία του φιλμ. Ειδικότερα, τα κύρια ευρήματα από την έρευνα συνοψίζονται στα ακόλουθα: 1. το κόκκινο κανάλι QuickBird ενίσχυε καλύτερα τα σημάδια στις καλλιέργειες που παρατηρήθηκαν σε γυμνές επιφάνειες 2. το NIR κανάλι ενίσχυε καλύτερα τα σημάδια στις καλλιέρεγειες που παρατηρήθηκαν σε φυτεμένες επιφάνειες 3. η χρήση δεικτών βλάστησης, όπως ο NDVI επέτρεψε την καλύτερη έμφαση στα σημάδια των καλλιεργειών που παρατηρήθηκαν σε επιφάνειες που καλύπτονταν από χλωρά και υγιή ποώδη φυτά 4. οι παγχρωματικές εικόνες γενικά κρίθηκαν καλές για την ανίχνευση αρχαιολογικών χαρακτηριστικών για τα περισσότερα επιφανειακά και εδαφικά χαρακτηριστικά 5. η χωρική ανάλυση των δορυφορικών εικόνων VHR είναι ακόμα χαμηλότερη από αυτές των εναέριων εικόνων, έτσι περιορίζει την ταυτοποίηση μικρών χαρακτηριστικών
