Χρήσεις γης και αλλαγές στην εδαφοκάλυψη στην ευρύτερη Dhaka στο Bangladesh: Χρήση τηλεπισκόπησης για την προώθηση της βιώσιμης αστικοποίησης
Από RemoteSensing Wiki
Land use and land cover change in Greater Dhaka, Bangladesh: Using remote sensing to promote sustainable urbanization
Ashraf M. Dewan, Yasushi Yamaguchi
Department of Earth and Environmental Sciences, Nagoya University, Japan, Graduate School of Environmental Studies, Nagoya University, Japan
2009 Elsevier Ltd
Η αστικοποίηση αποτελεί τη βασικότερη αιτία απώλειας καλλιεργήσιμης έκτασης γης, καταστροφή φυσικών οικοσυστημάτων και μείωσης της φυσικής φυτοκάλυψης του εδάφους. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να μελετηθούν οι τάσεις μεταβολής της αστικής γης και η εξάπλωσή της ανάλογα με την ανάπτυξη που παρουσιάζει η εκάστοτε περιοχή. Η έρευνα εστιάζεται στην πόλη Dhaka του Bangladesh, το οποίο ως κράτος γνώρισε υπερδιπλασιασμό του αστικού πληθυσμού του από το 1981 έως το 2005. Πιο συγκεκριμένα, στη Dhaka, πρωτεύουσα του Bangladesh η αστικοποίηση ήταν ραγδαία χωρίς σχεδιασμό με αποτέλεσμα να ανακύψουν ποικίλα περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα εντός της πόλεως.
Για τη διερεύνηση της κατάστασης αυτής, χρησιμοποιήθηκαν τεχνικές τηλεπισκόπησης ως άμεσο και οικονομικό μέσο εκτίμησης της χωρικής πραγματικότητας. Στη Dhaka δεν υπάρχουν επαρκή χαρτογραφημένα στοιχεία χρήσεων γης και κάλυψης γης.
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να μελετηθούν οι αλλαγές στις χρήσεις γης μεταξύ 1975 και 2003, να ερευνηθούν τα χαρακτηριστικά της επέκτασης αυτής μέσα στο μελετώμενο διάστημα και να αναλυθούν οι αιτίες που επέβαλαν την αλλαγή χρήσης γης και επέκτασης των αστικών περιοχών.
Περιοχή μελέτης
Αποτελεί η Dhaka, πρωτεύουσα του Bangladesh.
Υλικά και μέθοδοι
Ελήφθησαν δορυφορικές εικόνες από Landsat ώστε να εκτιμηθούν οι αλλαγές χρήσεων γης και επέκτασης του αστικού ιστού στη Dhaka. Ακολούθησε γεωμετρική διόρθωση των εικόνων. Παράλληλα, έγινε επιτόπια έρευνα κατά το έτος 2003 ώστε να ληφθούν έγκυρα στοιχεία και να οριστούν περιοχές εκπαίδευσης για την κατασκευή των χαρτών χρήσεων γης. Ακολούθησε ταξινόμηση των εικόνων όπου διαχωρίστηκαν έξι διαφορετικές κατηγορίες: υδάτινοι όγκοι, πεδινοί υγρότοποι, χτισμένες περιοχές, καλλιεργήσιμη γη, φυτοκαλυμμένες εκτάσεις και γυμνό έδαφος. Επιπλέον, έγινε εκτίμηση της ακρίβειας των μετρήσεων αυτών και βρέθηκε ότι το ποσοστό προσεγγίζει το 85 με 90%. Τέλος, έγινε εκτίμηση των αλλαγών με την πάροδο του χρόνου.
Εξέλιξη
Οι χάρτες χρήσεων γης σε τρεις διαφορετικές χρονικές στιγμές καθιστούν εμφανείς τις διαφορές που προέκυψαν εφόσον συγκριθούν.
Κατά τη διάρκεια ειδικά των τελευταίων ετών, διαφαίνεται μια αύξηση της αστικής ζώνης λόγω της αυξημένης οικονομικής δραστηριότητας και ανακαθορισμού της μητροπολιτικής περιοχής.
Η προς τα βόρεια και προς τα νότια επέκταση της πόλης είναι απόρροια της κατασκευής φράγματος και κατασκευής γέφυρας στον ποταμό Buriganga το 1992 και 2001 αντίστοιχα.
Σημαντικές μειώσεις στο ποσοστό υδάτινων όγκων, υγροτόπων, καλλιεργήσιμης γης και φυτοκαλυμμένων εκτάσεων παρατηρήθηκαν στο μελετώμενο διάστημα και ιδίως την πρώτη περίοδο (1975-1992). Την περίοδο 1992-2003 μόνο υπήρξε μια μικρή αύξηση στην καλλιεργήσιμη γη.
Η μελέτη σε δύο περιόδους δείχνει ότι η αύξηση του αστικού τμήματος της περιοχής δεν υπήρξε ομοιόμορφη, αυτό που κυρίως έγινε ήταν η επέκτασή του κατά τη δεύτερη περίοδο μελέτης.
Ανάλυση αιτιών
Οι αιτίες που οδήγησαν στην κατάσταση αυτή είναι συνδυασμός γεωγραφικών, περιβαλλοντικών και οικονομικοκοινωνικών παραγόντων. Μεγάλο ποσοστό των κατοίκων μετοίκησαν εκεί από αγροτικές περιοχές, συνεπώς είναι εμφανής η επέκταση λόγω της αύξησης του πληθυσμού στην περιοχή. Επίσης, η οικονομική ανάπτυξη διαδραμάτισε μεγάλο ρόλο. Η Dhaka φιλοξενεί πάνω από το 40% της βιομηχανίας της χώρας. Τέλος, η γεωγραφική θέση της πόλης συνέβαλε σημαντικά. Αρχικά η πόλη ήταν χτισμένη σε μεγάλο υψόμετρο όπου δεν υπήρχε πρόβλημα με τις πλημμύρες. Αργότερα επεκτάθηκε και σε χαμηλότερες θέσεις με την ανάλογη διακινδύνευση.
Συμπεράσματα
Η επέκταση της πόλης για τα τελευταία 28 χρόνια ποσοτικοποιήθηκε με τη χρήση της τεχνικής της μεταταξινόμησης. Η ανάλυση έδειξε ότι η επέκταση του αστικού χώρου επηρεάστηκε ιδιαίτερα από το υψόμετρο της περιοχής, την αύξηση του πληθυσμού και την οικονομική ανάπτυξη. Ο συνδυασμός τηλεπισκοπικών και κοινωνικοοικονομικών δεδομένων μπορεί να χρησιμοποιηθεί πολύ αποτελεσματικά στην κατανόηση των προσωρινών ή και μόνιμων αλλαγών στη χρήση γης μιας περιοχής. Στην περίπτωση μιας χώρας όπως το Bangladesh όπου υπάρχει έλλειψη άλλων επαρκών αξιόπιστων στοιχείων, η μέθοδος που ακολουθήθηκε είναι μια πολύ θετική συμβολή στην ανάπτυξη ορθού σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων για την περιοχή μελλοντικά.
