Πρόσβαση πολιτών στο αστικό πράσινο: η περίπτωση του Sheffield, Ηνωμένο Βασίλειο
Από RemoteSensing Wiki
Who benefits from access to green space? A case study from Sheffield, UK.
Olga Barbosa, Jamie A. Tratalos, Paul R. Armsworth, Richard G. Davies, Richard A. Fuller, Pat Johnson, Kevin J. Gaston
Biodiversity and Macroecology Group, Department of Animal and Plant Sciences, University of Sheffield, Alfred Denny Building, Western Bank, Sheffield S10 2TN, UK.
Received 26 September 2006; received in revised form 4 April 2007; accepted 11 April 2007
Available online 29 May 2007
Science Direct
Το αστικό πράσινο είναι ένας χώρος στον οποίο θα έπρεπε να έχουν πρόσβαση όλοι οι κάτοικοι μιας πόλης. Οι χώρες για το σκοπό αυτό έχουν θέσει κανονισμούς. Στην Ευρώπη η οδηγία αναφέρει ότι η πρόσβαση στον εγγύτερο δημόσιο χώρο πρασίνου δε θα πρέπει να υπερβαίνει τα 15 λεπτά βαδίσματος για όλους τους κατοίκους. Στην Αγγλία, ανάλογη και πιο αυστηρή οδηγία αναφέρει ως απόσταση τα 300 μέτρα από την οικία του κάθε πολίτη στο Sheffield. Πέραν αυτού, υπάρχουν σημεία με ιδιωτικό πράσινο, προσβάσιμα μόνο στους ιδιοκτήτες τους, όπως για παράδειγμα οι ιδιωτικοί κήποι. Έχει παρατηρηθεί ότι η δυνατότητα πρόσβασης σε χώρους πρασίνου, διαφοροποιείται ανάλογα με την κοινωνική δομή που είναι εγκατεστημένη στα εκάστοτε τμήματα μιας πόλης. Η διερεύνηση του φαινομένου αυτού, είναι το αντικείμενο της παρούσας εργασίας.
Μέθοδος
Μεθοδολογία δειγματοληψίας
Το Sheffield είναι η πόλη στην οποία διεξήχθη η έρευνα. Αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες και εκτενέστερες πόλεις της χώρας. Είναι, πέρα από το κέντρο της, εκτεταμένη και περιφερειακά, όμως η έρευνα περιορίστηκε στο ήδη από παλαιότερα οικοδομημένο τμήμα όπου διαμένει και το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού της. Η περιοχή διαθέτει ποικίλες μορφές εδαφοκάλυψης και πληθώρα ελεύθερων χώρων. Αρχικά στην έρευνα καθορίστηκαν τα δημόσια σημεία πρασίνου από υπάρχοντα τοπογραφικά δεδομένα. Ως τέτοια χαρακτηρίστικαν αυτά που έχουν φυσική κάλυψη, δηλαδή φυτά, ζώα ή νερό, δηλαδή κήποι, δημοτικά πάρκα, κήποι δημοσίων κτιρίων, νεκροταφεία, κάθε ελεύθερος δηλαδή χώρος στον οποίο υπάρχει δημόσια πρόσβαση. Έπειτα, χρησιμοποιήθηκαν αεροφωτογραφίες ώστε να χαρτογραφηθεί όλο το πράσινο εντός της πόλης ή κατά μέγιστο 1 χιλιόμετρο περιφερειακά της. Για κάθε διεύθυνση οικίας μέσα στην πόλη, λήφθηκε υπόψη και ο τρόπος μεταφοράς των ενοίκων με τα μέσα συγκοινωνίας προς τους δημόσιους χώρους πρασίνου. Τέλος, χαρτογραφήθηκαν τα 87 δημοτικά πάρκα της πόλης που εμπίπτουν στην αστική ζώνη και αξιολογήθηκε η σχέση πρόσβασης στα δημόσια μέσα μεταφοράς προς την ύπαρξη ιδιωτικών κήπων σε περιπτώσεις όπου αυτοί αντικαθιστούν τους δημόσιους.
Κοινωνική ποικιλότητα
Τα κοινωνικά στρώματα που διαμένουν στην περιοχή, χωρίστηκαν σε κατηγορίες ώστε να αξιολογηθεί το επίπεδο και ο τρόπος ζωής τους σε σχέση με την πρόσβαση στους ελεύθερους χώρους της πόλης. Ενδεικτικές κατηγορίες αποτελούν τα επιτυχημένα άτομα με υψηλό εισόδημα, άτομα που επέλεξαν τα προάστια για μια πιο ήσυχη ζωή, αστοί, άνθρωποι με οριακό εισόδημα, νοικοκυριά φιλοξενούμενα από την πολιτεία, συνταξιούχοι.
Ανάλυση
Η απόσταση προς τους ελεύθερους χώρους μελετήθηκε με χρήση ανάλυσης διασποράς.
Αποτελέσματα
Απόσταση από ελεύθερους χώρους
Η απόσταση από χώρους πρασίνου ποικίλει εντός της πόλεως για κάθε οικία. Από ολόκληρη την πόλη, μόλις 36,5% των οικιών βρίσκεται σε απόσταση κάτω από 300 μέτρα από τον πλησιέστερο χώρο πρασίνου. Παρόλα αυτά, το 95% τους βρίσκεται εντός των ορίων που έχουν προταθεί από την Ευρώπη, δηλαδή σε απόσταση λιγότερων από 15 λεπτών βαδίσματος (το οποίο όμως αντιστοιχεί σε περίπου 900 μέτρα απόσταση).
Σύμφωνα με την κοινωνική ανάλυση της περιοχής, η κοινωνική σύνθεση επηρεάζει τα αποτελέσματα. Οι πιο οικονομικά εύρωστες κοινωνικές ομάδες, διαμένουν μακρύτερα από τους δημόσιους πράσινους χώρους. Αυτοί που διαμένουν πλησιέστερα, αποτελούν κατά πλειοψηφία συνταξιούχους, μεταξύ 65 και 84 ετών. Η κατηγορία που περιλαμβάνει τους "πολύ επιτυχημένους" κατοίκους περιλαμβάνει το μεγαλύτερο ποσοστό οικιών που βρίσκονται πιο μακριά από 300 μέτρα από δημόσια φυτοκαλυμμένη έκταση. Υπάρχει, επομένως, ελαφριά αρνητική συσχέτιση μεταξύ εισοδήματος και δυνατότητας πρόσβασης σε ελεύθερους χώρους πρασίνου.
Απόσταση από δημοτικά πάρκα
Η απόσταση από τα δημοτικά πάρκα είναι μεγαλύτερη για κάθε οικία από τις αποστάσεις προς τους πλησιέστερους ελεύθερους χώρους πρασίνου. Μόνο 18% των οικιών βρίσκονται σε απόσταση 300 μέτρων από αυτά, ενώ 58% καταφέρνουν να τα προσεγγίσουν έστω σε απόσταση 900 μέτρων. Στην περίπτωση αυτή, τα χαμηλότερα εισοδήματα είναι αυτά που παρατηρήθηκε να έχουν περισσότερη πρόσβαση στα δημοτικά πάρκα σε σχέση με τα οικονομικά δυνατότερα.
Ιδιωτικοί χώροι πρασίνου
Σε περιοχές που παρουσιάζουν μικρό ποσοστό ελεύθερων χώρων πρασίνου, γίνεται αισθητή μια αυξημένη παρουσία ιδιωτικών κήπων, ενώ όπου υπάρχει πληθώρα δημόσιων φυτοκαλυμμένων εκτάσεων, η αύξηση που παρατηρείται στην κατασκευή ιδιωτικών κήπων είναι αμελητέα.
Συμπεράσματα
Δύο κατηγορίες αστικού πρασίνου μελετήθηκαν, η μία περιλαμβάνει γενικότερα χώρους πρασίνου μέσα στην πόλη και η άλλη αφορά αποκλειστικά τα δημοτικά πάρκα. Παρατηρήθηκε ότι στους ελεύθερους χώρους εντός πόλεως έχουν μικρότερη πρόσβαση τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, σε αντίθεση με τα δημοτικά πάρκα όπου τη χαμηλότερη πρόσβαση την έχουν οι οικονομικά εύρωστες ομάδες πληθυσμού. Υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες για την απόσταση των οικιών από τους χώρους αυτούς, θεσπισμένοι από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ιδιωτικοί κήποι λύνουν εν μέρει το πρόβλημα της πρόσβασης σε χώρο πρασίνου, δε λαμβάνονται όμως υπόψη κοινωνικά οφέλη που προσφέρει ένα δημόσιο πάρκο, όπως για παράδειγμα η κοινωνικοποίηση, όπως επίσης δε λαμβάνεται υπόψη και η πιθανότητα σε κάποιο δεδομένο χρονικό διάστημα αυτοί οι κήποι να εκελίψουν αν προέλθει κάποια οικιστική διαφοροποίηση με ευθύνη του υπάρχοντος ή νέου ιδιοκτήτη του οικήματος, σε αντίθεση με τα πάρκα που είναι θεσπισμένοι και αμετάβλητοι χώροι πρασίνου.
Μένει να μελετηθεί η χρήση του κάθε είδους αστικού πρασίνου από τους κατοίκους διότι εδώ εξετάσθηκε μόνο η πρόσβασή τους. Επίσης, το είδος του φυτικού υλικού που υπάρχει σε κάθε έκταση, πώς λειτουργεί, τι οφέλη προσφέρει και αν είναι επαρκώς προστατευμένο. Τέλος, να μελετηθεί με ποιο τρόπο οι ελεύθεροι χώροι πρασίνου δίνουν δείγματα για τις διαφορές εντός της κοινωνίας της περιοχής. Ανακεφαλαιώνοντας, στην περιοχή του Sheffield εξάγεται το συμπέρασμα ότι σύμφωνα με τα όρια που έχει θέσει η Αγγλία οι πράσινοι χώροι δεν είναι επαρκείς και η περιοχή χρήζει ιδιαίτερης μελέτης και μελλοντικά ώστε να μην υπάρξει περαιτέρω μείωσή τους.
