Προσδιορισμός των ορίων της ιστορικής τοποθεσίας της Περσέπολης μέσω τηλεπισκόπησης
Από RemoteSensing Wiki
Identifying the boundaries of the historical site of Persepolis using remote sensing
Προσδιορισμός των ορίων της ιστορικής τοποθεσίας της Περσέπολης μέσω τηλεπισκόπησης
Συγγραφείς: Behnaz Aminzadeh, Firuzeh Samani
Πηγή: Remote Sensing of Environment, 2006
Σκοπός
Η Περσέπολη, που βρίσκεται στο νοτιοκεντρικό Ιράν, είναι μια από τις πιο γνωστές αρχαιολογικές τοποθεσίες και χρονολογείται από την αχαιμενική περίοδο (560-330 Π.Χ.). Καμία έρευνα μέχρι τώρα δεν έχει εστιάσει στην ακριβή οριοθέτηση αυτής της τοποθεσίας και η ύπαρξη ενός τοίχους και πύργων για την προστασία αυτού του σημαντικού κέντρου είναι υπό αμφισβήτηση. Μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμία εκσκαφή για την απόδειξη ή την κατάρριψη της υπόθεσης της ύπαρξης τοίχους και πύργων γύρων από την Περσέπολη. Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να εξετάσει το πρόβλημα αυτό μέσω της τηλεπισκόπισης, της φωτογεωλογίας και έρευνας πεδίου.
Η κατασκευή της Περσέπολης άρχισε από το Δαρείο, συνεχίστηκε από το γιο του Ξέρξη και τον εγγονό του Αρταξέρξη και καταστράφηκε από το Μέγα Αλέξανδρο. Αποτελούσε έναν εθνικό ιερό τόπο και είχε ως πρωτεύουσα πόλη την Parse. Το γενικό πλάνο των παλατιών και ο περιβάλλων χώρος παρουσιάζονται στην εικόνα 1. Είναι τοποθετημένη σε μία φυσικά προστατευμένη περιοχή, καθώς περιβάλλεται από τη λίμνη Tashk από τα ανατολικά και από κορυφογραμμές από τα βόρεια. Βάσει των δεδομένων τηλεπισκόπισης και της φωτογεωλογίας, η περιοχή αυτή διαθέτει ειδική γεωμορφολογία με μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις και διασκορπισμένα χωριά που περιβάλλονται ανατολικά από το όρος Rahmat, δυτικά από τον ποταμό Kor, βόρεια από το όρος Hossein και νότια από την οροσειρά Zarghan (βλ. εικόνα 2).
Μέθοδος
Για την έρευνα χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα ΕΤΜ+ (20/05/2001, Landsat 7), ασπρόμαυρες αεροφωτογραφίες (1963, 1954, 2002) και τοπογραφικοί χάρτες. Η επεξεργασία των εικόνων περιλαμβάνει διάφορες ραδιομετρικές διορθώσεις, αλγορίθμους για την αφαίρεση του θορύβου, ταξινόμηση ή γεωκωδικοποίηση και βαθμονόμηση δεδομένων. Εφαρμόστηκε Ανάλυση Κύριων Συνιστωσών (Principal Component Analysis) για τον προσδιορισμό των αργιλωδών πετρωμάτων, των ανθρακικών πετρωμάτων και των χαρακτηριστικών καλλιέργειας. Οι διαφορές στην υφή του χώματος αποκαλύφθηκαν μέσω διακυμάνσεων στη θερμοκρασία. Έτσι είναι δυνατόν να προσδιορισθεί εάν μια έκταση ήταν προϊστορικά αγρός ή αν καλύπτει τώρα θαμμένα ερείπια.
Το παγχρωματικό κανάλι 8 του ΕΤΜ+ χρησιμοποιήθηκε για την ενίσχυση των καταλοίπων. Εξαιτίας της εντατικής καλλιέργειας και της έντονης βλάστησης, δεν είναι δυνατή η ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων μέσω των καναλιών RGB και των ψευδοχρωματικών εικόνων. Για αυτό το λόγο χρησιμοποιήθηκε η Ανάλυση Κύριων Συνιστωσών και ο δείκτης NDVI. Τέλος οι αεροφωτογραφίες επεξεργάσθηκαν χρησιμοποιώντας τη Λαπλασιανή μέθοδο high pass, επεξεργασία ιστογραμμάτων, χρωματικά κατάλοιπα και «μισοκρυμμένα» χαρακτηριστικά.
Αποτελέσματα
Ύπαρξη τοίχους και πύργων
Υπάρχει ένα κατάλοιπο που σχηματίζει καμπυλωτή γραμμή στην πλαγιά του όρους Rahmat (εικ.3), που μπορεί να αναπαριστά ένα τοίχος που κάποτε περιέβαλλε είτε την πόλη Parse ή το σύμπλεγμα της Περσέπολης. Για την ανίχνευση αυτού του τοίχους αναλύθηκαν οι αεροφωτογραφίες και τα τηλεσκοπικά δεδομένα. Εφαρμόσθηκε ανεπίβλεπτη ταξινόμηση και χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό ENVI για την ανάλυση εικόνας.
Οι αεροφωτογραφίες και οι επεξεργασμένες εικόνες ΕΤΜ υποδεικνύουν ότι υπάρχει αλλαγή στον τόνο του χώματος που σχετίζεται με ελάχιστη τοπογραφική άνοδο και υλικά κατασκευών που έχουν καταρρεύσει πάνω σε θαμμένες δομές. Αυτή η διαφορά παράγει κάποια γραμμικά πρότυπα με μικρά σημεία χαοτικής δομής. Αυτά τα σημεία θα μπορούσαν να συσχετιστούν με τα κατάλοιπα των πύργων φρούρησης κατά μήκος του τοίχους του παλατιού.
Η κοιλάδα Farvardin στην οποία βρίσκονται η πόλη Parse και η Περσέπολις αποτελεί έντονα καλλιεργημένη ζώνη, με αποτέλεσμα να κρύβονται τα ιστορικά κατάλοιπα λόγω του υψηλού περιεχομένου βιομάζας. Όπως προαναφέρθηκε, χρησιμοποιήθηκε το παγχρωματικό κανάλι 8 του ΕΤΜ. Η εικόνα 4 δείχνει το αποτέλεσμα αυτής της ανάλυσης. Στο σημείο Α, το κατάλοιπο του τοίχους φρούρησης φαίνεται καθαρά. Παρόμοια χαρακτηριστικά βλέπουμε στα σημεία Β και C.
Στην εικόνα 5α, που προέλυψε από την επεξεργασία της αντίστοιχης αεροφωτογραφίας (1950), διάφορες τοποθεσίες έχουν ενισχυθεί, όπως το κέντρο της Περσέπολης (F). H ζώνη επιρροής της Περσέπολης παρουσιάζεται με κόκκινο χρώμα. Η εικόνα 5β, που προέκυψε από την επεξεργασία της αεροφωτογραφίας του 1970 υποδεικνύει σοβαρές ζημιές και παραμορφώσεις στην τοποθεσία λόγω της γιορτής των 2.500 χρόνων της Ιρανικής αυτοκρατορίας το 1971. Και οι δύο εικόνες εμφανίζουν το γραμμικό χαρακτηριστικό που υποδεικνύει την ύπαρξη τοίχους και κάποια σημεία που υποδεικνύουν την ύπαρξη των πύργων φρούρησης.
Χαρακτηριστικά του τοίχους και των πύργων
Τα χαρακτηριστικά που αντιστοιχούν στο τοίχος και τους πύργους έχουν ορθογώνιο σχήμα. Ύστερα από την ανάλυση των εικόνων προκύπτουν 34 κυκλικά σημεία με διαφορετικά μεγέθη, 17 από τα οποία είναι τοποθετημένα νότια και νοτιοανατολικά προς το βουνό, ενώ τα υπόλοιπα 17 προς είναι διασκορπισμένα στην πεδιάδα (εικ.6). Φαίνεται πως το μέγεθος και πρότυπο των πύργων σχεδιάστηκαν ανάλογα με την αμυντική χρήση τους.
Συμπέρασμα
Τα υψηλής ανάλυσης τηλεπισκοπικά δεδομένα και η υπερφασματική επισκόπιση μπορούν να συνταυτιστούν με άλλους τύπους αρχαιολογικών δεδομένων για την καλύτερη ανάλυση και κατανόηση των χαρακτηριστικών τους, των προτύπων τους, της συσχέτισής τους κτλ. Για τον ακριβή προσδιορισμό του συστήματος άρδευσης, των προτύπων των οικισμών και της κοινωνικής ζωής, όπως αντικατοπτρίζονται στο πλαίσιο της Περσέπολης, χρειάζονται εκτενέστερες επιφανειακές και υπο-επιφανειακές έρευνες. Η χρήση νέων γεωφυσικών και φασματικών τεχνικών είναι απαραίτητη για τον προσδιορισμό της έκτασης, της αρχιτεκτονικής δομής και των προτύπων δόμησης του αρχαίου πολιτισμού περιφερειακά της Περσέπολης. Οι εν λόγω έρευνες μπορούν να διαλευκάνουν πολλές πλευρές της αχαιμενικής περιόδου και των σταδίων κατασκευής της Περσέπολης.
