Περιβαλλοντική ανοχή: Πρακτική προσέγγιση για το σχεδιασμό των αστικών κατοικημένων περιοχών

Από RemoteSensing Wiki

Στοιχεία κειμένου: Sara Hadavi, Rachel Kaplan, Mary Carol R. Hunter: ‘Environmental affordances: A practical approach for design of nearby outdoor settings in urban residential areas’, Landscape and Urban Planning 134 (2015) 19–32

Εισαγωγή:

Η καθημερινή επαφή με τη φύση είναι απαραίτητη ακόμα και στις μεγάλες πόλεις. Όμως, δε δίνονται τέτοιες ευκαιρίες καθημερινά και έτσι μειώνεται η αποκατάσταση της ψυχικής υγείας. Ακόμη και όταν υπάρχει αυτή η δυνατότητα δεν καλύπτονται οι ανάγκες και προτιμήσεις όλων των κατοίκων. Η μελέτη αυτή έχει ως στόχο την ενασχόληση με τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες του φυσικού χώρου για την περιβαλλοντική προστασία αλλά και το σχεδιασμό του στις αστικές γειτονιές. Διεξήχθη στην περιοχή Logan στο Σικάγο και συμμετείχαν 53 άτομα. Το εργαλείο αποτελούσαν 93 φωτογραφίες ταξινομημένες, οι οποίες είχαν ποικιλία τοπίου και αστικών περιοχών. Η κατηγοριοποίηση έγινε με βάση τις προτιμήσεις των συμμετεχόντων, οι οποίες έδειξαν στην πλειοψηφία την προτίμηση για μικρούς χώρους πρασίνου που βοηθούν στην κοινωνικοποίηση και την επαφή με τη φύση. Σε όλες τις περιπτώσεις φάνηκε επιτακτική η ανάγκη για την προβολή φωτογραφιών ώστε να κατανοήσουν καλύτερα οι ερωτώμενοι τις προτιμήσεις τους. Η μελέτη εφήρμοσε την περιβαλλοντική ψυχολογία στο σχεδιασμό του τοπίου για να μπορούν καλύτερα οι πολεοδόμοι και οι σχεδιαστές να δημιουργούν αξιοβίωτες αστικές περιοχές. Στις μεγάλες πόλεις δεν είναι δυνατή η καθημερινή επαφή με τη φύση. Βέβαια, τέτοιες μελέτες έχουν μεγάλη σημασία στην αποκατάσταση του περιβάλλοντος των κατοικημένων περιοχών με βάση τις τοπικές ανάγκες. Επιπλέον, προτάθηκαν πολλά μοντέλα αρχιτεκτονικής τοπίου ανάλογα με τις κοινωνικές και πολιτιστικές συνιστώσες. Αν και είναι εύκολο για τους συμμετέχοντες να πάρουν μέρος στις μελέτες προτίμησης σε υπαίθριους χώρους, δεν μπορούν εύκολα να εξηγήσουν τις επιλογές τους σε σχέση με τις αποφάσεις που παίρνουν.

Μεθοδολογία:

Εκατό φωτογραφίες απεικόνιζαν μια ποικιλία σχεδιαστικών στοιχείων της γης και του αστικού τοπίου, από γειτονιές του Σικάγο. Για να μην υπάρχει το στοιχείο της οικειότητας σχετικά με τις προτιμήσεις τους, επιλέχθηκαν φωτογραφίες από το διαδίκτυο με ποικιλία φυτών, μορφών, χρωμάτων και υφής. Οι φωτογραφίες εκτυπώθηκαν έγχρωμες και σε διαστάσεις 1,12*1,5 για να μπορούν με άνεση να τις μελετήσουν οι κάτοικοι. Φωτογραφίες με μεμονωμένα δέντρα και μικρούς χώρους πρασίνου είχαν μεγαλύτερη ανταπόκριση από το κοινό καθώς και ορισμένες με τη χρήση του υγρού στοιχείου σε ανοιχτούς χώρους. Για να διευκολυνθεί η διαδικασία σε δημόσιους χώρους οι φωτογραφίες ήταν τοποθετημένες σε πίνακες με κάθετες στήλες και μπορούσαν να αλλάξουν σειρά ανάλογα με τις προτιμήσεις. Η μελέτη υλοποιήθηκε σε μία πολυσύχναστη καφετέρια σε μία γειτονιά που αποτελούσε μέρος μίας μεγαλύτερης μελέτης σχετικά με την ευεξία και τη σχέση με τη φύση. Είχαν τοποθετηθεί τραπέζια και καρέκλες στο κέντρο μιας πολύ γνωστής περιοχής της κοινότητας και υπήρχε άμεση επαφή και επικοινωνία με ανθρώπους με διαφορετικά υπόβαθρα (συναντήσεις επιχειρηματιών, πελατών, συναντήσεις με φίλους κα.). Η ποικιλομορφία ήταν πιο έντονη τις απογευματινές ώρες και τα άτομα κάθονταν σε παρέες των δύο ή τριών ατόμων κατά κύριο λόγο. Το δείγμα πάρθηκε τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστος του 2012 και η προσέγγιση γινόταν με την ερώτηση αν είναι πρόθυμοι να συμμετέχουν σε μία σύντομη έρευνα για τις προτιμήσεις σχετικά με τους χώρους πρασίνου. Από τα 63 άτομα που ρωτήθηκαν δέχτηκαν τα 53.

Συμπεράσματα:

Η προσέγγιση ήταν κυρίως με περιγραφική στατιστική και μέτρα συχνότητας. Η ανάλυση περιεχομένου χρησιμοποιήθηκε για να αξιολογήσει τη συχνότητα και τη σημασία των επαναλαμβανόμενων ιδεών. Από τις 93 σκηνές οι 20 επελέγησαν περισσότερο από το 1/3 των συμμετεχόντων και 5 από αυτές επελέγησαν από περισσότερους από τους μισούς. Το κυρίαρχο περιεχόμενο ήταν αυτό ενός διαδρόμου δέντρων. Ορισμένες φωτογραφίες με είδη φυτών προτιμήθηκαν λόγω της εφήμερης ποιότητάς τους, όπως τα λαχανικά, τα λουλούδια και το εποχιακό χρώμα των δέντρων. Η επιθυμία των κατοίκων να αντικρίζουν ένα συγκεκριμένο περιβάλλον δεν ήταν και η βασική αιτία που επέλεξαν τις σκηνές αυτές. Η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων έδωσε παραπάνω από τέσσερις περιγραφές προτιμώμενων σκηνών. Η ανάλυση των δεδομένων οδήγησε σε ορισμένες ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις που δείχνουν την ανεκτικότητα του περιβάλλοντος και τα προτιμώμενα χαρακτηριστικά στο σχεδιασμό. Υπήρξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον ανάμεσα στις σχέσεις, ιδιότητες και βασικές προδιαγραφές των χώρων που προτιμώνται (μικροί ανοιχτοί χώροι με οφέλη από το κοντινό κυρίως περιβάλλον). Ο ρόλος της ανεκτικότητας στις αποφάσεις προτίμησης έχει παραμεληθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια στο σχεδιασμό και δεν έχει γίνει σωστή αποτίμηση των αλληλεπιδράσεων στις φυσικές πτυχές του αστικού χώρου. Απαιτούνται περαιτέρω έρευνες με τη χρήση μεγαλύτερης δημογραφικής πολυμορφίας, διαφορετικά πλαίσια μελέτης και μεγαλύτερο αριθμό δείγματος για να μπορούν να αξιοποιηθούν στο σχεδιασμό.