Εφαρμογές δορυφορικών δεδομένων υψηλής ευκρίνειας στη χαρτογράφηση και παρακολούθηση καμένων εκτάσεων
Από RemoteSensing Wiki
Τίτλος άρθρου:Εφαρμογές δορυφορικών δεδομένων υψηλής ευκρίνειας στη χαρτογράφηση και παρακολούθηση καμένων εκτάσεων
Η ανεύθυνη στάση μας απέναντι στο περιβάλλον και η ανορθολογική χρήση των φυσικών πόρων έχει οδηγήσει στη διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας. Αναμφισβήτητα, τα δάση διαδραματίζουν πρωταρχικό ρόλο στη διατήρηση αυτής της ισορροπίας αλλά δυστυχώς η έκταση τους μειώνεται κάθε χρόνο λόγω των πυρκαγιών. Το μεγάλο κοινωνικό και οικονομικό κόστος, καθώς και η ανυπολόγιστη ζημιά που προκαλείται στα δασικά οικοσυστήματα, δημιουργεί την ανάγκη για πρόληψη αφενός και αφετέρου για καταστολή των δασικών πυρκαγιών. Στη χώρα μας, το πρόβλημα των πυρκαγιών είναι πολύ σημαντικό. Τα τελευταία τριάντα χρόνια έχουν εκδηλωθεί πάνω από 25.000 πυρκαγιές, καίγοντας πάνω από 6.600.000 στρέμματα δασών. Παραδοσιακά, προκειμένου να γίνει αντιληπτή η συμπεριφορά των πυρκαγιών και η χωρική της κατανομή προσδιοριζόταν μέσα από μία σύνθετη και βασισμένη σε συμπεράσματα λογική με αποτέλεσμα να προσεγγίζεται χονδρικά. Έτσι, παρουσιάστηκε η ανάγκη για σύγχρονες τεχνικές σε ότι αφορά στη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών , σε λιγότερο κόστος και χρόνο, με αποτέλεσμα τη χρήση της Τηλεπισκόπισης και των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών.
Στην ψηφιακή διαδικασία, βασικό στοιχείο αποτελεί η φασματική ταυτότητα των καμένων εκτάσεων. Τα δορυφορικά δεδομένα μπορεί να θεωρηθούν ως μία αξιόπιστη και γρήγορη πηγή διαχείρισης και συλλογής όλων των απαραίτητων στατιστικών δεδομένων των καμένων επιφανειών. Τα καταλληλότερα δορυφορικά δεδομένα που πρέπει να χρησιμοποιηθούν εξαρτώνται κάθε φορά από την απαιτούμενη συχνότητα, την κλίμακα παρακολούθησης ή το χρόνο συλλογής των δεδομένων. Με τη χρήση της δορυφορικής τηλεπισκόπισης, η χαρτογράφηση της καμένης έκτασης, όπως επίσης και η ένταση μίας φωτιάς στηρίζονται κυρίως στην απόθεση σε στάχτη και στην αλλαγή που υφίσταται η βλάστηση μετά την πυρκαγιά, ενώ αντιθέτως η αντικατάσταση της στάχτης από το φάσμα της υγιούς βλάστησης αποτελεί δείγμα αποκατάστασής της βλάστησης.
Επίσης, κρίνεται αναγκαίο να σημειωθεί ότι τα διαχρονικά δεδομένα που προκύπτουν από τα δορυφορικά συστήματα, συμβάλλουν στη βελτίωση της πληροφόρησης και της γνώσης σχετικά με την εκτίμηση των επιπτώσεων της πυρκαγιάς στη βλάστηση. Συγκεκριμένα, το παραπάνω προκύπτει από τη διαδικασία της ταξινόμησης των δορυφορικών δεδομένων που λήφθηκαν πριν την εκδήλωση της φωτιάς και αντίστοιχα μετά.
Η χρήση της δορυφορικής τηλεπισκόπισης σε επιχειρησιακό επίπεδο προκειμένου να χαρτογραφηθούν ο καμένες εκτάσεις της χώρας μας, σε συνδυασμό με τη δημιουργία μίας βάσης δεδομένων, σίγουρα, θα αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα στη συλλογή και στην ανάλυση των δεδομένων σχετικά με τις δασικές πυρκαγιές. Τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν αυτές οι σύγχρονες μέθοδοι είναι πολλά. Ενδεικτικά, μπορεί να αναφερθεί ότι ένα από τα οφέλη είναι μία πλήρης απογραφή, καταγραφή και χαρτογράφηση των καμένων εκτάσεων, δηλαδή δεδομένα τα οποία δεν υπάρχουν σήμερα. Έπειτα, με αυτό τον τρόπο θα μπορέσει να δημιουργηθεί μία ψηφιακή τράπεζα πληροφοριών και ένα ψηφιακό γεωγραφικό σύστημα πληροφοριών για την περεταίρω ανάλυση και επεξεργασία των δεδομένων. Επίσης αρκετά σημαντική είναι η ύπαρξη φωτογραφικού υπόβαθρου και το γεγονός ότι αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλες πρακτικές εφαρμογές σχετιζόμενες με την επίλυση σημαντικών προβλημάτων. Τέλος, δίνεται η δυνατότητα άμεσης παρακολούθησης της εξέλιξης των πιθανών αλλαγών που υφίστανται οι χρήσεις γης μετά από μία πυρκαγιά.
Από τα παραπάνω, γίνεται κατανοητή η σημαντικότητα της χρήσης των δορυφορικών δεδομένων, η οποία είναι πρωτοπόρα και προσφέρει πολλαπλά οφέλη. Το προϊόντα αυτού του έργου θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αρχικά από τις δασικές υπηρεσίες ή τις υπηρεσίες πυρόσβεσης, διευκολύνοντας και υποστηρίζοντας την επικοινωνία μεταξύ τους. Έτσι, θα είναι δυνατόν να εκτιμηθούν οι κατηγορίες της καμένης βλάστησης τυχόν καταπατήσεις ή ο ρυθμός ανάκτησης της βλάστησης. Σε αρκετές χώρες, τα δορυφορικά δεδομένα χρησιμοποιούνται ήδη σε επιχειρησιακό επίπεδο για την επίτευξη της ολοκληρωμένης διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών. Κρίνεται αναγκαίο να σημειωθεί ότι η χρήση των σύγχρονων και πολύ σημαντικών τεχνολογιών, όπως είναι τα δορυφορικά δεδομένα, δε χρησιμοποιείται αποκλειστικά και μόνο στα κράτη που είναι τεχνολογικά και οικονομικά προηγμένα, αλλά επεκτείνεται και σε κράτη της Αφρικής, για παράδειγμα, που χαρακτηρίζονται από περιορισμένους πόρους. Η διαφοροποίηση που παρουσιάζεται στη διαχείριση των δορυφορικών δεδομένων έγκειται στο είδος τους.
Η Πορτογαλία αποτελεί μία από τις χώρες που χρησιμοποιούν δεδομένα υψηλής ανάλυσης για επιχειρηματικές δράσεις, ετησίως και στο σύνολο της χώρας, έτσι ώστε να χαρτογραφηθούν οι καμένες εκτάσεις. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα ξεκίνησε με επιτυχία τη δεκαετία του 1990 από την πορτογαλική δασική υπηρεσία. Η περίπτωση της Πορτογαλίας είναι ενδιαφέρουσα λόγω των αρκετών ομοιοτήτων με τον ελληνικό χώρο, όσον αφορά στο μέγεθος και στην έκταση των καμένων εκτάσεων καθώς και στο κλίμα, το οποίο επηρεάζει άμεσα τις πυρκαγιές. Στην Ευρωπαϊκή αυτή χώρα χαρτογραφούνται οι καμένες εκτάσεις με τη βοήθεια των δορυφορικών δεδομένων του θεματικού χαρτογράφου Landsat TM. Η ελάχιστη έκταση από την καμένη έκταση που χαρτογραφείται και πιο συγκεκριμένα η ελάχιστη μονάδα χαρτογράφησης διαχρονικά μειώθηκε από 25 σε 5 εκτάρια. Παρόλα τα παραπάνω, ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα δεν πρέπει να μειωθεί, καθώς απαιτούνται επιτόπιες μετρήσεις, σε περιπτώσεις όπου ο υπολογισμός της καμένης έκτασης μέσω των μεθόδων τηλεπισκόπισης διαφέρει από τις μετρήσεις πεδίου της υπηρεσίας δασών.
Υπάρχουν πολλά και με επιτυχία παραδείγματα εφαρμογής της δορυφορικής τηλεπισκόπισης στη διαδικασία της διαχείρισης των πυρκαγιών των δασικών εκτάσεων και ειδικά μετά την καταστολή όπου και ξεκινάει η οριοθέτηση και η χαρτογράφηση της καμένης έκτασης. Τα παραδείγματα αυτά καταδεικνύουν την ανάγκη για εφαρμογή παρόμοιας δράσης στη χώρα μας. Τέλος, επικουρικό μέσο για την υποστήριξη της διαδικασίας, ίσως, αποτελούσε η δημιουργία ενός φορέα, με βασική αρμοδιότητα το συντονισμό της συνεργασίας και της επικοινωνίας των δασικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών πυρόσβεσης. Η λύση αυτή ενδείκνυται και είναι υλοποιήσιμη, προκειμένου να επιτευχτεί για η βέλτιστη και ομαλή λειτουργία στη διαχείριση του προβλήματος των πυρκαγιών και της προστασίας των φυσικών πόρων.
