Επιλογή κατάλληλων φασματικών καναλιών για διαφορετικά είδη εδαφοκάλυψης προς μελέτη αρχαιολογικών οικισμών: Η περίπτωση του Ardi, Ιταλία.

Από RemoteSensing Wiki

Specific spectral bands for different land cover contexts to improve the efficiency of remote sensing archaeological prospection: The Arpi case study

Cristiana Bassani, Rosa Maria Cavalli, Roberto Goffredo, Angelo Palombo, Simone Pascucci, Stefano Pignatti

CNR, Istituto Inquinamento Atmosferico Sez LARA, 100, via del Fosso del Cavaliere, 00133, Rome, Italy

Laboratorio di Archeologia dei Paesaggi e dell’Ambiente, Università di Foggia, Largo Civitella no. 1, 71100 Foggia, Italy

CNR Istituto Metodologie Analisi Ambientali, Potenza C. da S. Loja, Zona Industriale, 85050 Tito Scalo (PZ), Italy

Received 5 May 2009; accepted 21 September 2009

Available online 13 November 2009

Science Direct

Εισαγωγή - στόχοι

Στόχος της εργασίας αυτής είναι η προεπιλογή εδαφικών τμημάτων που έχουν μελετηθεί για ύπαρξη αρχαιολογικών ευρημάτων, με τη μέθοδο της εκ των προτέρων επιλογής καναλιών υπερφασματικών αισθητήρων, ως λειτουργία χρήσης γης. Όλα τα σημεία που λαμβάνονται από τη διαδικασία, αξιολογούνται από ειδικό αρχαιολόγο φωτοερμηνευτή και σε σχέση με προηγούμενες μετρήσεις MIVIS.

Πειραματικό μέρος

α) Τοποθεσία της περιοχής μελέτης, β) Η περιοχή μελέτης που εσωκλείεται στο λευκό παραλληλόγραμμο.

Κατά βάση μελετώνται τα φασματικά σημάδια που παρουσιάζουν τμήματα του εδάφους σε σχέση με τα θαμμένα αρχαιολογικά αντικείμενα που βρίσκονται εκεί. Η έκταση του χώρου στον οποίο βρίσκονται αρχαία είναι σημαντική ώστε να οριοθετηθεί και να διαχειρισθεί αναλόγως.

Η διακριτότητα των σημείων όπου βρίσκονται τα αρχαιολογικά ευρήματα, εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά τους, από τα χαρακτηριστικά του εδάφους που τα καλύπτει, από τα χαρακτηριστικά του αισθητήρα που χρησιμοποιείται και από το φωτισμό και τις ατμοσφαιρικές συνθήκες οι οποίες επικρατούν κατά τη λήψη των δεδομένων.

Με κατάλληλους συνδυασμούς καναλιών ενισχύεται η ανωτέρω διακριτότητα.

Ανάλογα με το είδος του εδάφους που καλύπτει τα ευρήματα, χρησιμοποιείται ο κατάλληλος συνδυασμός καναλιών. Για φυτοκαλυμμένες εκτάσεις πάνω από 75%, χρησιμοποιείται το τμήμα του φάσματος που μπορεί να αντικατοπτρίσει τη δραστηριότητα της χλωροφύλλης (0,56 και 0,67-0,72μm), ενώ για γυμνό στεγνό χώμα χρησιμοποιείται το τμήμα 0,5-0,8μm και 9-10μm στο οποίο θα φανούν καλύτερα.

Ως αποτέλεσμα έχουμε ένα πολύ ταχύτερο εντοπισμό των αρχαιολογικών ευρημάτων από το να είχαν χρησιμοποιηθεί όλα τα κανάλια του MIVIS σε συνδυασμό με επιτόπιες μελέτες από ειδικούς αρχαιολόγους.

Περιοχή μελέτης

Η περιοχή δεν υπήρξε αστική και δεν έχει μέχρι τώρα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην έρευνα στο μέρος αυτό, παρά την ιστορική σπουδαιότητά του. Μέχρι στιγμής έχουν γίνει κάποιες ανασκαφές, όμως παραμένει ακόμα το βασικό οδικό δίκτυο και η εσωτερική τοπογραφία της πόλης που δεν έχουν χαρτογραφηθεί και αναλυθεί.

Οι εικόνες που χρησιμοποιούνται για τη μελέτη ελήφθησαν το 2002 τον Ιούνιο. Έγιναν οι κατάλληλες ρυθμίσεις, γεωμετρικές διορθώσεις και επιλογή των βέλτιστων καναλιών.

Στον χάρτη διαχωρίστηκαν οι τρεις βασικότερες χρήσεις γης, όπου ανάλογα με την κύρια χρήση γης κάθε σημείου, εντοπίζονται οι διαφοροποιήσεις που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι εκεί υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα. Δόθηκε ιδιαίτερη σημασία σε γεωμετρικές διαφοροποιήσεις, οι οποίες οδηγούν στο συμπέρασμα ότι προήλθαν από δράση του ανθρώπου διότι δε βρίσκονται εύκολα τέτοιου είδους συμμετρίες στη φύση.

Θεματικός χάρτης που προκύπτει. Με μπλε χρώμα απεικονίζονται όσες περιοχές καλύπτονται με πάνω από 75% γυμνό έδαφος, με πράσινο χρώμα περιοχές που καλύπτονται με πάνω από 75% καλλιέργειες και με μπορντώ περιοχές που καλύπτονται από ξηρό φυτικό υλικό σε ποσοστό άνω του 75%. Με κόκκινη γραμμή δίνεται κομμάτι του αμυντικού τείχους, με κίτρινο το εξωτερικό και μαύρο το εσωτερικό οδικό δίκτυο της αρχαίας πόλης.

Αποτελέσματα - συζήτηση

Η επιλογή συγκεκριμένων καναλιών MIVIS για κάθε διαφορετική χρήση γης, υποδεικνύει με ιδιαίτερη σαφήνεια τα σημεία όπου υπάρχουν διαφοροποιήσεις. Η μέθοδος έχει πολύ καλά αποτελέσματα στην περίπτωση φυτοκαλυμμένου ή γυμνού εδάφους. Αντίθετα, όταν τα ευρήματα καλύπτονται από ξερό φυτικό υλικό είναι πολύ δύσκολο να γίνουν ορατές οι διαφοροποιήσεις στα σημεία όπου βρίσκονται, συνεπώς το τέλος Ιουνίου που είναι και ξηρή περίοδος δεν ωφελεί ιδιαίτερα στον τρόπο αυτό μελέτης.

Η τεχνική που ακολουθήθηκε δεν υπέδειξε νέα ευρήματα, παρόλα αυτά επιβεβαίωσε παλαιότερες έρευνες που είχαν γίνει στην περιοχή.

α) απεικόνιση της περιοχής που έχει ληφθεί το 1955, β) η τοποθεσία της αρχαίας πόλης σε αεροφωτογραφία του 1975.

Δύο διαφορετικών ειδών ευρήματα είναι αυτά που εντοπίζονται, το ένα είναι το τείχος και το άλλο το οδικό δίκτυο της αρχαίας πόλης.

Αυτά στην παλαιότερη αεροφωτογραφία δεν είναι ευκρινώς εντοπισμένα λόγω του ότι καλύπτονται με τις διάφορες χρήσεις γης, ενώ με τη χρήση MIVIS είναι εφικτό να τοποθετηθούν σωστότερα στο χώρο.

Συμπεράσματα

Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε δίνει ένα γρήγορο τρόπο άμεσου εντοπισμού αρχαιολογικών ευρημάτων σε ένα χώρο. Στην παρούσα έρευνα, ήταν εφικτό να μελετηθεί η περίμετρος των ευρημάτων και να δοθεί ερμηνεία μέσω του σχήματός τους. Αυτό που δόθηκε περαιτέρω μέσω της έρευνας αυτής είναι μια ένδειξη της ρυμοτομίας που είχε η αρχαία πόλη, πράγμα το οποίο με παλαιότερες μελέτες δεν ήταν σαφές. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δείχνουν πως για να είναι αποτελεσματική η μέθοδος αυτή, είναι απαραίτητο η χρήση γης της μελετώμενης περιοχής να είναι η κατάλληλη για επεξεργασία (75% και άνω φυτοκάλυψη ή γυμνό έδαφος) ώστε να μεγιστοποιηθεί η αντίθεση που προκύπτει εντός ίδιων χρήσεων γης λόγω ύπαρξης αρχαίων αντικειμένων.