Ενδείξεις Αρχαίων Υποδομών

Από RemoteSensing Wiki

Γενικά χαρακτηριστικά

Ως υποδομές ορίζονται οι οιεσδήποτε ανθρωπογενείς κατασκευές αναγκαίες για τη λειτουργία κατοικημένης περιοχής, εν είδει κτισμάτων στέγασης και συστημάτων μεταφοράς.
Οι αρχαίες υποδομές, λόγω των αλλεπάλληλων αλλαγών χρήσεων γης και των μεταβολών της μορφολογίας του εδάφους που αυτές συνεπάγονται, ενδέχεται να μην διακρίνονται σαφώς (αρχαιολογικά λείψανα).
Αρχαίες υποδομές έχουν αναγνωριστεί κατά το παρελθόν με αναλογικά δεδομένα αερομεταφερόμενων δεκτών, αλλά μεγαλύτερης ακρίβειας αποτελέσματα παρήχθησαν με την επεξεργασία ψηφιακών δεδομένων των δορυφόρων IKONOS και Landsat TM.
Διερεύνηση για εντοπισμό τους πραγματοποιείται σε περιοχές που παρατηρούνται κάποια από τις εξής συνθήκες:

1.απότομη μεταβολή ή διακοπή του προτύπου της βλάστησης (διάφορα είδη βλάστησης σε μικρής έκτασης περιοχή, αποψιλωμένη έκταση)

2.απότομη μεταβολή τιμών θερμοκρασίας εδάφους (π.χ. Thermal Infrared Multispectral Scanner (TIMS), κανάλι 6 Landsat TM), διότι το έδαφος πάνω από αρχαίες πέτρινες υποδομές αναμένεται να έχει υψηλότερες τιμές από αυτές του περίγειου εδάφους, λόγω απορρόφησης μεγαλύτερης θερμότητας από την πέτρα

3.υποτυπώδες υδάτινο δίκτυο ή οδικό δίκτυο μικρού πλάτους, χωμάτινης επίστρωσης

4.πλησίον περιοχής με διαπιστωμένες-ανεσκαμμένες αρχαίες υποδομές

Φωτοαναγνωριστικά στοιχεία

	Φωτοαναγνωριστικά στοιχεία	Τιμές
Φασματικά χαρακτηριστικά (Spectral characteristics)	Aπόχρωση σε έγχρωμο σύνθετο RGB (Color in RGB composite)	Μη γενική φασματική υπογραφή. Κατά περιπτώσεις σε RGB:431 και RGB:453 ανοικτοί τόνοι του κόκκινου (Εικόνες 1, 2, 3, 4) και ανοικτοί τόνοι του κίτρινου-μπλε (Εικόνες 5, 6). Εικόνα 1. Λείψανα πολιτισμού Maya, περιοχή Maya Chaj K'ek' Cue Γουατεμάλας (Ψευδέγχρωμο IKONOS RGB:431). Πηγή: NASA/MSFC Εικόνα 2. Λείψανα πολιτισμού Maya,περιοχή Maya Chaj K'ek' Cue Γουατεμάλας, (Ψευδέγγχρωμο IKONOS RGB:431). Πηγή: NASA/MSFC Εικόνα 3. Λείψανα πολιτισμού Maya,περιοχή Maya Chaj K'ek' Cue Γουατεμάλας, (Ψευδέγγχρωμο IKONOS RGB:431). Πηγή: NASA/MSFC Εικόνα 4. Λείψανα πολιτισμού Maya,περιοχή Maya Chaj K'ek' Cue Γουατεμάλας, (Ψευδέγγχρωμο IKONOS RGB:431). Πηγή: NASA/MSFC Εικόνα 5. Λείψανα πολιτισμού Maya,ζούγκλα Γουατεμάλας (Ψευδέγγχρωμο IKONOS RGB:453). Πηγή: NASA/MSFC Εικόνα 6. Αρχαία πόλη των Maya Tikal,ζούγκλα Γουατεμάλας (Ψευδέγγχρωμο IKONOS). Πηγή: NASA/MSFC
	Υφή (Texture)	Ασυνεχής μεταβολή τραχείας κυρίως υφής (Εικόνα 7). Εικόνα 7. Λείψανα πολιτισμού Αζτέκων, Εθνικό Μνημείο Λος Άντζελες, Καλιφόρνια, ΗΠΑ (GeoscanRM15). Πηγή: Johnson W.J., Johnson D. W., 2005.
	Ομοιογένεια τόνου (Photo tone uniformity)	Ανομοιογενής εναλλαγή τόνων λόγω συνύπαρξης ανοικτών και δομημένων χώρων εντός των αρχαίων υποδομών
	Είδος τόνου περιγράμματος (Boundary tone type)	Ασαφώς διακριτό σε περίπτωση λειψάνων (Εικόνα 5), σαφώς διακριτό σε περίπτωση διατηρημένων μνημείων (Εικόνα 6).
Γεωμετρικά χαρακτηριστικά (Geometric characteristics)	Σχήμα σε 2 διαστάσεις (2D shape)	Ύπαρξη σαφούς σχήματος μόνο σε περίπτωση διατηρημένων μνημείων, διαφορετικά ακαθόριστο. Στην πρώτη περίπτωση το είδος σχήματος ποικίλει βάσει πολιτισμού και ιστορικής περιόδου (αρχαίος ελληνικός και ρωμαϊκός πολιτισμός:παραλληλόγραμμο, αρχαίος αιγυπτιακός πολιτισμός και πολιτισμοί Κεντρικής Αμερικής: τετραγωνικό, παραλληλόγραμμο (Εικόνα 6), νεολιθική περίοδος: κυκλικό, πολυγωνικό)
	Σχήμα σε 3 διαστάσεις (3D shape)	Ύπαρξη σαφούς σχήματος μόνο σε περίπτωση διατηρημένων μνημείων, διαφορετικά ακαθόριστο. Στην πρώτη περίπτωση το είδος σχήματος ποικίλει βάσει πολιτισμού και ιστορικής περιόδου (αρχαίος ελληνικός και ρωμαϊκός πολιτισμός:παραλληλεπίπεδο, αρχαίος αιγυπτιακός πολιτισμός και πολιτισμοί Κεντρικής Αμερικής: κύβος, παραλληλεπίπεδο, πρίσμα (Εικόνα 6), νεολιθική περίοδος: ημικωνικό)
	Κανονικότητα σχήματος (Compactness)	Σε περίπτωση ύπαρξης διατηρημένων υποδομών: κανονικό (Εικόνα 6). Σε περίπτωση ύπαρξης λειψάνων: ακαθόριστο (Εικόνα 5).
	Αριθμός εμπεριεχόμενων ακμών ή πυκνότητητα γραμμικού προτύπου (Number of embedded edges)	Μετά τα αρχαία ιστορικά χρόνια: υψηλή. Πρότεροι περίοδοι: χαμηλή.
Θέση στο χώρο / σχέσεις με το περιβάλλον (Regional context / relation to neighbors)	Πιο σκούρο/φωτεινό από τους γείτονες (Darker/brighter than neighbors)	Αρχαίες υποδομές, είτε διατηρημένες είτε σε μορφή λειψάνων, σχηματίζουν αντικείμενα πιο φωτεινά από τον περίγειο χώρο (Εικόνες 1, 3, 4, 5, 6).
	Καλύπτεται από (Is covered by)	Ενδέχεται να καλύπτονται από αραιής πυκνότητας (Εικόνα 5) έως απουσία βλάστησης (Εικόνα 6) σε σχέση με τον περίγειο χώρο.
	Βρίσκεται δίπλα σε (Occurs next to)	Ενδέχεται να βρίσκονται δίπλα σε οδικό δίκτυο χωμάτινης επίστρωσης, μικρού πλάτους (Εικόνα 8), είτε σε υπόγειο ή επιφανειακό υδάτινο δίκτυο (Εικόνα 9). Εικόνα 8. Λείψανα πολιτισμού Maya,ζούγκλα Γουατεμάλας, πλησίον οδικού δικτύου μικρού πλάτους χωμάτινης επίστρωσης(Ψευδέγγχρωμο IKONOS RGB:453). Πηγή: NASA/MSFC Εικόνα 9. Αρχαία πόλη των Maya Tikal, ζούγκλα Γουατεμάλας, πλησίον ποταμού (Ψευδέγγχρωμο IKONOS RGB:431). Πηγή: Willey et al. (1975), Tourtellot (1988).
Εννοιολογικά χαρακτηριστικά (Semantic characteristics)	Σύνηθες όνομα (Preferred name)	Ενδείξεις αρχαίου πολιτισμού
	Επιπλέον ονόματα (Other names)	Αρχαίες υποδομές, αρχαίοι χώροι, αρχαία ερείπια, αρχαία μνημεία.
	Είναι πιθανή ένδειξη για (Is posssible indicator of)	Απότομη αλλαγή υφής, ή τιμών θερμοκρασίας, ή μεταβολή προτύπου βλάστησης σε σχέση με τον περίγειο χώρο, ή ύπαρξη υδρογραφικού ή οδικού δικτύου, ή ύπαρξη παρακείμενων αρχαίων υποδομών είναι πιθανή ένδειξη για ύπαρξη αρχαίων μνημείων ή λειψάνων.
	Είναι απόλυτη ένδειξη για (Is definite indicator of)	Απότομη αλλαγή υφής και τιμών θερμοκρασίας και μεταβολή προτύπου βλάστησης σε σχέση με τον περίγειο χώρο ή/και ύπαρξη υδρογραφικού ή οδικού δικτύου ή/και ύπαρξη παρακείμενων αρχαίων υποδομών είναι απόλυτη ένδειξη για ύπαρξη αρχαίων μνημείων ή λειψάνων.
	Είναι αποτέλεσμα (Caused by)	Οι υψηλές τιμές θερμότητας στο θερμικό (6) κανάλι ενός Landsat TM είναι αποτέλεσμα παρουσίας πέτρινης επιφάνειας, η οποία απορροφά περισσότερη θερμότητα σε σχέση με το περίγειο έδαφος.

Βιβλιογραφία - Βιβλιογραφικές Αναφορές

Αρχαιο-τηλεπισκοπικά Νέα. Τεύχος 1 (1997). Τεύχος 2 (1999).

http://www.archaeometry.gr/oldv/publication/arch-tileskopikanea/01/01.htm http://www.ims.forth.gr/newsletters-gr_02.html

Archaeological Remote Sensing.

http://wwwghcc.msfc.nasa.gov/archeology/remote_sensing.html (τελευταία πρόσβαση 22/7/09)

Clark C. D. et al. (1998). Landscape archaeology and remote sensing in southern Madagascar.Int. Journal Remote Sensing, 1998, vol. 19, no. 8, 1461± 1477.
Garrison T. G. et al. (2008). Evaluating the use of IKONOS satellite imagery in lowland Maya settlement archaeology. Journal of Archaeological Science.
Johnson W.J., Johnson D. W. (2005). Application of Geophysics to North American Prehistorical Sites.

http://www.archaeology-geophysics.com/?gclid=CPSn48j76psCFQgFZgodWmZg4w (τελευταία πρόσβαση 19/12/08)

Johnson J.J. et al. (2001). Geophysics Comes of Age in North American Archaeology.

http://www.archaeology-geophysics.com/PDF%20papers/SAApaper.pdf (τελευταία πρόσβαση 19/12/08)

Liu S., Yu G. (1992). A Remote – Sensing study on the distribution pattern of ancient. PLATFORM – like ruins and earth-mounded graves of TH WU colture in southern Jiangsu, China and its relation. ship with palaegeographical evolution.

http://www.gisdevelopment.net/aars/acrs/1992/ps1/ps006.shtml (τελευταία πρόσβαση 10/4/09)