Εκτίμηση κινδύνου καταστροφής κατοικιών από δασικές πυρκαγιές στη ζώνη μίξης Δασών – Οικισμών
Από RemoteSensing Wiki
Εισαγωγή
Στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος INCA έγινε μια προσέγγιση αξιολόγησης κινδύνου καταστροφής από πυρκαγιά μεμονωμένων κατοικιών και χαρτογράφηση ολόκληρων οικισμών, με συμμετοχή κατοίκων και εθελοντών της περιοχής. Γενικά παρατηρείτε μια τάση ανάπτυξης των οικιστικών περιοχών στα όρια των δασών (Ζώνες Μίξης Δασών – Οικισμών) η οποία εγγυμονεί κινδύνους έναρξης πυρκαγιάς και πιθανότητα σοβαρών καταστροφών από αυτές. Συνεπώς είναι προφανές ότι η ύπαρξη ζωνών μίξης δασών οικισμών (WUI) πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη κατά την εκπόνηση του αντιπυρικού σχεδιασμού για μία ευρύτερη περιοχή ώστε να δίδεται εκεί ιδιαίτερη προσοχή τόσο κατά τη φάση της πρόληψης, με ειδικό σχεδιασμό και μέτρα για μείωση της επικινδυνότητας, όσο και σε περίπτωση πυρκαγιάς με ειδικά μέτρα για την προστασία του πληθυσμού και των κατοικιών.
Περιοχή Μελέτης
Η περιοχή που επιλέχθηκε ώστε να αξιολογηθεί ο κίνδυνος εκδήλωσις πυρκαγιάς και καταστροφής κατοικιών εξ αυτών βρίσκεται στη Αττική. Είναι η περιοχή του (τότε) Δήμου Καλυβίων Θορικού Αττικής (σήμερα τμήμα του Δήμου Σαρωνικού). Η εν λόγω περιοχή χαρακτηρίστηκε ως υψηλού ενδιαφέροντος διότι είχε όλα τα χαρακτηριστικά εκείνα που την κατατάσσουν ως περιοχή ιδιαίτερης ευφλεκτότητας, λόγω της μίξης κατοικιών και κομματιών δασικής βλάστησης, και υψηλής δυσκολίας στην κατάσβεση, λόγω του αραιού, στενού και σε περιπτώσεις χωρίς διεξόδους διαφυγής οδικού δικτύου.
Μεθοδολογία
Σε συνεργασία με το Δήμο Καλυβίων προσδιορίστηκαν στην περιοχή ενδιαφέροντος δύο εκτάσεις κοντά στο Λαγονήσι.Η πρώτη περιοχή (ομάδα Α’) είχε δάσος από πεύκα και υψηλούς θάμνους (πουρνάρι – σχίνο) το οποίο ήταν σε μίξη με εξοχικές και κύριες κατοικίες και στην δεύτερη περιοχή (ομάδα Β’), η οποία ήταν στην κατηγορία της ζώνης μίξης δασών–οικισμών, αλλά με χαμηλότερη επικινδυνότητα από την πρώτη. Η αρχική καταγραφή της περιοχής έγινε από γονείς μαθητών που συμμετείχαν στο ενημερωτικό σεμινάριο και από εθελοντές του Δήμου Σαρωνικού. Η καταγραφή αφορούσε στη συμπλήρωση μιας φόρμας αξιολόγησης της κατοικίας, όπου καταγράφηκε γι’ αυτήν η υπάρχουσα και γειτνιάζουσα βλάστηση (ποσότητα, πυκνότητα, εγγύτητα),των κριτηρίων που αφορούσαν στην κατάσταση της κατοικίας από πλευράς ανθεκτικότητας των δομικών του στοιχείων στη φωτιά (ξύλο, μέταλλο, σοβάς – μπετόν, πλαστικό, ελενίτ), καθώς και το οδικό δίκτυο σε σχέση με την κατοικία (πυκνότητα, ποιότητα και πλάτος δρόμου, κλίση, ύπαρξη διεξόδου ανάγκης). Στο κέντρο της λογικής κατηγοριοποίησης ήταν το πόσο μπορεί να κινδυνεύει το κάθε σπίτι, τι μέτρα μπορεί να υλοποιήσει ο κάθε ιδιοκτήτης σε επίπεδο σπιτιού (βελτιώσεις, καθαρισμοί, εξοπλισμός) και το πώς θα μπορούσε να δράσει σε περίπτωση πυρκαγιάς (αντιμετώπιση, διαφυγή). Στη συνέχεια, δημιουργήθηκαν ερωτηματολόγια κατάλληλα να καταγράψουν την πληροφορία της υφιστάμενης κατάστασης και να τη μεταφέρουν στους ειδικούς επιστήμονες για περαιτέρω αξιοποίηση τους.Αποδόθηκαν από αυτά χάρτες με ψηφιοποιημένα τα όρια των σπιτιών που καταγράφηκαν καθώς και πίνακες με τις απαντήσεις των ερωτηματολογίων, οι οποίες στη συνέχεια, χρησιμοποιήθηκαν σαν δεδομένα εισόδου για τον υπολογισμό δύο επί μέρους δεικτών επικινδυνότητας από τους οποίους προέκυπτε ένας συνολικός δείκτης επικινδυνότητας καταστροφής της κάθε κατοικίας. Τέλος, με τη βοήθεια Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών, συνδέθηκε η χωρική με την περιγραφική πληροφορία, και αποδόθηκε γραφικά . Ανάλυση – Αποτελέσματα H καταγραφή των απαντήσεων όσο και ο υπολογισμός των δεικτών επικινδυνότητας έγιναν με τη χρήση λογισμικού υπολογιστικών φύλλων. Ο Συνολικός Δείκτης Κινδύνου Καταστροφής Κατοικίας (Κ) προέκυψε ως γινόμενο των επί μέρους Δεικτών «Κινδύνου Από Τα Χαρακτηριστικά Πυρκαγιάς» (Α) και «Τρωτότητας Κατοικίας» (Τ), πολλαπλασιαζόμενο επί ένα συντελεστή που προσαρμόζει την τελική τιμή του Κ στο πεδίο τιμών 0-100.: Κ=Α*Τ*0.0458 Οι επιμέρους δείκτες υπολογίστηκαν ως εξής: Α = (Α1+Α2*Α3*Α4)*Α5*Β1 , Τ = Γ1+Γ2+Γ3+Δ+Ε Οι υπολογισμένες παράμετροι αφού συνδέθηκαν με τη χωρική πληροφορία, αποδόθηκαν γραφικά σε δείκτες πάνω από την κάθε κατοικία. Έπειτα από επιτόπια επίσκεψη, η ομάδα χαρακτήρισε δειγματοληπτικά και με τους τρεις δείκτες (Α, Τ, Κ) μέρος του συνόλου των κατοικιών, αριθμητικά ικανού για στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων. Η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε μόνο στην περιοχή Α’ όπου είχε γίνει η καταγραφή των ερωτηματολογίων από τους εθελοντές. Στη συνέχεια, έγινε σύγκριση των αποτελεσμάτων της αυτοψίας με αυτά που προήλθαν από το ερωτηματολόγιο, και έγινε η αντίστοιχη χωρική παράθεση των αποτελεσμάτων. Επιπλέον, έγινε μια προσπάθεια για να μπορέσει να παραχθεί πληροφορία σχετικά με την δυνατότητα να γίνουν από κάθε ιδιοκτήτη καθαρισμοί καύσιμης ύλης γύρω από την κατοικία του σύμφωνα με τα διεθνώς προτεινόμενα (ζώνη πλάτους 10 μέτρων), με δεδομένο το μικρό μέγεθος των οικοπέδων και κατά συνέπεια τη μικρή απόσταση των κατοικιών μεταξύ τους. Προέκυψε μια ομοιόμορφη επιφάνεια που σε πολλές περιπτώσεις παρουσιάζει αλληλοεπικαλύψεις, δηλαδή η ζώνη του ενός σπιτιού μπλέκει με τη ζώνη των γειτονικών του σπιτιών. Στις άλλες δύο περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκαν οι δείκτες (Α) και (Κ) για τον καθορισμό του πλάτους της ζώνης προτεινόμενου καθαρισμού. Εδώ βέβαια λόγω της έλλειψης αντικειμενικότητας από τους κατοίκους οι ζώνες που προέκυψαν δεν είναι ενδεικτικές της κατάστασης της βλάστησης .Τέλος ο κάθε κάτοικος ξεχωριστά έλαβε μια αναφορά σχετικά με την εκτίμηση του κινδύνου για την κατοικία του συνοδευόμενη με προτάσεις μέτρων που πιθανόν πρέπει να λάβει.
Συμπεράσματα
Η αξιοποίηση της παραπάνω πληροφορίας στον αντιπυρικό σχεδιασμό μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στις περιοχές όπου υπάρχουν εκτεταμένες ζώνες μίξης Δασών – Οικισμών. Επιπλέον, η ενημέρωση των κατοίκων για τον κίνδυνο που ενδεχομένως διατρέχουν οι κατοικίες τους καθώς και τα μέτρα που μπορούν από μόνοι τους να πάρουν για να μετριάσουν αυτόν τον κίνδυνο θα πρέπει να είναι αναπόσπαστα στοιχεία στον αντιπυρικό σχεδιασμό. Η χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS) μας δίνει τη δυνατότητα σύνδεσης της χωρικής με την περιγραφική πληροφορία και ως εκ τούτου την δυνατότητα υλοποίησης της χαρτογράφησης της ευρύτερης περιοχής αλλά και τη δημιουργία προτάσεων για ζώνες προστασίας και καθαρισμών με αυτοματοποιημένα κριτήρια (πχ. σταθερή απόσταση από κατοικίες ή ανάλογα με την επικινδυνότητα).
ΠΗΓΗ:Εκτίμηση κινδύνου καταστροφής κατοικιών από δασικές πυρκαγιές στη ζώνη μίξης Δασών – Οικισμών: Μια προσέγγιση με τη βοήθεια εθελοντών Κωνσταντινιά Τσαγκάρη, Γαβριήλ Ξανθόπουλος, Ανάργυρος Ρούσσος, Ευαγγελία Δασκαλάκου, Καλλιόπη Σαπουντζάκη, Σταμάτης Καλογήρου
