Δορυφόροι αποκαλύπτουν συντρίμμια αρχαίου αιγυπτιακού πολιτισμού

Από RemoteSensing Wiki

(CNN) – Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι έχουν ανακαλύψει ένα μικρό μόνο κλάσμα από τα αρχαία ερείπια της Αιγύπτου, αλλά πραγματοποιούν νέες ανακαλύψεις με βοήθεια από συμμάχους υψηλής τεχνολογίας – τους δορυφόρους που διεισδύουν στο παρελθόν από την απόσταση του διαστήματος.

Αρχαία τμήματα τουSheikh Josef Mosque στο Mallawai, στη Μέση Αίγυπτο, βρέθηκαν κατά την ανασκαφική περίοδο του 2004.

«Όλοι αντιλαμβάνονται όλο και περισσότερο αυτή την τεχνολογία και τις δυνατότητές της», δήλωσε η Sarah Parcak, μια αρχαιολόγος η οποία είναι επικεφαλής του Εργαστηρίου για την Παγκόσμια Υγεία στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα στο Μπέρμιγχαμ. «Υπάρχουν τόσα πολλά να μάθουμε».

Εικόνες από το διάστημα υπάρχουν εδώ και δεκαετίες. Ωστόσο, μόνο κατά την τελευταία δεκαετία ή κάτι τέτοιο η ανάλυση των εικόνων από εμπορικούς δορυφόρους έχει εξελιχθεί αρκετά ώστε να είναι πολύ χρήσιμη για τους αρχαιολόγους. Σήμερα, οι επιστήμονες μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν για να εντοπίσουν ερείπια – κάποια όχι μεγαλύτερα από ένα μικρό σαλόνι – σε ορισμένα από τα πιο απομακρυσμένα και απαγορευτικά μέρη του πλανήτη.

Στον εν λόγω τομέα, η Parcak είναι πρωτοπόρος. Η δουλειά της στην Αίγυπτο έχει αποφέρει εκατοντάδες ευρήματα σε περιοχές της Μέσης Αιγύπτου και του ανατολικού Δέλτα του ποταμού Νείλου.

Η Parcak διεξήγαγε έρευνες και αποστολές στο ανατολικό Δέλτα του Νείλου και στη Μέση Αίγυπτο το 2003 και το 2004, οι οποίες επιβεβαίωσαν 132 χώρες που είχαν αρχικά υποδειχθεί από δορυφορικές εικόνες. Ογδόντα τρεις από αυτούς τους χώρους δεν τους είχαν ποτέ επισκεφθεί ή καταγράψει.

Τα τελευταία δύο χρόνια έχει ανακαλύψει εκατοντάδες ακόμα, είπε, οδηγώντας την να διορθώσει ένα παλαιότερο συμπέρασμα ότι οι αιγυπτιολόγοι έχουν βρει μόνο την κορυφή του παγόβουνου. «Η εκτίμησή μου του 1/100 του 1 τοις εκατό όλων των χώρων που βρέθηκαν είναι κάπως υπερβολική», δήλωσε η Parcak.

Αυτές οι ανακαλύψεις δεν είναι αμελητέας σημασίας για την αιγυπτιακή κυβέρνηση, η οποία έχει αφιερωθεί εκ νέου στην προστασία των αρχαιολογικών χώρων από τη λεηλασία και την καταπάτηση. Το Ανώτατο Συμβούλιο Αρχαιοτήτων έχει περιορίσει τις ανασκαφές στις πιο ευαίσθητες περιοχές κατά μήκος του Νείλου – από τις Μεγάλες Πυραμίδες της Γκίζας στα περίχωρα του Καΐρου μέχρι τα γλυπτά του Ραμσή ΙΙ στον απομακρυσμένο νότο. Οι αξιωματούχοι αρχαιοτήτων ελπίζουν ότι η κίνηση αυτή θα ενθαρρύνει περισσότερες έρευνες στο ανατολικό Δέλτα του Νείλου στη βόρεια Αίγυπτο, είπε η Parcak, όπου η αυξανόμενη καταπάτηση στο ραγδαία αναπτυσσόμενο έθνος των 82 εκατομμυρίων αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για τους χώρους.

Παλιές και σύγχρονες μέθοδοι

Η μέθοδος της Parcak συνδυάζει σύγχρονα εργαλεία με παλιομοδίτικη σκληρή δουλειά.

Η αρχαιολόγος μελετά τις δορυφορικές εικόνες που αποθηκεύονται σε μία βάση δεδομένων της NASA και συνδέεται στις παγκόσμιες συντεταγμένες εντοπισμού θέσης για πιθανούς χώρους, ενώ στη συνέχεια πεζοπορεί για να τους δει. Αποκαλυπτικά σημάδια όπως υπερυψώσεις και θραύσματα αγγείων μπορούν να επιβεβαιώσουν τις εικόνες. Ως αποτέλεσμα, η μεγάλη εικόνα γίνεται ορατή.

«Μπορούμε να δούμε μοτίβα σε οικισμούς που αντιστοιχούν στα [ιστορικά] κείμενα», είπε η Parcak, «όπως και αν ξένες επιδρομές επηρέασαν την κατάληψη των αρχαιολογικών χώρων». «Μπορούμε να δούμε πού οι Ρωμαίοι έχτισαν πάνω από τις κατασκευές των Αιγυπτίων και πού οι Κόπτες Χριστιανοί έχτισαν πάνω από τις κατασκευές των Ρωμαίων». «Είναι μια απίστευτη συνέχεια κατάληψης και επαναχρησιμοποίησης».

Οι πλημμύρες και οι μαίανδροι του Νείλου στη διάρκεια των χιλιετιών υπαγόρευαν τον τόπο και τον τρόπο που ζούσαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και η αφθονία των νέων δεδομένων έχει δημιουργήσει μια πιο ακριβή εικόνα για τον τρόπο εργασίας τους.

«Οι έρευνες μας δίνουν πληροφορίες για ευρύτερα αρχαία οικιστικά μοντέλα, όπως τα πρότυπα ανάπτυξης της πόλης και κατάρρευσης με την πάροδο του χρόνου, που δεν μας δίνουν οι ανασκαφές», δήλωσε η Parcak, συγγραφέας του υπό έκδοση βιβλίου με τίτλο «Δορυφορική Τηλεανίχνευση και Αρχαιολογία».

Οι ιδιαιτερότητες κλίματος στην περιοχή επίσης καθιστούν τη δορυφορική τεχνολογία πλεονεκτική.

«Συγκεκριμένα φυτά που μπορεί να υποδηλώνουν χώρους αναπτύσσονται συγκεκριμένες περιόδους του έτους», δήλωσε η Parcak, «ενώ οι χώροι ενδέχεται να εμφανίζονται μόνο κατά τη διάρκεια μιας υγρής ή ξηρής περιόδου. Αυτό είναι διαφορετικό παντού στον κόσμο».

Αρχαιολόγοι που εργάζονται σε πολύ πιο κατάφυτα κλίματα, όπως η Καμπότζη και η Γουατεμάλα, έχουν επίσης χρησιμοποιήσει την τεχνολογία σε ιερές τοποθεσίες ανεξερεύνητων ερειπίων. Είχαν τη δυνατότητα να βλέπουν ομοιότητες στη βλάστηση μεταξύ γνωστών και πιθανών χώρων που εμφανίζονταν έξοχες υπέρυθρες και υπεριώδεις εικόνες που κάλυπταν μεγάλες περιοχές απαγορευμένου εδάφους.

«Για τη δουλειά που κάνω [στην Αίγυπτο], χρειάζομαι εικόνες υγρής περιόδου καθώς το υγρό έδαφος κάνει καλύτερη δουλειά στον εντοπισμό χώρων με τις δορυφορικές εικόνες που χρησιμοποιώ», δήλωσε η Parcak. «Μπορώ να επιλέξω ακριβώς τους μήνες που χρειάζομαι με τα σύνολα δεδομένων της NASA».

Οφέλη της πανοραμικής άποψης

Η τηλεανίχνευση του υπεδάφους έχει χρησιμοποιηθεί στην αρχαιολογία με τη μία ή την άλλη μορφή για πολλά χρόνια, αν και ο όρος «τηλε» δε σημαίνει κατ’ ανάγκη μεγάλη απόσταση. Συνήθως, ένας χωρομέτρης θέτει σε κυκλική κίνηση μια συσκευή ανίχνευσης πάνω από μια συγκεκριμένη περιοχή για να προσδιορίσει τι βρίσκεται από κάτω.

Οι συσκευές ανίχνευσης χρησιμοποιούν οποιαδήποτε από μια σειρά από τεχνολογίες, όπως τα γεωραντάρ. Αντανακλούν σήματα από αντικείμενα κάτω από την επιφάνεια και μεταφράζουν τα δεδομένα σε εικόνες που το εκπαιδευμένο μάτι ενός επιστήμονα μπορεί να αποκρυπτογραφήσει.

Η πολυφασματική απεικόνιση περιλαμβάνει τεχνολογίες που «βλέπουν» αυτό που το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει, όπως υπέρυθρη και υπεριώδη ακτινοβολία. Οι επιστήμονες την έχουν χρησιμοποιήσει επί χρόνια στη μελέτη της επιφάνειας της Γης για διάφορους σκοπούς. Ωστόσο, μέχρι να βελτιωθεί η ανάλυση αυτών των εικόνων, ο μόνος τρόπος για την παραγωγή μιας ευκρινούς εικόνα ήταν να είναι σχετικά κοντά στο έδαφος.

Για όσους κουβαλούν συνεχώς δύσχρηστα εργαλεία στη ζούγκλα και την έρημο, μια αποτελεσματική πανοραμική άποψη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Τους επιτρέπει να αφήνουν πίσω τις ατελείωτες σχολαστικής «αναζήτησης» και να λαμβάνουν αποτελέσματα από αισθητήρες τοποθετημένους σε αεροσκάφη ή, αργότερα, από την υπέρπτηση ενός προηγμένου δορυφόρου.

Ένας από τους πιο προηγμένους ονομάζεται QuickBird, έχει τεθεί σε τροχιά από το 2001 και μπορεί να παρέχει εικόνες υψηλής ανάλυσης ζωνών εύρους 11 μιλίων. Ο δορυφόρος μπορεί να συλλέξει δεδομένα εικόνων περίπου 29 εκατομμυρίων τετραγωνικών μιλίων σε ένα έτος, σύμφωνα με την DigitalGlobe, η οποία ανέπτυξε και λειτουργεί τον QuickBird.

Η εταιρεία, που εδρεύει στο Longmont του Κολοράντο, επεξεργάζεται μια αναβάθμιση. Ο WorldView-2, που πρόκειται να εκτοξευθεί το 2009, θα προσφέρει ευκρινέστερη ανάλυση των οπτικών και πολυφασματικών εικόνων από τον QuickBird, σύμφωνα με την ιστοσελίδα της εταιρείας.

Πηγή: http://edition.cnn.com/2008/TECH/science/12/23/satellites.archaeology.egypt/