Αρχαιολογική τηλεπισκοπική έρευνα για την διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Περίπτωση μελέτης Byblos (Jbail, Lebanon)
Από RemoteSensing Wiki
Jean-Paul Deroin a,∗, Rania Bou Kheir b,1, Chadi Abdallah c
a Université de Reims Champagne-Ardenne, Faculty of Science, GEGENAA EA 3795, FR CNRS 3417 Condorcet, 2, esplanade Roland-Garros, 51100 Reims,France
b Lebanese University, Beirut, Lebanon
c National Council for Scientific Research, Remote Sensing Center, Beirut, Lebanon
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: Γεωαρχαιολογία, Byblos, Λίβανος, Τηλεπισκόπηση, δορυφόροι VHR, Geo-Eye, Ikonos, Orbview 3, Coronaa
Link: [1]
Αντικείμενο
Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η χαρτογραφική σύνθεση του αρχαιολογικού χώρους Byblos στο Λίβανο με τη χρήση της τηλεπισκόπησης. Συγκεκριμένα, όπως και σε κάθε περίπτωση μελέτης αρχαιολογικών χώρων, χρησιμοποιούνται εικόνες υψηλής ανάλυσης (Geo-Eye Ι, Ikonos, Orbview 3), και συγκεκριμένα εικόνες με χωρική ανάλυση μισού μέτρου με σκοπό την αποτύπωση των χώρων και των τειχών. Ενώ η χρήση εικόνων από αρχείο Corona επιτρέπει την αποτύπωση του αρχαιολογικού χώρου πριν από τον Λιβανέζικο εμφύλιο πόλεμο. Με τον τρόπο αυτό εκτιμάται η ευαισθησία το αρχαιολογικού χώρου σε εξωτερικούς παράγοντες (αστική εξάπλωση, παράκτια διάβρωση και κατολισθήσεις) αλλά και τις ανάγκες για βελτίωση του χώρου με σκοπό τον τουρισμό.
Εισαγωγή
Η τηλεπισκόπηση έχει ιδιαίτερη συμβολή στην αρχαιολογία τόσο για τον εντοπισμό των περιοχών αρχαιολογικού ενδιαφέροντος αλλά και των πιθανών φυσικών και ανθρωπογενών κινδύνων που απειλούν την αξία τους. Στην παρούσα εργασία μελετάτε η εσωτερική διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου Byblos και η επίδραση των ατόμων στο παράκτιο τοπίου της Μεσογείου. Η Byblos είναι ένας από τους διασημότερους αρχαιολογικούς χώρους στον κόσμο και χωροθετείται σε ένα ανάχωμα δίπλα στην πόλη Jbeil κατά μήκος της μεσογειακής ακτής του σημερινού Λιβάνου. Από το 1984 ανήκει στα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Η τοποθεσία και η μορφολογία του εδάφους, καθιστά την περιοχή ευαίσθητη σε περιβαλλοντικές αλλαγές όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας κ.ά. Μεθοδολογία
- Σκοπός της μελέτης
Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι ο προσδιορισμός των χρήσεων γης και του περιβάλλοντος των αρχαιολογικών τμημάτων που έχουν απομείνει. Σημαντική είναι η συμβολή των αρχείων Corona αλλά και εικόνων VHR που παρέχονται από το Google Earth και μπορούν να συγκριθούν και να συνδυαστούν.
- Δορυφορικά Δεδομένα
Τα στοιχεία των επιμέρους δορυφορικών εικόνων που χρησιμοποιούνται αναλύονται στον πίνακα 1, ενώ είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως εικόνες του αρχείου Corona KH-4B χρησιμοποιούνται για να εκτιμηθεί η κατάσταση πριν τον εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου που ξεκίνησε το 1975. Η εκτίμηση της περιοχής αφορά την ευαισθησία του αρχαιολογικού χώρου, την αστική εξάπλωση, την παράκτια διάβρωση και τις κατολισθήσεις.
- Επεξεργασία των δεδομένων
Είναι σημαντική επιλογή των κατάλληλων εικόνων με χαμηλή νεφοκάλυψη και καλή ποιότητα. Τα δεδομένα υφίστανται γεωμετρική διόρθωση και προσαρμόζονται στην ανάλυση του Geo-Eye 1. Η σημαντικότερη διόρθωση πραγματοποιήθηκε στα δεδομένα Corona. Για τα δεδομένα Geo-Eye 1 και Ikonos2 χρησιμοποιήθηκε η διαδικασία pansharpening σύμφωνα με την οποία συγχωνεύονται μια εικόνα υψηλής και μια εικόνα χαμηλότερης ανάλυσης και δημιουργούν μια μονή έγχρωμη εικόνα υψηλής ανάλυσης (single high-resolution colour image). Η υψηλή ανάλυση των δεδομένων που αναφέρθηκαν χρησιμοποιείται στην αναλυτική χαρτογράφηση των μνημείων.
Αποτελέσματα
- Χαρτογραφώντας τα διαφορετικά μνημεία
Η δορυφορική εικόνα IKONOS (2005) χρησιμοποιείται για την σύνθεση ενός φυσικού συνθέτου που επιτρέπει την σκιαγράφηση των κύριων αρχαιολογικών χώρων της Byblos. Τα απομεινάρια ταξινομήθηκαν χρονολογικά όπως φαίνεται σχηματικά στους χάρτες. Η σύνθεση αυτή επιτρέπει επίσης την εκτίμηση των πρώην δικτύων και των κτιρίων του αρχαιολογικού.
- Αξιολόγηση της χωρικής ανάλυσης
Για τον αναλυτικότερο προσδιορισμό των λεπτομερειών των κτισμάτων χρησιμοποιούνται εικόνες VHR από δορυφόρο Ikonos 2 (1 m ground resolution) και εικόνες Geo-Eye 1 (0.5 m ground resolution) καθώς απαιτούνται εικόνες υψηλότερης χωρικής ανάλυσης. Για την ακρίβεια με 50 εκατοστά ανάλυση οι εικόνες Geo-Eye είναι η πρώτη αποστολή που επέτρεψε την χαρτογράφηση των αρχαιολογικών χώρων με ακρίβεια.
- Εξέλιξη των χρήσεων γης
Με τη χρήση εικόνων Corona πρόσφατα δεδομένα Geo-Eye πραγματοποιούνται εκτιμήσεις για την μεταβολή των χρήσεων γης τα τελευταία 45 χρόνια. Το 1970 η Jbail είναι μια μικρή πόλη συγκεντρωμένη στο βόρειο τμήμα του αρχαιολογικού χώρου και συνδεδεμένοι με τις δραστηριότητες του λιμανιού. Η γύρω περιοχή είναι κυρίως αγροτική, ενώ η ακτογραμμή διαθέτει κυρίως γεωργικές δραστηριότητες. Το 2013 το σκηνικό αυτό αλλάζει εντελώς με την ακτογραμμή να εμφανίζει έντονη τουριστική ανάπτυξη.
- Μελέτη της παράκτιας διάβρωσης και των κατολισθήσεων
Η μελέτης της παράκτιας διάβρωσης και των κατολισθήσεων πραγματοποιείται με τη χρήση εικόνων Corona KH-4B και Ikonos για τις τελευταίες δεκαετίες. Στο συγκεκριμένο σημείο της μεσογείου οι διαβρώσεις οφείλονται κυρίως στη μεταβολή του επιπέδου της θάλασσας. Η διάβρωση είναι ιδιαίτερα σημαντική στην El Skhiny Bay όπου πολλές τουριστικές εγκαταστάσεις έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια. Επίσης είναι εμφανής κοντά στο κτίσμα του 19ου αιώνα στο Ras Byblos. Η ολίσθηση του εδάφους του 1922 είναι σημαντική και εμφανής από την μαζική μετακίνηση που συνέβη στην παράκτια ζώνη του αρχαιολογικού χώρου.
