Αξιολόγηση των δορυφορικών εικόνων του IKONOS για τον εντοπισμό των πεδινών οικισμών των Μάγια
Από RemoteSensing Wiki
Στοιχεία κειμένου:Thomas G. Garrison, Stephen D. Houston, Charles Golden, Takeshi Inomata, Zachary Nelson, Jessica Munson: ‘Evaluating the use of IKONOS satellite imagery in lowland Maya settlement archaeology’, Journal of Archaeological Science 35 (2008) 2770–2777
ΕΙΣΑΓΩΓΗ:
Αυτό το άρθρο αποτελεί μία αξιολόγηση της βιωσιμότητας του δορυφόρου IKONOS και της αξιοποίησης του για τον εντοπισμό υπόγειων οικισμών των Μάγια στη Γουατεμάλα. Η αρχική έρευνα μέσα και γύρω από το San Bartolo, στη Γουατεμάλα, έδειξε ότι οι δορυφορικές εικόνες από τον IKONOS θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικές στην ανίχνευση και πρόβλεψη των ευρημάτων της προ-κλασικής και κλασικής περιόδου κοντά σε βαλτώδεις πεδινές περιοχές (bajos). Μέχρι τότε είχαν εφαρμοστεί πρωτοποριακές μέθοδοι χωρίς αποτέλεσμα. Έγιναν προκαταρκτικές μελέτες του τοπικού κλίματος, της γεωλογίας, υδρολογίας, τοπογραφίας, εδαφολογίας και της βλάστησης οι οποίες έδειξαν μεγάλες διαφορές από τις άλλες περιοχές που είχαν ήδη μελετηθεί και πιθανές θέσεις του οικισμού στο San Bartolo. Οι μέχρι τότε αποκλίσεις ίσως οφείλονταν στη δυσκολία που υπάρχει στην έρευνα και πολυφασματική απεικόνιση στα τροπικά δάση. Οι νέες τεχνικές τηλεπισκόπισης που βοηθούν στην έρευνα και την αναγνώριση των αρχαιολογικών χώρων σε τροπικά δάση και στις πεδινές περιοχές, είναι σημαντικό εργαλείο για τους αρχαιολόγους. Μέχρι το 2008, που έλαβε χώρα αυτή η έρευνα, η ενσωμάτωση της τεχνολογίας για την εύρεση οικισμών των Μάγια είχε δώσει διφορούμενα αποτελέσματα. Πολλά στατιστικά δεδομένα συνέβαλαν τις δεκαετίες του 1970 και 1980 για τον εντοπισμό των εντατικών καλλιεργειών της φυλής αυτής. Στη συνέχεια, η μελέτη των εικόνων του δορυφόρου Landsat τέσσερα έδειξε τα κανάλια άρδευσης που χρησιμοποιούσαν, παράλληλα με τη μελέτη των εικόνων μέσω radar (SAR) σε μεγάλα τμήματα της περιοχής αυτής.
ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:
Η περιοχή μελέτης αφορούσε στο νότιο και πεδινό τμήμα του Πετέν, στη Γουατεμάλα, και επρόκειτο για μεγάλες εκτάσεις με υγρό υποτροπικό δάσος. Ωστόσο, σε αυτήν την έκταση της ζούγκλας υπάρχει μεγάλη πολυμορφία στο κλίμα, την υδρολογία, την οικολογία και τοπογραφία. Για τους λόγους αυτούς, οι Μάγια είχαν αναπτύξει διαφορετικές στρατηγικές για να μπορέσουν να επιβιώσουν στο δύσκολο αυτό περιβάλλον. Η συγκεκριμένη μελέτη εξέτασε τις δορυφορικές εικόνες του IKONOS από το Δεκέμβριο του 2002, τον Απρίλιο του 2006 και τον Ιανουάριο του 2007 σε 4 διαφορετικές φασματικές περιοχές για να βρεθούν οι ομοιότητες και οι διαφορές για τον εντοπισμό και την αναγνώριση των αρχαίων οικισμών των Μάγια. Η πρώτη περιοχή μελέτης ήταν η περιοχή Three Rivers στη βόρειο-ανατολική Γουατεμάλα και τη βόρειο-δυτική Μπελίζ. Η περιοχή αυτή έχει μεγαλύτερο βάθος από διαβρώσεις του εδάφους και ρήγματα. Στην περιοχή γύρω από το San Bartolo χαρακτηρίζεται από διάβρωση και μεγάλες μεταβολές. Από δορυφορικές εικόνες του 2001, βρέθηκαν πέντε περιοχές στην περιοχή αυτή. Οι τρεις από αυτές αναλύονται σε αυτό το άρθρο. Η μεγάλη πεδιάδα στο Νότιο μέρος του Πετέν, με το καρστικό οροπέδιο, αποτελεί το χώρο δράσης των Μάγια στην προκλασική και κλασική περίοδο. Στο οροπέδιο αυτό υπήρχαν υψίπεδα και μεγάλες ανωμαλίες εδάφους. Η περιοχή Rio de la Pasion έχει και εκείνη βύθισμα τοπίου με υψίπεδα που υποστηρίζονταν από καταβόθρες και σπήλαια. Υπήρχαν πολλά ποτάμια και ρέματα με πολυετείς υδροβιοτόπους. Είχαν πραγματοποιηθεί πολλές αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή κατά τη δεκαετία του 1960, χαρτογραφήσεις τη δεκαετία του 1980 και έγινε ένα σχέδιο περιφερειακής κλίμακας στη δεκαετία του 1990. Πολλές ανασκαφές έγιναν μεταξύ του 1996 και του 2005. Η περιοχή Lacandon Fold (Πάσο Λακαντόνα) έχει απότομους λόφους και κορυφογραμμές με στρώματα ασβεστόλιθου. Πρόκειται για τραχιά έκταση στην οποία βρίσκονταν τα μεγάλα κέντρα των Μάγια. Είχαν γίνει πολλές μελέτες των μνημείων της περιοχής καθώς και αποκατάσταση της τοπικής αρχιτεκτονικής (από το Ινστιτούτο φυσικής Ιστορίας του Μεξικού).
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ:
Ο δορυφόρος IKONOS VHR ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 1999 τις λήψεις με τέσσερις ζώνες πολυφασματικών αισθητήρων (μπλε, πράσινο, κόκκινο και εγγύς υπέρυθρο) με μέγιστη ανάλυση τα 4 μέτρα και παγχρωματικό εύρος ζώνης το 1 μέτρο. Οι πολυφασματικές ζώνες μπορούσαν με την πανχρωματική απεικόνιση να αγοραστούν σε διάφορα επίπεδα επεξεργασίας. Έγινε κάποια επεξεργασία με τη χρήση ενός αλγορίθμου σε κάποια αντίγραφα εικόνων για συγκριτικούς λόγους. Σε ορισμένα σημεία στη μελέτη το 2003, εντοπίστηκαν κιτρινίσματα στη βλάστηση, γεγονός που οφειλόταν στα ερείπια του οικισμού των Μάγια. Αυτή η υπόθεση έγινε με παρατήρηση των εικόνων αλλά και επίσκεψη ομάδων αρχαιολόγων. Έτσι, η παρατήρησης των δορυφορικών εικόνων διαφορετικών φασμάτων έγινε σε όλες τις πιθανές τοποθεσίες για αλλαγές στη βλάστηση (σε σύγκριση με δορυφορικές εικόνες σε παρόμοιες περιπτώσεις όπου ήταν ήδη γνωστά τα ευρήματα).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Έγιναν τρεις δοκιμές σαν την έρευνα του San Bartolo σε άλλες πεδινές περιοχές χωρίς αποτέλεσμα λόγω του διαφορετικού κλίματος και του επιπέδου των βροχοπτώσεων. Έτσι, η φυτική γη ανάλογα με το βαθμό βλάστησης έδινε διαφορετικά αποτελέσματα στις περιοχές μελέτης. Στο βόρειο-ανατολικό τμήμα της Γουατεμάλα όπου βρίσκεται το San Bartolo είναι πολύ ξηρό μέρος και για αυτό το λόγο η βλάστηση μπορεί να είχε πιο θολό χρώμα. Η ασθενής φασματική υπογραφή της περιοχής El Zotz ίσως βελτιωθεί με τον Quickbird και τη συλλογή δεδομένων κατά τη διάρκεια της ξηρής περιόδου.
