Ένα τροπικό δάσος στις Άνδεις του Ισημερινού σε μετάβαση
Από RemoteSensing Wiki
Πρωτότυπος Τίτλος: The “ecosystem service scarcity path” to forest recovery: a local forest transition in the Ecuadorian Andes.
Συγγραφείς: Sarah Jane Wilson, Oliver T. Coomes, Camille Quellet Dallaire.
Βιβλιογραφική Αναφορά: Wilson, S.J., Coomes, O.T. & Dallaire, C.O. (2019). The ‘ecosystem service scarcity path’ to forest recovery: a local forest transition in the Ecuadorian Andes. Reg Environ Change 19, 2437–2451.
https://doi.org/10.1007/s10113-019-01544-1
Λέξεις-Κλειδιά: Άνδεις, Δασικές μεταβολές, αναδάσωση, οικοσύστημα.
Πίνακας περιεχομένων |
Εισαγωγή:
Παρατηρείται οικουμενική τάση στην αποψίλωση των τροπικών δασών, ωστόσο σε μικρότερη κλίμακα πολλές περιοχές αναδασώνονται. Η σύγχρονη έρευνα ασχολούμενη με τις συνθήκες οι οποίες δημιουργούν τις προϋποθέσεις αυτής της εξάπλωσης, εντοπίζουν δύο παράγοντες: την εγκατάλειψη καλλιεργήσιμων εκτάσεων ή τη μετατροπή τους σε «ασφαλέστερες» επενδύσεις δενδροκαλλιεργειών. Ειδικά οι ορεινές δασώδεις περιοχές έχουν κριθεί σημαντικές ως προς τη διατήρηση της βιοποικιλότητάς τους. Συγκεκριμένα όσον αφορά στη Νότια Αμερική, που αποτελεί το ευρύτερο πεδίο μελέτης της παρούσας έρευνας, ενώ είναι δραματικά έντονη η αποψίλωση του Αμαζονίου, τα βουνά των Άνδεων ενώ αναδασώνονται εντατικά, παράλληλα παρατηρείται μείωση της τάξεως του 1% των δασών. Επίσης, ενώ πολλές περιοχές χάνουν τον πληθυσμό τους, σε άλλες παραμένει μεγάλος πληθυσμός κατοίκων και εξασκούνται έντονες καλλιεργητικές πρακτικές. Για όλους αυτούς τους λόγους, κρίνεται ένα πολύπλοκο πεδίο που αξίζει επιστημονικής μελέτης με τα παρακάτω ερωτήματα: τους ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες που οδηγούν σε αυτές τις μεταβολές, ποια είναι τα αίτια, πού συμβαίνουν, και ποιος είναι ο φυσικός και κοινωνικός αντίκτυπός τους. Το άρθρο εξετάζει συγκεκριμένα έξις κοινότητες στις βορειοδυτικές εκουαδορινές Άνδεις, όπου εφάρμοσαν δενδροφυτεύσεις από το 1991-2010.
Μεθοδολογία:
H περιοχή μελέτης Intag Valley στο Εκουαδόρ έχει απότομες κλίσης της τάξης των 35 μοιρών, δάση, βοσκοτόπους και καλλιέργειες με 1500-3300 χιλιοστά βροχής ετησίως και τροπικά δάση. Πρόκειται για, συνεντεύξεις και προφορικές αφηγήσεις, ανάλυση δορυφορικών εικόνων Landsat. Είναι ευρέως διαδεδομένες οι τεχνικές καθαρισμού των δασών για τη δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων, η πρόκληση πυρκαγιών όμως γι’ αυτό το λόγο έχει περιοριστεί μετά την επίμονη λειτουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Την περίοδο μελέτης του άρθρου, οι κοινότητες αποφάσισαν να διαχειριστούν τη μείωση του διαθέσιμου νερού με την αναδάσωση. Οι ερευνητές πραγματοποίησαν 12 ημι- δομημένες συνεντεύξεις, χορήγησαν 120 ερωτηματολόγια και 16 προφορικές αφηγήσεις με στόχο την καταγραφή πληροφοριών σχετικά με την αλλαγή στις χρήσεις γης, τις γεωργικές πρακτικές, τεχνικές καθαρισμού της γης, δενδροφυτεύσεων και αξιοποίησης των δασών. Για την ποσοτικοποίηση των δεδομένων αξιοποιήθηκαν παράλληλα δορυφορικές εικόνες Landsat των ετών 1991, 2001, 2010. Οι εικόνες μεγεθύνθηκαν στην ακτίνα 5 χλμ απόσταση από τις περιοχές της μελέτης. Οι εικόνες ταξινομήθηκαν με τη χρήση 6 κατηγοριών χρήσεις γης: νερό, καλλιέργεια, βοσκότοπος, γυμνό έδαφος, λιβάδι, και δάσος. Έπειτα συγκρίθηκαν τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από τις προφορικές αφηγήσεις με τα δεδομένα των εικόνων. Τέλος, τα δεδομένα διακρίθηκαν στις εξής περιόδους: αναδάσωση 1990-2001, αποψίλωση 1991-2001, αναδάσωση 2001-2010, αποψίλωση 2001-2010.
Αποτελέσματα:
Το 2010 οι χρήσεις γης της περιοχής μελέτης ταξινομούνταν σε 33% δάσος, 38% βοσκότοπος, 16% καλλιέργειες, 8% λιβάδι. Με τα δάση να καλύπτουν τις υψηλότερες περιοχές και τα βοσκοτόπια ως σύνορα μεταξύ των δασών και των καλλιεργειών. Τα δεδομένα της προηγούμενης δεκαετίας φανερώνουν πως η περιοχή ταξινομούνταν σε 42% δάσος, 29% βοσκότοπους, και 5% καλλιέργειες και λιβάδι 24%. Όσον αφορά την αναδάσωση και την αποψίλωση στην περιοχή μελέτης τις επιλεγμένες δεκαετίες, 4800 εκτάρια δάσους αποψιλώθηκαν και 2770 αναδασώθηκαν. Την πρώτη δεκαετία 1991-2001 οι ρυθμοί αποψίλωσης ήταν διπλάσιοι από την ακόλουθη. Την πρώτη δεκαετία, οι αποψιλώσεις εντοπίστηκαν για τη δημιουργία καλλιεργειών, βοσκοτόπων, δρόμων και κυρίως πέριξ των οικισμών ενώ τη δεύτερη δεκαετία εντοπίστηκαν κυρίως στα βορειοδυτικά της περιοχής μελέτης. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από τις προφορικές αφηγήσεις και τα ερωτηματολόγια προτείνουν πως οι κάτοικοι παρατήρησαν μείωση στο διαθέσιμο νερό παράλληλα με τη μείωση των δασών. Μετά την ενημέρωση και πρωτοβουλία της ΜΚΟ DECOIΝ, οι κάτοικοι ξεκίνησαν δενδροφυτεύσεις για να «σώσουν το νερό», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά σε μια συνέντευξη.
Συζήτηση:
Στη συγκεκριμένη έρευνα προτείνεται η παράλληλη μελέτη των παραγόντων αναδάσωσης και αποψίλωσης, διότι προσφέρουν σύνθετες πληροφορίες για το φυσικό και κοινωνικό αντίκτυπο αυτών. Οι δασικές ανακατανομές έχουν αγνοηθεί στο ρόλο που διαδραματίζουν στις χρήσεις γης, αλλά είναι σημαίνουσα η κοινωνική και οικολογική τους σημασία. Οι συνεχείς αναδασώσεις και αποψιλώσεις μεταβάλλουν και ανακατανέμουν τις χρήσεις γης του τοπίου. Οι κάτοικοι μετέβαλλαν της χρήσεις γης όταν ένα έδαφος έχανε τη γονιμότητά του, ή όταν παρατήρησαν το νερό να λιγοστεύει. Στη συγκεκριμένη περιοχή μελέτης, επίσης, οι κάτοικοι επέτρεψαν την αναδάσωση και την αναγέννηση των δασών, για να προστατεύσουν τον αγροτικό τρόπο ζωής τους. Η πολλαπλή δράση των κατοίκων σε σχέση με το περιβάλλον τους έδειξε στην έρευνα πως ο τοπικός πληθυσμός μπορεί να έχει αξιόλογο αντίκτυπο στην προστασία του περιβάλλοντος, των φυσικών διαθέσιμων των βουνών και της βιοποικιλότητάς τους.
