«ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ ΣΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ»
Από RemoteSensing Wiki
Add Your Content Here
Πρότυπος Τίτλος : «ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ ΣΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ»
Συγγραφείς : ΜΑΝΘΟΥΛΑ Κ. ΑΝΑΣΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΑΝΔΡΕΑΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ . ΜΑΝΩΛΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ .ΑΣΗΜΙΝΑ ΒΑΦΕΙΑΔΟΥ
Πηγή : [1]
Πίνακας περιεχομένων |
Αντικείμενο
Στόχος της εργασίας ήταν να εντοπιστούν νέα και περισσότερα στοιχεία για τις θέσεις αυτές, των οποίων η επιτόπια έρευνα είναι δύσκολη λόγω του εξαιρετικά ορεινού αναγλύφου και της πυκνής βλάστησης. Από την εφαρμογή των τηλεπισκοπικών μεθόδων προέκυψαν νέα δεδομένα, τα οποία παρουσιάζονται με αποτυπώσεις επί των τηλεπισκοπικών εικόνων και αναλυτική περιγραφή αυτών. Στο πρώτο μέρος της παρούσας εργασίας γίνονται αναφορές στον ιδιαίτερο χαρακτήρα της γεωμορφολογίας της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων και την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου, δίνεται σύντομη επισκόπηση της ιστορίας της έρευνας και γίνεται παρουσίαση του ιστορικού διαγράμματος στο οποίο εντάσσονται οι αρχαίες θέσεις που μελετήθηκαν. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται αναλυτικά 39 αρχαίες θέσεις της Π.Ε. Ιωαννίνων. Για κάθε θέση γίνεται αναφορά στη γεωμορφολογία της, στην ιστορία της έρευνάς της, στην ιστορία του τόπου και στα γνωστά αρχαιολογικά κατάλοιπα σύμφωνα με τις βιβλιογραφικές πληροφορίες. Στη συνέχεια γίνεται εφαρμογή απλών φωτοερμηνευτικών και τηλεπισκοπικών μεθόδων με χρήση δορυφορικών εικόνων και ορθοφωτογραφιών που έχουν παραχθεί από αεροφωτογραφίες διαφορετικών χρονολογιών, και σύγκριση των δεδομένων μεταξύ τους. Στόχος της εργασίας ήταν να εντοπιστούν νέα και περισσότερα στοιχεία για τις θέσεις αυτές, των οποίων η επιτόπια έρευνα είναι δύσκολη λόγω του εξαιρετικά ορεινού αναγλύφου και της πυκνής βλάστησης. Γίνεται προσπάθεια να σημειωθούν τα περιγράμματα των οχυρωματικών περιβόλων ή άλλων αρχαίων καταλοίπων μέσω κυρίως ορατών τμημάτων αυτών και σε συνδυασμό με ερμηνεία διαφόρων τύπων ιχνών. Οι θέσεις ερευνώνται και στην ευρύτερη περιοχή τους και γίνεται επισήμανση των καταλοίπων και των ιχνών τους, όπου αυτά παρατηρούνται. Από την εφαρμογή των τηλεπισκοπικών μεθόδων προέκυψαν νέα δεδομένα, τα οποία παρουσιάζονται με αποτυπώσεις επί των τηλεπισκοπικών εικόνων και αναλυτική περιγραφή αυτών.
Μεθοδολογία
Για την εργασία αυτή χρησιμοποιήθηκε η μεθοδολογία του συνδυασμού των βιβλιογραφικών πληροφοριών, των δεδομένων αυτοψιών, που είναι όμως περιορισμένης κλίμακας λόγω των δυσκολιών του αναγλύφου και της πολύ πυκνής βλάστησης, και της χρήσης και φωτοερμηνείας 10 τηλεπισκοπικών εικόνων. Η έρευνα στηρίχτηκε σε τρεις βασικούς άξονες: α) το γεωγραφικό προσδιορισμό μίας θέσης, β) τη μελέτη κάθε στοιχείου που μπορεί να δώσει πληροφορίες για αρχαιολογικά κατάλοιπα, και γ) τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της φύσης μιας περιοχής και της σύγχρονης χρήσης γης. Έτσι η προσπάθεια προσανατολίζεται στην ανίχνευση κάποιων «ανωμαλιών», των οποίων η μορφή δε σχετίζεται με μορφές σύγχρονης χρήσης της γης. Για τις θέσεις της παρούσας εργασίας χρησιμοποιήθηκαν ως επί το πλείστον τα δεδομένα των ορατών καταλοίπων, με επιμέρους συνδυασμό εδαφικών χρωματικών ιχνών, ιχνών ανωμαλιών του μικροαναγλύφου, και φυτικών και γραμμικών ιχνών. Οι δορυφορικές εικόνες προέρχονται από το Google Earth και είναι διαφόρων χρονολογιών. Οι ορθοφωτογραφίες των ετών 2007-9 και 2015-16 προέρχονται από το Ελληνικό Κτηματολόγιο και είναι επίσης διαφόρων χρονολογιών. Δεν ήταν εφικτή η πρόσβαση σε ποικίλα τηλεπισκοπικά δεδομένα που ίσως θα πρόσφεραν καλύτερα αποτελέσματα και περισσότερες πληροφορίες για θαμμένα κατάλοιπα, λόγω του κόστους τους. Έτσι η έρευνα περιορίστηκε στα τηλεπισκοπικά δεδομένα που διατίθενται δωρεάν και σε επιφανειακά κυρίως σωζόμενα κατάλοιπα. Ωστόσο οι δορυφορικές εικόνες συγκρίνονταν και με ορθοφωτογραφίες οι οποίες πρόσφεραν μεγαλύτερη διακριτική ικανότητα. Αφού αρχικά εντοπίστηκαν οι θέσεις στις τηλεπισκοπικές εικόνες βάσει των συντεταγμένων που είναι διαθέσιμες στο Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο, έγινε αναγνώριση της κάθε περιοχής στις απεικονίσεις και ακολούθησε ο επιμέρους εντοπισμός των αρχαίων καταλοίπων. Για τις 39 θέσεις η παρατήρηση βοηθήθηκε περαιτέρω και από τη δυνατότητα να παρατηρεί κάποιος ψευδοτρισδιάστατα τις ορθοφωτογραφίες μέσω της 3D απεικόνισης των ορθοφωτογραφιών στο ΨΜΕ (Ψηφιακό Μοντέλο Εδάφους), δυνατότητα που δίνεται από την Ελληνική Κτηματολόγιο στη Θέαση ορθοφωτογραφιών (http://gis.ktimanet.gr/wms/ktbasemap/default.aspx). Στη συνέχεια έγινε εφαρμογή απλών φωτοερμηνευτικών και τηλεπισκοπικών μεθόδων στις δορυφορικές εικόνες και στις ορθοφωτογραφιες που παράχθηκαν από αεροφωτογραφίες διαφορετικών χρονολογιών, και συγκρίθηκαν τα δεδομένα μεταξύ τους.
Αποτελέσματα
Κατά την εφαρμογή των τηλεπισκοπικών μεθόδων εντοπίστηκαν αρκετά επιμέρους νέα στοιχεία, νέες θέσεις, ανασυστάθηκε κατά το δυνατόν η αρχική μορφή των οχυρωματικών περιβόλων και προσδιορίστηκε η συνολική έκταση ύπαρξης καταλοίπων στην ευρύτερη περιοχή της κάθε θέσης. Τα όρια της συνολικής έκτασης καταλοίπων της κάθε θέσης που επισημάνθηκαν, δεν είναι αυστηρά, αφού συχνά παρατηρήθηκαν κατάλοιπα και πέραν των επισημάνσεων.
Οι περίβολοι που διαπιστώθηκαν στις τηλεπισκοπικές εικόνες, είχαν ποικίλα σχήματα. Έτσι παρατηρήθηκαν περίβολοι κυκλικοί, επάλληλοι ομόκεντροι κυκλικοί, ημικυκλικοί, ορθογώνιοι, τραπεζιόσχημοι, περίπου τριγωνικοί, επιμήκεις, ρομβοειδείς και περίβολοι σε σχήμα βέλους ή αιχμής δόρατος, σε σχήμα κάλυκα άνθους και σε σχήμα ανοικτού πτερώματος αετού. Η τεθλασμένη ψαλιδωτή μορφή επίσης συναντήθηκε σε επιμέρους τμήματα των οχυρωματικών περιβόλων. Στις υπό μελέτη αρχαίες θέσεις παρατηρήθηκαν οικιστικά κατάλοιπα σε πολύ μεγάλα υψόμετρα, μέχρι και 1900μ. και μια προτίμηση για τα υψηλότερα σημεία της κάθε περιοχής, σε συνδυασμό με τη δημιουργία οχυρώσεων επί των στενών σημείων των κοιλάδων, των σημείων δηλαδή όπου διαμορφώνονται στενά φυσικά περάσματα.
Συμπεράσματα
Η συνεισφορά των τηλεπισκοπικών εικόνων στην έρευνα αυτών των θέσεων είναι καίρια και ιδιαιτέρως σημαντική, αφού η επιτόπια έρευνά τους είναι πολύ δύσκολη και συναντά μεγάλα εμπόδια λόγω των μεγάλων υψομέτρων, της μη ύπαρξης δρόμων προσέγγισης, των απόκρημνων σημείων τους, και της πολύ πυκνής βλάστησης, που καθιστά τις περιοχές αυτές αδιαπέραστες Από την επισκόπηση της γεωμορφολογίας της Ηπείρου καταδεικνύεται ο ιδιαίτερος γεωφυσικός χαρακτήρας της ΠΕ Ιωαννίνων, Οι κοιλάδες αυτές μαζί με κάποιους ορεινούς δρόμους, απετέλεσαν τις πιο σημαντικές διαβάσεις κατά την αρχαιότητα. Συχνά οι διαβάσεις αυτές ταυτίζονται με αυτές που και σήμερα χρησιμοποιούν οι Ηπειρώτες κτηνοτρόφοι. Από την εξέταση των τηλεπισκοπικών εικόνων διαπιστώθηκε συχνά πολύ μεγαλύτερη έκταση τειχών και άλλων καταλοίπων σε σχέση με τα έως τώρα γνωστά αρχαιολογικά δεδομένα των θέσεων. Υπήρχε ένα πολύ πιο εκτεταμένο και πυκνό αμυντικό δίκτυο στην υπό μελέτη περιοχή, και από την παρατήρηση των επιμέρους θέσεων, προκύπτει ότι οι χαράξεις των τειχών βασίζονταν σε οργανωμένο και μελετημένο προσχέδιο, που στόχο είχε να καλύψει με τείχη όλα τα επικίνδυνα σημεία. Οι παρατηρήσεις που έχουν γίνει, θα πρέπει να συνδυαστούν με νέα ευρύτερη επιτόπια έρευνα.
