Προσδιορισμός των Xωροχρονικών Mεταβάσεων και της Mελλοντικής Aνάπτυξης ενός Mεσογειακού Βοσκότοπου της Νότιας Ελλάδας

Από RemoteSensing Wiki

Πρωτότυπος τίτλος: Identifying the Spatiotemporal Transitions and Future Development of a Grazed Mediterranean Landscape of South Greece

Συγγραφείς: D. Chouvardas, M. Karatassiou, A. Stergiou, G. Chrysanthopoulou

Δημοσιεύθηκε: Land 2022, 11, 2141. https://www.mdpi.com/1972182

Λέξεις κλειδιά: εγκατάλειψη γης, κτηνοτροφικές δραστηριότητες, επέκταση δασών, μείωση βοσκοτόπων, πλαίσιο μοντελοποίησης CLUE, λογιστική παλινδρόμηση

Αντικείμενο εφαρμογής: Μελέτη διαχρονικής μεταβολής της βλάστησης

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Εικόνα 1. Τοποθεσία της περιοχής μελέτης στο όρος Ζήρεια, Ελλάδα, πηγή: [1]

Εικόνα 2. Σύστημα ταξινόμησης των τύπων χρήσης/κάλυψης γης στην περιοχή μελέτης, Ζήρεια, Ελλάδα, πηγή: [2]

Εικόνα 3. Τύπος, μονάδες και πηγές δεδομένων των ανεξάρτητων μεταβλητών που χρησιμοποιήθηκαν στις αναλύσεις λογιστικής παλινδρόμησης για τη μοντελοποίηση μελλοντικών προβλέψεων των αλλαγών στις χρήσεις γης στην περιοχή μελέτης, Ελλάδα, πηγή: [3]

Εικόνα 4. Χωροχρονική κατανομή των τύπων χρήσης/κάλυψης γης στην περιοχή μελέτης για ολόκληρη την περίοδο (1945-2020), Ελλάδα, πηγή: [4]

Εικόνα 5. Χάρτης μεταβάσεων χρήσεων γης/κάλυψης γης (1945-2020) της περιοχής μελέτης, Ελλάδα, πηγή: [5]

Εικόνα 6. Κατανομή της έκτασης και ρυθμός μεταβολής των δασών, των βοσκοτόπων και των δασοκτηνοτροφικών εκτάσεων στην περιοχή μελέτης για την περίοδο προβολής 2020-2040, Ελλάδα, πηγή: [6]

Εικόνα 7. Χάρτες πιθανοτήτων μελλοντικής εμφάνισης δασών, λιβαδιών και δασοκτηνοτροφικών εκτάσεων στην περιοχή μελέτης, Ελλάδα, πηγή: [7]

Εικόνα 8. Προβλεπόμενος δυνητικός χάρτης της χωροχρονικής κατανομής των δασών (πράσινο χρώμα), των βοσκοτόπων (κίτρινο χρώμα) και των δασικο-κτηνοτροφικών εκτάσεων (κόκκινο χρώμα) για την περίοδο 2020-2040 στην περιοχή μελέτης, Ελλάδα, πηγή: [8]

Εικόνα 9. Αξιολόγηση των μετρικών τοπίου για τα δάση (FO), τα λιβάδια (GR) και τις δασοκτηνοτροφικές περιοχές (SI) στο τοπίο του όρους Ζήρεια για την περίοδο 2020-2040, Ελλάδα, πηγή: [9]

Οι χωροχρονικές αλλαγές κατά τις προηγούμενες δεκαετίες στα βοσκημένα μεσογειακά τοπία έχουν λάβει τη μορφή της εισβολής ξυλωδών φυτών σε ανοικτές περιοχές (π.χ. λιβάδια, ανοικτοί θαμνώνες, δασοπονικές περιοχές), μεταβάλλοντας τη δομή και την ποικιλομορφία τους. Οι δημογραφικές και κοινωνικοοικονομικές αλλαγές έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στους μετασχηματισμούς των τοπίων, προκαλώντας κυρίως την εγκατάλειψη παραδοσιακών πρακτικών διαχείρισης, όπως οι κτηνοτροφικές δραστηριότητες, η συγκομιδή ξύλου και οι γεωργικές πρακτικές. Η παρούσα μελέτη είχε ως στόχο να ποσοτικοποιήσει και να αξιολογήσει τις χωροχρονικές αλλαγές σε ένα τυπικό βοσκημένο μεσογειακό τοπίο του όρους Ζήρεια, την περίοδο 1945-2020, και να διερευνήσει την επίδραση αυτών των αλλαγών στη μελλοντική εξέλιξη (2020-2040) των τύπων χρήσης/κάλυψης γης. Χαρτογραφικό υλικό, όπως εναέριες ορθοφωτογραφίες από το 1945, χάρτες χρήσεων γης του 1960 και πρόσφατες δορυφορικές εικόνες, αποτέλεσαν αντικείμενο επεξεργασίας με το λογισμικό ArcGIS, ενώ για την εκτίμηση των μελλοντικών τάσεων προβολής των τύπων χρήσης/κάλυψης γης, αξιοποιήθηκαν αναλύσεις λογιστικής παλινδρόμησης στο πλαίσιο της μοντελοποίησης (μοντέλο CLUE).

2. ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΛΟΓΙΑ

2.1. Περιοχή μελέτης

Για τη μελέτη επιλέχθηκε το όρος Ζήρεια (ή Κυλλήνη), που βρίσκεται στη χερσόνησο της Πελοποννήσου (Νότια Ελλάδα). Το όρος Ζήρεια είναι το δεύτερο ψηλότερο βουνό της Πελοποννήσου και βρίσκεται στο νομό Κορίνθου, 115 χλμ. δυτικά της Αθήνας (Εικόνα 1). Η περιοχή μελέτης καλύπτει 39.762 εκτάρια γης όπου κατοικούν 3777 άτομα που ζουν σε 19 κοινότητες-δημοτικές υποδιοικήσεις. Τα υψόμετρα στην περιοχή μελέτης κυμαίνονται από 310 μ. έως 2374 μ., ενώ ένα μεγάλο φαράγγι, που ονομάζεται Φλαμπουρίτσα, χωρίζει το βουνό σε δύο περιοχές, τη "Μικρή" Ζήρεια και τη "Μεγάλη" Ζήρεια. Το όρος Ζήρεια, εκτός από το υψηλότερο σημείο του 2374 μ., έχει άλλες επτά κορυφές πάνω από τα 2000 μ. (τέσσερις στη Μεγάλη και τρεις στη Μικρή Ζήρεια). Οι πολλαπλές κορυφογραμμές που δημιουργούνται από τις κορυφές των βουνών, σε συνδυασμό με τις κοιλάδες και τα οροπέδια, δημιουργούν ένα ιδιαίτερα ποικιλόμορφο ανάγλυφο από λόφους, πεδιάδες, γκρεμούς και φαράγγια. Περισσότερα από τα δύο τρίτα της περιοχής μελέτης αποτελούν μέρος του δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura 2000. Στην περιοχή εντοπίζονται δύο κύριες υδρολογικές λεκάνες, οι οποίες δημιουργούν τη φυσική λίμνη Στυμφαλία (έκταση 15.285 εκτάρια) στα νότια και την τεχνητή λίμνη Δόξα (έκταση 48 εκτάρια) στα δυτικά, , οι οποίες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις μικροκλιματικές συνθήκες και διευκολύνουν την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Η λίμνη Στυμφαλία είναι στενά συνδεδεμένη με την ελληνική μυθολογία, και ιδιαίτερα με τους θρυλικούς άθλους του Ηρακλή. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η λίμνη ήταν γεμάτη από επιθετικά ανθρωποφάγα στυμφαλικά πτηνά και ο έκτος κόπος του Ηρακλή ήταν να τα εξοντώσει. Το κλίμα είναι θερμό καλοκαιρινό μεσογειακό κλίμα και η μέση ετήσια βροχόπτωση ποικίλλει τα τελευταία 60 χρόνια, από 418 mm (το 1993) έως 1056 mm (το 2005), ενώ η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται από 12,59 ◦C (ψυχρότερο έτος το 1976) έως 15,55 ◦C (θερμότερο έτος το 2010). Οι κύριες χρήσεις γης της περιοχής είναι δάση, λιβάδια και γεωργικές εκτάσεις. Οι λιβαδικές εκτάσεις περιλαμβάνουν λιβάδια, θαμνώδεις εκτάσεις και δασοπονικές εκτάσεις με λιγότερο από 40% δενδροκάλυψη και βόσκονται από αιγοπρόβατα. Οι γεωργικές εκτάσεις καλλιεργούνται κυρίως με ετήσιες καλλιέργειες όπως φασόλια, καλαμπόκι, κριθάρι και σιτάρι.