Ηθικές εκτιμήσεις για την τηλεπισκόπηση και τα ανοιχτά δεδομένα σε σχέση με την απειλούμενη αρχαιολογία στη Μέση Ανατολή...
Από RemoteSensing Wiki
Πίνακας περιεχομένων |
Ηθικές εκτιμήσεις για την τηλεπισκόπηση και τα ανοιχτά δεδομένα σε σχέση με την απειλούμενη αρχαιολογία στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική
Εισαγωγή
Αντικείμενο της εφαρμογής είναι το έργο της Απειλούμενης Αρχαιολογίας στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική (Middle East and North Africa, EAMENA) με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποιεί τεχνικές τηλεπισκόπησης για την ταχεία καταγραφή και αξιολόγηση της κατάστασης των αρχαιολογικών και πολιτιστικών χώρων κληρονομιάς στην περιοχή MENA. Στόχος της εφαρμογής είναι μια ευέλικτη, μη δεσμευτική προσέγγιση που θέτει ερωτήσεις αντί να παρέχει απαντήσεις, προκειμένου να εξισορροπήσει τις πολλαπλές προοπτικές και τις ατζέντες τόσο των τοπικών όσο και των παγκόσμιων επαγγελματιών της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς και των κοινοτήτων τους. Υποστηρίζεται η παραπάνω υπόθεσή παρέχοντας τρία είδη παραδειγμάτων από τη συνεχιζόμενη εργασία και τις συζητήσεις με εταίρους από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική (MENA): προσβασιμότητα δεδομένων, δόμηση δεδομένων και εκδημοκρατισμός της πρακτικής.
Σε γενικές γραμμές, το έργο EAMENA εστιάζει στη χρήση της τηλεπισκόπησης για τον εντοπισμό και την τεκμηρίωση της αρχαιολογίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς στην περιοχή MENA. Το ευρύ πεδίο εφαρμογής του εκτείνεται σε περισσότερες από 20 χώρες, από το Μαρόκο στα δυτικά έως το Ιράν στα ανατολικά και από τη Συρία και το Ιράκ (και από πρόσφατα τον Καύκασο) στο βορρά έως την Υεμένη και το Ομάν στο νότο (Εικόνα 1)
Μεθοδολογία
Η μεθοδολογία του EAMENA δίνει προτεραιότητα στις δορυφορικές εικόνες που διατίθενται ελεύθερα μέσω των πλατφορμών Google Earth και Bing. Σαρώνονται συστηματικά δορυφορικές εικόνες για να εντοπιστούν και να περιγραφούν πιθανά αρχαιολογικά κατάλοιπα, ενώ αναφέρονται προηγουμένως γνωστές και δημοσιευμένες τοποθεσίες. Επίσης συμπληρώνονται δωρεάν εικόνες με αγορασμένες εμπορικές δορυφορικές εικόνες, αποχαρακτηρισμένες πηγές εικόνων όπως οι αποστολές Corona, πρόσφατες και ιστορικές αεροφωτογραφίες και πρόσφατοι και ιστορικοί χάρτες. Στη συνέχεια, ενσωματώνονται πληροφορίες από δημοσιεύσεις και επιτόπιες επισκέψεις. Παράλληλα, πραγματοποιείται πειραματισμός με μεθόδους αυτόματης ανίχνευσης τοποθεσίας και αλλαγών, για παράδειγμα, εφαρμογή προσαρμοσμένων αλγορίθμων στο Google Earth Engine. Οι συσσωρευμένες πληροφορίες καταγράφονται στη βάση δεδομένων EAMENA, η οποία είναι μια προσαρμοσμένη παρουσία της πλατφόρμας Arches ανοιχτού κώδικα (Εικόνα 2)
Από την κυκλοφορία του Google Earth το 2001, αρκετές μελέτες έχουν επικεντρωθεί τόσο στις θετικές όσο και στις αρνητικές επιπτώσεις της ευρείας πρόσβασης σε εικόνες υψηλής ανάλυσης χωρίς να θίγεται άμεσα το θέμα των ηθικών πρακτικών. Ως εκ τούτου, υποστήριξαν ότι οι αρχαιολόγοι πρέπει να αναπτύξουν έναν κώδικα συμπεριφοράς για τη συλλογή, αποθήκευση και διανομή συνόλων δεδομένων τηλεπισκόπησης. Υπάρχει επομένως επείγουσα ανάγκη οι αρχαιολόγοι να αντιμετωπίσουν τις ηθικές ανησυχίες που σχετίζονται με κάθε έργο και περιοχή. Ενώ αυτά τα θέματα ισχύουν για όλα τα σύνολα δεδομένων τηλεπισκόπησης, η χρήση δορυφορικών εικόνων έχει την πρόσθετη πτυχή της μη απαίτησης φυσικής πρόσβασης σε μια περιοχή, παρακάμπτοντας έτσι την ανάγκη άμεσης σχέσης με εθνικούς και τοπικούς ενδιαφερόμενους φορείς της υπό διερεύνηση επικράτειας.
Μια κοινή ηθική ανησυχία για την τηλεπισκόπηση στην αρχαιολογία ήταν η δυνατότητα για δημόσια διαθέσιμα γεωχωρικά δεδομένα να ενισχύσουν την ευπάθεια των αρχαιολογικών χώρων σε σχέση με τις παράνομες ανασκαφικές δραστηριότητες που τροφοδοτούν τις διεθνείς αγορές αρχαιοτήτων. Μια μελέτη των αρχαιολογικών απόψεων, ωστόσο, αποκάλυψε ότι υπάρχει διαφωνία μεταξύ των απόψεων των αρχαιολόγων σχετικά με την αποτελεσματικότητα των περιορισμών έναντι της δημοσίευσης τοποθεσιών. Επιπλέον, δεν υπάρχει καμία ουσιαστική μελέτη ή απόδειξη ότι η απόκρυψη των τοποθεσιών από το κοινό θα προστατεύει απαραίτητα τις αρχαιότητες από λεηλασίες.
Για το έργο EAMENA, μια ρεαλιστική, ολοκληρωμένη προσέγγιση της ηθικής πρακτικής ήταν η αναζήτηση διαφορετικών μοντέλων, ιδιαίτερα ανθρωπιστικών εννοιολογικών δομών που βασίζονται στη διεθνή δέσμευση. Πιο συγκεκριμένα, ο Slim (2015) συγκέντρωσε την ακόλουθη λίστα που παρέχει μια σαφή βάση από την οποία μπορούμε να αντλήσουμε στοιχεία για το έργο EAMENA:
Ανθρωπιστικός στόχος: ανθρωπιά και αμεροληψία
Πολιτικές αρχές: ουδετερότητα και ανεξαρτησία
Αρχές αξιοπρέπειας: σεβασμός, συμμετοχή και ενδυνάμωση
Αρχές διαχείρισης: βιωσιμότητα και υπευθυνότητα
Η ικανότητα της αρχαιολογίας τηλεπισκόπησης να λειτουργεί εκτός ενός κρατικού ρυθμιστικού συστήματος παρέχει ένα βασικό μέσο διατήρησης μιας λειτουργικής ουδετερότητας, επιτρέποντας τη συλλογή, ανάλυση και αναφορά δεδομένων με τηλεπισκόπηση ανεξάρτητα και αμερόληπτα.
Η έννοια των «ανοικτών δεδομένων» όπως εφαρμόζεται σε αρχαιολογικά σύνολα δεδομένων έχει σαφή πλεονεκτήματα για τους ερευνητές, παρέχοντας πιο δίκαιη πρόσβαση στις πληροφορίες και μια πλατφόρμα για ανταλλαγή γνώσεων. Ο κύριος ισχυρισμός είναι ότι η ανοιχτή επιστήμη και η κοινή χρήση δεδομένων δεν αφορούν τα «δικαιώματα και τα συμφέροντα των ιθαγενών πληθυσμών», αλλά μάλλον έχουν σχεδιαστεί για να υποστηρίζουν τα συμφέροντα της ακαδημαϊκής σφαίρας χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το συλλογικό όφελος.
Συμπεράσματα
Σε αυτό το άρθρο διερευνήθηκαν μερικές από τις προκλήσεις και τις συνέπειες της πλοήγησης ηθικών προσεγγίσεων στην αρχαιολογία τηλεπισκόπησης στην περιοχή της ΜΕΝΑ. Σε αυτά περιλαμβάνεται ο περίπλοκος ρόλος του κράτους στην αρχαιολογική δραστηριότητα, η ταυτόχρονη σημασία και δυνητική απρόσιτη —από άποψη απομακρυσμένης απόστασης και διοικητικών φραγμών— της τοπικής κοινωνίας και οι λεπτές ισορροπίες που πρέπει να επιτύχουμε μεταξύ λογοδοσίας, ευπάθειας, επιστήμης και σύγχρονης ζωής. Εάν πραγματικά δεν υπάρχει αρνητική πρόθεση, ενώ χρησιμοποιείται η τηλεπισκόπηση στην αρχαιολογική ανακάλυψη, την παρακολούθηση και τη διάδοση δεδομένων, πρέπει να ληφθεί υπόψη ποια είναι ή θα μπορούσε να είναι η βλάβη. Σε ένα βασικό, πρακτικό επίπεδο, μπορούμε να το επιτύχουμε αυτό λαμβάνοντας υπόψη τις ηθικές επιπτώσεις της μεθοδολογίας και των ενεργειών ενός έργου—και τις επιπτώσεις και τις βλάβες που μπορεί να έχουν—και στη συνέχεια μέσω της επαναξιολόγησης καθώς ένα έργο αναπτύσσεται και εξελίσσεται.
Πηγή:
Fisher, M., Fradley, M., Flohr, P., Rouhani, B., & Simi, F. (2021). Ethical considerations for remote sensing and open data in relation to the endangered archaeology in the Middle East and North Africa project. Archaeological Prospection, 28(3), 279-292.
