Η συμβολή των τεχνικών παρατήρησης και παρακολούθησης του περιβάλλοντος στην διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς

Από RemoteSensing Wiki

Πρωτότυπος Τίτλος: Earth Observation Contribution to Cultural Heritage Disaster Risk Management: Case Study of Eastern Mediterranean Open Air Archaeological Monuments and Sites

Συγγραφείς: Athos Agapiou, Vasiliki Lysandrou, Diofantos G. Hadjimitsis

Ανακτήθηκε από: https://www.mdpi.com/2072-4292/12/8/1330/htm

Λέξεις-Κλειδιά: πολιτιστική κληρονομιά, αρχαιολογία, τηλεπισκόπηση, Ανατολική Μεσόγειος, Copernicus, DRM.

Εισαγωγή:

Το συγκεκριμένο άρθρο ασχολείται με τη συμβολή της τηλεπισκόπησης στη μέθοδο DRM (Disaster Risk Management) για την ανίχνευση του κινδύνου και τη διάσωση υπαίθριων χώρων και μνημείων της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ωστόσο, λόγω των πολλαπλών πεδίων στα οποία αναφέρεται ο όρος «διαχείριση κινδύνου», οι αρθρογράφοι εντόπισαν μια ασάφεια, την οποία σπεύδουν να αποσαφηνίσουν εξαρχής. Υιοθετούν όπως και οι περισσότεροι διεθνείς οργανισμού τον ορισμό της «καταστροφής» από τη UNISDR (United Nations International Strategy for Disaster Reduction) ως την μερική ή ολική παρεμπόδιση της λειτουργίας μιας κοινότητας ή κοινωνίας με ανθρωπιστικές, υλικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις, καθιστώντας την κοινότητα/κοινωνία αδύναμη στην αντιμετώπισή της. Ο άλλος όρος που χρήζει προσδιορισμού είναι το «ρίσκο» ως την πιθανότητα κάποιας δράσης με αρνητικές επιπτώσεις. Ο «κίνδυνος» ως ένα καταστροφικό φαινόμενο σε ανθρωπιστικές και υλικές υποδομές και η «ευαλωτότητα» ορίζεται ως τα χαρακτηριστικά εκείνα που καθιστούν την κοινότητα επιρρεπή στην καταστροφή. Τα τελευταία χρόνια, η προσβασιμότητα σε ελεύθερο λογισμικό παρακολούθησης και μετρήσεων και συγκεκριμένα το Copernicus Sentinel-2 έχει ωθήσει στη διεξαγωγή πληθώρας ερευνών αναφορικές του καταστροφικού ρίσκου. Οι απειλές που δέχεται η πολιτιστική κληρονομιά κατηγοριοποιούνται σε: φυσικές και ανθρωπογενείς. Σύμφωνα με την Unesco οι συνήθεις απειλές αφορούν: υδρογεωλογικές, γεωλογικές, αστροφυσικές, μετερεωλογικές, βιολογικές και η κλιματική αλλαγή. Στο συγκεκριμένο άρθρο μελετάται συγκεκριμένα η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Στην βιβλιογραφική ανασκόπηση στο Scopus τη δεκαετία 2010-2020 εντοπίστηκαν 3500 άρθρα για πλημμύρες και σεισμούς, 3300 για πυρκαγιές, 800 για διάβρωση του εδάφους, 1900 για κατολισθήσεις και 2000 για ανθρωπογενή παρέμβαση.

Μεθοδολογία:

Η Μέθοδος Disaster Risk Management συμπυκνώνεται στα ακόλουθα έξι βήματα:

1ο: Κατανόηση του Πλαισίου

Αφορά τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τους παράγοντες που επηρεάζουν το φυσικό περιβάλλον του μνημείου/χώρου, το θεσμικό/νομικό/πολιτικό/οικονομικό/ πολιτισμικό πλαίσιο.

2ο: Προσδιορισμός των ρίσκων

Ο εντοπισμός των φυσικών και ανθρωπογενών κινδύνων.

3ο: Ανάλυση των ρίσκων

Εκτίμηση των πιθανοτήτων έκθεσης του χώρου σε κίνδυνο.

4ο: Αξιολόγηση των ρίσκων

Πολυκριτηριακή ανάλυση των πιθανών κινδύνων και ταξινόμησή τους.

5ο: Διαχείρισή των ρίσκων

Προτεινόμενος τρόπος αντιμετώπισης τους.

6ο: Επίβλεψη

Αφορά την ανάδραση και αναβάθμιση των στόχων και των πιθανοτήτων σύμφωνα με τα δεδομένα που συλλέγονται εκ νέου. Τα βήματα είναι διασυνδεδεμένα και ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να διεξαχθεί αυτή η μέθοδος είναι διεπιστημονική. Η παρακολούθηση του περιβάλλοντος διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο σε καθένα από τα βήματα της DRM μεθόδου. Αρχικά, συμβάλλει στην κατανόηση του φυσικού περιβάλλοντος, και προσφέρει δεδομένα για τις χρήσεις και τις καλύψεις γης. Στο δεύτερο βήμα, η τηλεπισκόπηση δύναται να προσφέρει δεδομένα και να τα αναλύσει σε βάθος χρόνου, επιτρέποντας την παρατήρηση αλλαγών που δε γίνονται αντιληπτά με το ανθρώπινο μάτι. Στο τρίτο βήμα, εργαλεία της τηλεπισκόπησης μπορούν να προσφέρουν πληροφορίες σχετικά με τη συχνότητα των φαινομένων και την ευαλοτότητα των υλικών που συναποτελούν το περιβάλλον. Τέλος, στο ρόλο της επίβλεψης, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες των δορυφόρων είναι καθοριστικά διότι καθιστούν δυνατή και προσβάσιμη την επίβλεψη.

Συζήτηση:

Η τηλεπισκόπηση μπορεί να προσφέρει την πληθώρα πληροφοριών και εργαλείων που απαιτεί η μέθοδος DRM για να εφαρμοστεί σε περιοχές πολιτιστικής κληρονομιάς σε κίνδυνο. Επίσης, το γεγονός πως πρόκειται για ελεύθερο λογισμικό επιτρέπει την προσπέλαση εμποδίων που δημιουργεί ο χαμηλός προϋπολογισμός, που συνήθως πλήττει τις υπηρεσίες του «πολιτισμού». Τέλος, αναφέρονται στο χρόνο, έχουν βάθος χρόνου και είναι γεωαναφερόμενα δεδομένα.

Συμπεράσματα:

Η μέθοδος DRM για την πολιτιστική κληρονομιά αποτυπώνεται σε έξι στάδια. Στο συγκεκριμένο άρθρο αναδεικνύεται η συμβολή των μεθόδων τεχνικής παρακολούθησης και παρατήρησης του περιβάλλοντος σε αυτά. Η πληθώρα των δορυφορικών δεδομένων και προγραμμάτων επιτρέπουν την ελεύθερη πρόσβαση και την χαμηλού κόστους και αποκεντρωμένη εκτίμηση και διαχείριση του κινδύνου.