Αρχαιολογική έρευνα
Από RemoteSensing Wiki
Η πιλοτική εφαρμογή τεχνικών Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης στα πλαίσια αρχαιολογικών ερευνών του ελλαδικού χώρου τα τελευταία χρόνια έχει αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα και εμπειρία, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί με επιτυχία τόσο στη βασική έρευνα όσο και στη δημιουργία ολοκληρωμένων τραπεζών πολιτιστικής πληροφορίας. Η αναβάθμιση των δορυφορικών λήψεων τόσο σε επίπεδο συστημάτων καταγραφής όσο και σε επίπεδο επεξεργασίας των απεικονίσεων, σε συνδυασμό με τη σύγχρονη ανάπτυξη Συστημάτων Παγκόσμιας Πλοήγησης και Εντοπισμού (G.P.S.) μεγάλης ακρίβειας και την αντίστοιχη εφαρμογή επίγειων διασκοπήσεων και γεωφυσικών ερευνών ανάγουν την παραπάνω τεχνολογία σε ένα εξαιρετικά χρήσιμο μεθοδολογικό εργαλείο που μπορεί να συνεισφέρει με επιτυχία στην αντιμετώπιση προβλημάτων που απορρέουν από τον μεγάλο όγκο αρχαιολογικών δεδομένων (ενταγμένων στο γεωγραφικό τους πλαίσιο) και την ανάγκη διαχείρισης των πολιτιστικών μνημείων υπό την πίεση των σύγχρονων αναπτυξιακών έργων.
H εκτόξευση τηλεπισκοπικών δορυφόρων με συστήματα καταγραφής σε διάφορες περιοχές του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος έχει άμεσες επιπτώσεις στην έρευνα και τη διαχείριση αρχαιολογικών θέσεων μιας ευρύτερης περιοχής - ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου εμφανίζονται σε μεγάλη έκταση ομοιόμορφα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά. Αν και η περιοχή της Μεσογείου δεν αποτελεί παράδειγμα ενός τέτοιου ομοιόμορφου χώρου, εντούτοις η δορυφορική τηλεπισκόπηση αναδεικνύεται σταθερά σε ένα χρήσιμο εργαλείο και αναπόσπαστο τμήμα της αρχαιολογικής έρευνας. Στον ελλαδικό χώρο, η ανάλυση ιστορικών χαρτών, δεδομένων SPOT, αεροφωτογραφιών και γεωτρήσεων είχε σαν αποτέλεσμα τη γεωμορφολογική μελέτη του Αχελώου, μέ επίκεντρο το στρατιωτικό λιμένα των Οινιάδων (6ο-3ο αι. π.Χ). Δορυφορικές εικόνες, βιοφυσικές παράμετροι και ιστορικές πηγές χρησιμοποιήθηκαν επίσης από το πρόγραμμα MARWP (Μinnesota Archaeological Researches in the Western Peloponessos) για τη μελέτη των αρχιτεκτονικών μνημείων και των ιστορικών θέσεων της Πελοποννήσου. Στην περίπτωση αυτή, μέθοδοι επιβλεπόμενης ταξινόμησης των εικόνων Landsat είχαν σαν αποτέλεσμα τον εντοπισμό οικισμών, λατομείων και πύργων.
Μέχρι σήμερα, ένας μικρός αριθμός δορυφορικών συστημάτων έχει χρησιμοποιηθεί στην αρχαιολογία(Αρχαιολογικός Χώρος), κυρίως λόγω του περιορισμού της διακριτικής τους ικανότητας και των υψηλών απαιτήσεων επεξεργασίας και ερμηνείας των δεδομένων. Εκτός από τον Landsat (30m) και τον SPOT (20m & 10m), o Ινδικός δορυφόρος IRS-1C αποτελεί την καλύτερη λύση σε μεγάλης ευκρίνειας απεικονίσεις (5m). Ακόμα και εικόνες από το διαστημικό λεωφορείο Challenger έχουν χρησιμοποιηθεί επιτυχώς για την ανακάλυψη της αρχαίας πόλης του Umbar ("η Ατλαντίδα της Ερήμου") στο Ομάν, ενώ πρόσφατα διαπιστώθηκε η χρησιμότητα αποχαρακτηρισμένων κατασκοπευτικών δορυφορικών εικόνων της Τουρκίας (από δορυφόρους των Η.Π.Α.) για αρχαιολογικές εφαρμογές. Βραχυπρόθεσμα, οι εξελίξεις της διαστημικής τεχνολογίας αναμένεται ότι θα φέρουν μία αναβάθμιση στις αρχαιολογικές εφαρμογές, ιδιαίτερα με την εφαρμογή αερομεταφερόμενων θερμικών αισθητήρων (Thermal Infrared Multispectral Scanners) και υπερ-φασματικών (Hyperspectral) συστημάτων καταγραφής (όπως τα ΑHS, AVIRIS, AISA, κ.α.) και τις δορυφορικές εικόνες υψηλής ευκρίνειας ( ~1m) που θα προκύψουν από τις νέες γενιές δορυφόρων όπως ο QuickBird και ο Εros-A. Αν και οι παραπάνω αισθητήρες βρίσκονται ήδη σε στάδιο αξιολόγησης στα πλαίσια διαφορετικών εφαρμογών, δεν μπορεί κανείς να μην αναλογισθεί τα ωφέλη που θα προκύψουν από την αύξηση του αριθμού και του βαθμού ακρίβειας των επιπέδων πληροφορίας και την ουσιαστική συμβολή τους στην αναγνώριση των φασματικών χαρακτηριστικών των αρχαιολογικών θέσεων(και συνεπώς στον εντοπισμό νέων θέσεων).
Το Εργαστήριο Γεωφυσικής-Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών έχει ήδη αναπτύξει ένα σύνολο τεχνικών με στόχο να επιτύχει την ολοκληρωμένη προσέγγιση του πολιτιστικού και φυσικού περιβάλλοντος μέσω του συνδυασμού επίγειων και δορυφορικών τεχνικών απεικόνισης. Η χαρτογράφηση του υπεδάφους με γεωφυσικές διασκοπήσεις και η αποτύπωση των επιφανειακών γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών των αρχαιολογικών θέσεων μέσω αεροφωτογραφιών και δορυφορικών ψηφιακών εικόνων αποτελεί πλέον ένα χρήσιμο μεθοδολογικό εργαλείο στην οργάνωση και το σχεδιασμό ανασκαφικών ή μεγάλων αναπτυξιακών προγραμμάτων, αφού συνεισφέρει αποτελεσματικά στη λήψη αποφάσεων όσον αφορά στις ζώνες προστασίας των πολιτιστικών μνημείων.
