Από RemoteSensing Wiki

Αναθεώρηση της 22:22, 18 Φεβρουαρίου 2024

Πρότυπος Τίτλος

Χιονοστιβάδες σε σχέση με τις τουριστικές και μεταφορικές δραστηριότητες στα βουνά Făgăraş, Ρουμανικά Καρπάθια Όρη

Τίτλος

Snow avalanches in relation to tourism and transportation activities in the Făgăraş Mountains, Romanian Carpathians Πηγή

Copernicus

doi

Συγγραφείς

Mircea Voiculescu, Marcel Török-Oance, Patrick Chiroiu, Florentina Popescu

Οι χιονοστιβάδες αποτελούν σημαντικό φυσικό κίνδυνο στις ορεινές περιοχές, επηρεάζοντας τις περιοχές σκι, τις δραστηριότητες αναψυχής, τις υποδομές και προκαλώντας θύματα, ενώ η τοπογραφία και η μετεωρολογία επηρεάζουν τη δραστηριότητα των χιονοστιβάδων, οι ανθρώπινες δραστηριότητες, ιδίως αυτές που προκαλούν χιονοστιβάδες, παίζουν επίσης ρόλο. Η παρούσα μελέτη για 140 χρόνια, κατά την περίοδο 1880-2020 στα όρη Făgăraș, αποσκοπεί στην αξιολόγηση του κινδύνου χιονοστιβάδων και το αντίκτυπο τους στις τουριστικές υποδομές, τους δρόμους και τα δάση, λαμβάνοντας υπόψη ιστορικές περιόδους και κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, χρησιμοποιώντας ποικίλες αναλυτικές προσεγγίσεις, όπως στατιστικές, δενδρογεωμορφολογικές και προσομοιώσεις. Η υπόθεση υποδηλώνει μια συσχέτιση μεταξύ των θυμάτων χιονοστιβάδων, της ανάπτυξης των τουριστικών υποδομών και της έκθεσης των τουριστών. Εξετάζονται τρεις διαφορετικές περίοδοι: περίοδο, η κομμουνιστική περίοδος και η μετακομμουνιστική περίοδος, η καθεμία με διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά. Παρά τα αυξημένα μέτρα προστασίας και τις προσπάθειες ευαισθητοποίησης σε θέματα κινδύνου, η μελέτη αποκαλύπτει ότι ο κίνδυνος χιονοστιβάδων παραμένει υψηλός τα τελευταία χρόνια, γεγονός που αποδίδεται στην αυξημένη έκθεση και ευπάθεια των τουριστικών υποδομών και των τουριστών. Τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι η δραστηριότητα των χιονοστιβάδων έχει επηρεάσει σημαντικά την ανάπτυξη των τουριστικών στοιχείων στην περιοχή, επηρεάζοντας την εμφάνιση νέων εγκαταστάσεων όπως οι καλύβες, τα αλπικά καταφύγια και ο αυτοκινητόδρομος Transfăgărăşan. Παρά τις ιστορικές καταγραφές, η πραγματική έκταση της δραστηριότητας των χιονοστιβάδων μπορεί να υποεκτιμάται. Το πολύπλοκο κοινωνικοπεριβαλλοντικό σύστημα στις ορεινές περιοχές απαιτεί μια χωροχρονική προοπτική για την αποτελεσματική πρόληψη των χιονοστιβάδων. Ο χειμερινός τουρισμός, που προκαλεί χιονοστιβάδες, έχει αυξηθεί με την πάροδο των ετών, οδηγώντας σε περισσότερα ατυχήματα. Τα βουνά Făgăraș χρησιμεύουν ως ιδανική περίπτωση για μια ολοκληρωμένη μελέτη λόγω του ανάγλυφου, του κλίματος και της τουριστικής τους ανάπτυξης.

Τα όρη Făgăraș, που βρίσκονται στα ανατολικά Νότια Καρπάθια, χωρίζονται σε κεντρικό, δυτικό και ανατολικό τομέα. Με έκταση περίπου 70 km και κορυφές που υπερβαίνουν τα 2500 m, τα βουνά αυτά παρουσιάζουν δομή αλπικής κορυφογραμμής. Η βόρεια πλαγιά είναι σύντομη και απότομη με παγετώδεις κοιλάδες, ενώ η νότια πλαγιά είναι πιο ήπια με ελικοειδείς παγετώδεις κοιλάδες. Παρόμοια με τα όρη Tatra, τα όρη Făgăraș διαθέτουν υψομετρικές γεωοικολογικές ζώνες: ημιλιμναία ζώνη, αλπική ζώνη, υποαλπική ζώνη και δασική ζώνη. Η γεωλογική σύνθεση περιλαμβάνει μεταμορφωμένα πετρώματα όπως μίκασους και ασβεστολιθικά εγκλείσματα, ενώ οι τεταρτογενείς παγετώνες διαμόρφωσαν το σημερινό ανάγλυφο. Το κλίμα είναι σκληρό, χαρακτηρίζεται από σύντομα, δροσερά καλοκαίρια και μακρούς, επίμονους χειμώνες. Η βόρεια πλαγιά δέχεται υγρό αέρα από τον Ατλαντικό, με αποτέλεσμα υψηλές χιονοπτώσεις, ενώ η νότια πλαγιά δέχεται θερμό, υγρό αέρα από τη Μεσόγειο, με αποτέλεσμα άφθονο χιόνι. Τα όρη Făgăraș έχουν κλιματικό τύπο Dfb και αλπικό κλίμα, σύμφωνα με την ταξινόμηση Koeppen-Geiger και τις τάξεις εποχιακής χιονοκάλυψης.

• Φιγθρε 1

Η μελέτη χρησιμοποίησε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, συνδυάζοντας επιτόπια έρευνα με δεδομένα από διάφορες πηγές για τη δημιουργία μιας λεπτομερούς βάσης δεδομένων σχετικά με τις χιονοστιβάδες, τα ατυχήματα και τον αντίκτυπό τους στον τουρισμό και τις υποδομές μεταφορών στα βουνά Făgăraş. Αξιοποιώντας συμπληρωματικές πηγές, συμπεριλαμβανομένης της δενδρογεωμορφικής ανάλυσης των δακτυλίων των δέντρων, των δορυφορικών εικόνων και του λογισμικού RAMMS, η έρευνα επικεντρώθηκε σε δύο περιοχές υψηλού κινδύνου: Bâlea glacial valley (βόρεια πλαγιά) και Capra glacial valley (νότια πλαγιά). Οι περιοχές αυτές είναι ζωτικής σημασίας λόγω των σημαντικών τουριστικών και μεταφορικών δραστηριοτήτων τους, συμπεριλαμβανομένου του αυτοκινητόδρομου Transfăgărăşan. Η μελέτη αξιοποιήσε την παρουσία σαλέ, αρχηγείων υπηρεσιών ορεινής διάσωσης και μοναδικών εγκαταστάσεων, όπως το Ice Hotel και η Ice Church στο παγετώδες κοίλωμα Bâlea, που συμβάλλουν στην προώθηση του τουρισμού στα βουνά Făgăraş. Αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένα αρχεία επισκεπτών, το Ice Hotel και η Ice Church φέρονται να προσελκύουν χιλιάδες τουρίστες ετησίως.

Η καταγραφή των ατυχημάτων από χιονοστιβάδες στα ρουμανικά Καρπάθια αντιμετώπισε διοικητικές προκλήσεις, ενώ η ανάπτυξη ενός στατιστικού πλαισίου παραμελήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Δύο σημαντικά στάδια σημάδεψαν τη διαδικασία καταγραφής. Το 1968 ιδρύθηκαν οι Δημόσιες Υπηρεσίες Ορεινών Διασωστών (MRPS), υπεύθυνες για το συντονισμό των δράσεων διάσωσης και την καταγραφή των ατυχημάτων. Το δεύτερο στάδιο έλαβε χώρα το 2004-2005, με τη δημιουργία του Προγράμματος Nivometeorology στο πλαίσιο της Εθνικής Μετεωρολογικής Διοίκησης (PN-NAM) σε συνεργασία με τη Météo France. Το πρόγραμμα αυτό λειτουργεί την Υπηρεσία Νιβολογίας Εργασίας (Bâlea WNS) στα όρη Făgăraș, παρακολουθώντας τις συνθήκες χιονιού και τους κινδύνους χιονοστιβάδων στις κοιλάδες των παγετώνων Bâlea και Capra. Ορισμένα περιστατικά, όπως διασώσεις και διαφυγές από χιονοστιβάδες, δεν αναφέρθηκαν με συνέπεια λόγω μη καταραφής τους. Για την απόκτηση ακριβέστερης καταγραφής, διερευνήθηκαν πρόσθετες πηγές, συμπεριλαμβανομένων των αναφορών MRPS και Bâlea WNS, του αρχείου της Περιφερειακής Υπηρεσίας Μετεωρολογικών Προγνώσεων Sibiu και διαφόρων διαδικτυακών πλατφορμών. Κατασκευάστηκε μια ολοκληρωμένη βάση δεδομένων για τα ατυχήματα χιονοστιβάδων, η οποία περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με την ημερομηνία, τους εμπλεκόμενους, τους θανάτους, τις ταφές/τραυματισμούς και τον τύπο δραστηριότητας. Σε αντίθεση με ορισμένες άλλες χώρες που διαθέτουν ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων για τις χιονοστιβάδες, η Ρουμανία δεν διέθετε ένα τέτοιο σύστημα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στα τέλη της δεκαετίας του 2000, πληροφορίες για ατυχήματα από χιονοστιβάδες βρέθηκαν σε φόρουμ και ιστότοπους, συμβάλλοντας με πολύτιμα δεδομένα στη μελέτη.

Η ιστορική καταγραφή των χιονοστιβάδων ήταν ανεπαρκής, χωρίς ακρίβεια στην αναπαράσταση της πραγματικής έκτασης της δραστηριότητας των χιονοστιβάδων στο χρόνο και στο χώρο. Παρά την προσοχή που δίνουν στα ατυχήματα χιονοστιβάδων οι ομάδες διάσωσης βουνού, οι επενδυτές στον τουρισμό και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, οι βάσεις δεδομένων παραμένουν ασυνεπείς και ελλιπείς λόγω των δύσκολων συνθηκών πεδίου και των απομακρυσμένων περιοχών. Η μελέτη υιοθετεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, συνδυάζοντας ιστορικές, γραπτές και εικονογραφικές πηγές, συμπεριλαμβανομένων άρθρων, τεχνικών εκθέσεων, αρχείων MRPS, καρτ ποστάλ, φωτογραφιών και καθημερινών ειδήσεων. Συνεντεύξεις με μέλη του MRPS, μέλη του Sibiu RWFS, αυτόπτες μάρτυρες, προσωπικό των σαλέ και ποιοτική έρευνα μέσω ημιδομημένων συνεντεύξεων πραγματοποιήθηκαν για να βελτιωθεί η βάση δεδομένων, καταγράφοντας αναφορές για χιονοστιβάδες που δεν έχουν καταγραφεί επίσημα και αντιμετωπίζοντας ασυμφωνίες ως προς την τοποθεσία και τη συμμετοχή. Έντεκα συνεντεύξεις αφορούσαν ιδιοκτήτες σαλέ, μέλη της MRPS και της RWFS, ορειβάτες και χιονοδρόμους. Οι τεχνικές εκθέσεις της MRPS προσδιόρισαν τους ανθρώπινους παράγοντες που συμβάλλουν στα ατυχήματα χιονοστιβάδων. Άμεσες παρατηρήσεις και μετρήσεις στο έδαφος, με τη χρήση συσκευών GPS και επιγραφών σε μνημεία, λήφθηκαν για να εκτιμηθούν οι περιοχές που είναι επιρρεπείς σε χιονοστιβάδες στα βουνά Făgăraș. Η μελέτη παρέχει μια πιο ολοκληρωμένη κατανόηση των περιστατικών χιονοστιβάδων, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τα καταγεγραμμένα όσο και τα μη καταγεγραμμένα συμβάντα, τους ανθρώπινους παράγοντες και τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά.

Κατά την περίοδο του Βασιλείου της Ρουμανίας, μη επιστημονική βιβλιογραφία, όπως βιβλία, περιοδικά και τουριστικά δελτία του Siebenbürgischer Karpatenverein (SKV), χρησιμοποιήθηκαν, μαζί με παλιές καρτ ποστάλ και φωτογραφίες, για την ανακατασκευή ιστορικών τόπων. Για την κομμουνιστική περίοδο, η τεκμηρίωση των τουριστικών ροών ήταν δύσκολη λόγω της καταστροφής των αρχείων από πυρκαγιά μετά τη Ρουμανική Επανάσταση του 1989. Κατά συνέπεια, η μελέτη ανέφερε την εξέλιξη του αριθμού των θέσεων σε κάθε αλπική καλύβα και καταφύγιο. Για τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τα ατυχήματα χιονοστιβάδων χρησιμοποιήθηκε βιβλιογραφία, συζητήσεις με ενδιαφερόμενους φορείς, μέλη των υπηρεσιών διάσωσης βουνού και προσωπικές παρατηρήσεις μνημείων και αναμνηστικών σταυρών. Κατά τη μετακομμουνιστική περίοδο, χρησιμοποιήθηκαν για ανάλυση στοιχεία από το Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο για τα καταλύματα, βιβλιογραφία, επιτόπιες πληροφορίες, το διαδίκτυο και φόρουμ συζητήσεων.

Στη μελέτη ελήφθησαν δείγματα 1111 δέντρων από 21 μονοπάτια χιονοστιβάδων στα όρη Făgăraș, τα οποία κάλυπταν πέντε παγετώδεις κοιλάδες τόσο στις βόρειες όσο και στις νότιες πλαγιές. Η δειγματοληψία περιορίστηκε σε περιοχές που επηρεάστηκαν από τη δραστηριότητα χιονοστιβάδων, αποκλείοντας εκείνες που επηρεάστηκαν από άλλες γεωμορφολογικές διεργασίες, όπως ροές θραυσμάτων ή καταπτώσεις βράχων. Διαπιστώθηκε ότι τα ιστορικά αρχεία και οι δακτύλιοι δέντρων υποεκτιμούν την εμφάνιση ετών με φυσική δραστηριότητα χιονοστιβάδων λόγω παραγόντων όπως η καταστροφή δέντρων από παλαιότερες χιονοστιβάδες, η δυσκολία εντοπισμού παλαιών ουλών στους δακτυλίους δέντρων και οι οικολογικές επιπτώσεις των χιονοστιβάδων στη δασική βλάστηση. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ακρίβεια των δενδρογεωμορφολογικών προσεγγίσεων περιλαμβάνουν αλλαγές στην τοπογραφία της επιφάνειας ολίσθησης της χιονοστιβάδας, το μέγεθος των δέντρων και την ανακριβή αναφορά της θέσης στις τεχνικές εκθέσεις. Οι ζημιές από χιονοστιβάδες στα κωνοφόρα επηρεάζονται από το μέγεθος των δέντρων, με τα νεαρά και εύκαμπτα δέντρα να παρουσιάζουν λιγότερες διαταραχές. Η ανακριβής αναφορά των θέσεων των χιονοστιβάδων μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση των αποστάσεων αποστράγγισης. Η καταγραφή των θέσεων χιονοστιβάδων έχει προτεραιότητα για την ασφάλεια των επαγγελματιών του βουνού και συχνά γίνεται από απόσταση ή από σημεία παρατήρησης και όχι επί τόπου. Οι χιονοστιβάδες προκαλούν διαταραχές του εδάφους στα δέντρα, συμπεριλαμβανομένων τραυματισμών, ιστών κάλου, αγωγών ρητίνης, ξύλου αντίδρασης και αλλαγών στην ανάπτυξη. Κατασκευάστηκαν τοπικές χρονολογίες αναφοράς για κάθε διαδρομή χιονοστιβάδας, διασταυρώνοντας τις εδαφικές διαταραχές που εντοπίστηκαν στις σειρές δακτυλίων δέντρων. Η μελέτη χρησιμοποίησε ένα μεγαλύτερο μέγεθος δείγματος 20-30 αδιατάρακτων δέντρων ερυθρελάτης, λαμβάνοντας υπόψη την κανονική ανάπτυξη και την απουσία ενδείξεων γεωμορφολογικών διεργασιών. Οι δακτύλιοι τωνδέντρων καταμετρήθηκαν και μετρήθηκαν με τη χρήση ψηφιακής συσκευής μέτρησης LINTAB συνδεδεμένης με στερεομικροσκόπιο Leica και το λογισμικό TSAP-WIN. Η συσχέτιση μεταξύ των σειρών πλάτους δακτυλίων των μεμονωμένων διαταραγμένων δέντρων και της χρονολογίας αναφοράς αξιολογήθηκε με τη χρήση του προγράμματος COFECHA.

Στόχος της μελέτης ήταν η χαρτογράφηση χιονοστιβάδων με τη χρήση δορυφορικών εικόνων υψηλής ανάλυσης (GeoEye-1) και μιας αεροφωτογραφίας που ελήφθη από UAV. Η σκηνή του GeoEye-1 είχε τέσσερις πολυφασματικές ζώνες και χωρική ανάλυση 2 m, ενώ η εικόνα του UAV κάλυπτε 40,8 km2 με χωρική ανάλυση 0,5 m. Και οι δύο εικόνες ήταν απαλλαγμένες από σύννεφα και ορθοφωτογραφημένες. Η οπτική ανάλυση χρησιμοποιήθηκε για τον εντοπισμό χιονοστιβάδων τόσο στις δορυφορικές εικόνες όσο και στις ορθοφωτογραφίες, με την παγχρωματική ζώνη και την κοντινή υπέρυθρη ζώνη ψευδοχρωμάτων να βοηθούν στον εντοπισμό των ζωνών συντριμμιών. Πραγματοποιήθηκαν προσομοιώσεις χιονοστιβάδων με τη χρήση του λογισμικού Rapid Mass Movements (RAMMS) για να εκτιμηθεί ο αντίκτυπός τους στον αυτοκινητόδρομο Transfăgărăşn. Οι προσομοιώσεις έλαβαν υπόψη διάφορες παραμέτρους του εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της κλίσης, της όψης, του υψομέτρου και της καμπυλότητας. Η μελέτη ενσωμάτωσε επίσης δεδομένα από προσωπικές παρατηρήσεις, μετεωρολογικούς σταθμούς και ιστορικά αρχεία για να ενισχύσει την κατανόηση. Οι τύποι εδάφους ταξινομήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν περίοδοι επαναφοράς 10 και 30 ετών για προσομοιώσεις χιονοστιβάδων μικρού και μεσαίου μεγέθους, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως οι ζώνες εκκίνησης, η συχνότητα πρόσκρουσης, η πίεση και το πάχος της χιονοκάλυψης.

Η μελέτη αξιολόγησε τη μέση χειμερινή θερμοκρασία του αέρα, τις χειμερινές βροχοπτώσεις και το βάθος του χιονιού σε μια περίοδο 33 ετών (1979-2020) για να αναλύσει τη χρονολογία των χιονοστιβάδων κατά τη διάρκεια των χειμώνων από το 1979-1980 έως το 2011-2020. Χρησιμοποιήθηκαν μετεωρολογικά δεδομένα από τον μετεωρολογικό σταθμό της λίμνης Bâlea (που βρίσκεται σε υψόμετρο 2044 m, 45° 36′ N, 24° 37′ E) μεταξύ 1ης Νοεμβρίου και 31ης Μαΐου. Η ταξινόμηση της ταχύτητας του ανέμου βασίστηκε στον δείκτη ανέμου Gabl (1988), κατηγοριοποιώντας τις ταχύτητες ως 0 m/s για ηρεμία, 1-3 m/s για ελαφρούς ανέμους, 4-8 m/s για μέτριους ανέμους, 9-17 m/s για ισχυρούς ανέμους και >17 m/s για συνθήκες καταιγίδας.

Η μελέτη επικεντρώθηκε στην αξιολόγηση του κινδύνου χιονοστιβάδων στα όρη Făgăraș χρησιμοποιώντας ένα υπολογισμένο επίπεδο κινδύνου χιονοστιβάδων (Havalanche). Η εξίσωση που χρησιμοποιήθηκε για τον υπολογισμό ενσωμάτωσε κλιματικούς δείκτες από τον μετεωρολογικό σταθμό της λίμνης Bâlea. Οι παράγοντες που λήφθηκαν υπόψη ήταν η κλίση (Sr), η βροχόπτωση για τους χειμερινούς μήνες (Tpw), η θερμοκρασία (Tt) και ένας παράγοντας μέσης θερμοκρασίας (F). Ο παράγοντας Sr προέκυψε από δεδομένα της αποστολής ραντάρ τοπογραφίας Shuttle Radar Topography Mission (SRTM), ενώ οι Tpw και Tt ελήφθησαν από μετεωρολογικούς σταθμούς σε διαφορετικά υψόμετρα. Για τον χάρτη επικινδυνότητας χιονοστιβάδων στον παγετώδη τομέα Bâlea-Capra λήφθηκαν υπόψη παράγοντες όπως η κλίση, η φυτοκάλυψη και η καμπυλότητα του εδάφους. Η κλίση ταξινομήθηκε με βάση την επίδρασή της στο σχηματισμό χιονοστιβάδων, με τα δάση να σταθεροποιούν τα στρώματα χιονιού. Η καμπυλότητα του εδάφους επηρέασε τη συσσώρευση του χιονιού, με τις κοίλες περιοχές να έχουν περισσότερο χιόνι και τις κυρτές περιοχές να έχουν λεπτότερα στρώματα. Το ArcGIS 10.4 και η πολυκριτηριακή ανάλυση χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία ενός χάρτη επικινδυνότητας χιονοστιβάδων με τέσσερα επίπεδα: χαμηλό, μέτριο, υψηλό και πολύ υψηλό. Η μελέτη χρησιμοποίησε το καναδικό σύστημα ταξινόμησης μεγέθους χιονοστιβάδων για την αξιολόγηση των πιθανών επιπτώσεων στους ανθρώπους, τα κτίρια, τις διαδρομές μεταφοράς και τα δάση. Οι θεματικοί χάρτες της κλίσης, της καμπυλότητας και της φυτοκάλυψης συνδυάστηκαν για να δημιουργηθεί ένας ολοκληρωμένος χάρτης κινδύνου χιονοστιβάδων, λαμβάνοντας υπόψη πολλαπλά κριτήρια.

Η μελέτη χρησιμοποίησε συγκεκριμένους όρους για την κατηγοριοποίηση των τουριστών που εμπλέκονται σε περιστατικά χιονοστιβάδων και για τον εντοπισμό των θέσεων εμφάνισης χιονοστιβάδων. Χρησιμοποιήθηκαν δύο κύριες κατηγορίες,: ελεγχόμενο έδαφος και μη ελεγχόμενο έδαφος. Το ελεγχόμενο έδαφος περιελάμβανε περιοχές όπως δρόμοι, σιδηροδρομικές γραμμές, πίστες σκι και υπογεγραμμένα χειμερινά μονοπάτια που διαχειρίζονται ενεργά για χειμερινές δραστηριότητες. Στα βουνά Făgăraș, αυτό περιλαμβάνει άτομα που ασχολούνται με τη συντήρηση του αυτοκινητόδρομου Transfăgărășan (TRH), επαγγελματικές ομάδες διάσωσης και μέλη ομάδων εξόρυξης ή μετεωρολογίας. Το μη ελεγχόμενο έδαφος, από την άλλη πλευρά, κάλυπτε δραστηριότητες αναψυχής όπως το σκι σε ορεινές περιοχές, το snowboard, το σκι εκτός πίστας, την πεζοπορία, την ορειβασία, την πεζοπορία με χιονοπέδιλα και την αναρρίχηση. Οι σκιέρ backcountry προσδιορίστηκαν ως εκείνοι που χρησιμοποιούν μη σηματοδοτημένες πίστες σκι σε αλπικές ζώνες, μακριά από ελεγχόμενες περιοχές σκι, όπου οι κίνδυνοι χιονοστιβάδων δεν αντιμετωπίζονται ενεργά από επαγγελματικές ομάδες. Αυτή η ομάδα μπορεί επίσης να χρησιμοποιεί μη διαμορφωμένες και μη ελεγχόμενες πίστες κοντά σε χιονοδρομικές περιοχές, τελεφερίκ και αναβατήρες, καθώς και να συμμετέχει σε σύντομες πεζοπορίες με σκι για να φτάσει σε κορυφές βουνών.

Η εξέλιξη του τουρισμού στα όρη Făgăraș εκτείνεται σε ιστορικές φάσεις. Η SKV, μια κομβική ορεινή ένωση από τα τέλη του 19ου αιώνα, συνεργάστηκε με τη Γερμανοαυστριακή Αλπική Ένωση, δημιουργώντας σαλέ και μονοπάτια πεζοπορίας. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η κομμουνιστική κυριαρχία οδήγησε στην εθνικοποίηση, και στη δεκαετία του 1970 κατασκευάστηκαν ένα TRH και ένα τελεφερίκ. Μετά το 1989, η οικονομική μετάβαση έφερε νομοθετικές αλλαγές. Οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες από το 2000 έως το 2010 αναζωογόνησαν τον τουρισμό, συμπεριλαμβανομένων των αλπικών καταφυγίων και των χειμερινών δραστηριοτήτων. Από το 2010 έως το 2020, κατασκευάστηκαν περισσότερα καταφύγια και δόθηκε έμφαση στον χειμερινό τουρισμό.

Η μέση ετήσια θερμοκρασία αέρα (MAAT) στον μετεωρολογικό σταθμό Bâlea (WS) ήταν 0,7 °C. Τα θερμότερα έτη (2009, 2014, 2018, 2020) είχαν MAAT κατά τη διάρκεια της περιόδου χιονιού που κυμαίνονταν από 1 °C έως 3,2 °C. Τα ψυχρότερα έτη (1995, 1980, 1997) είχαν MAAT κατά τη διάρκεια της περιόδου χιονιού από 4,4 °C έως 4,9 °C. Η MAAT αυξήθηκε από 0,1 °C (1979-1999) σε 1,4 °C (2000-2020), με αντίστοιχη αύξηση της θερμοκρασίας της περιόδου χιονιού. Το μέσο βάθος χιονιού ήταν 113,8 cm κατά τη διάρκεια της περιόδου παρατήρησης, με υψηλότερες τιμές τον Φεβρουάριο (174,2 cm), τον Μάρτιο (173,9 cm) και τον Απρίλιο (165,4 cm). Στον παγετώδη τομέα Bâlea-Capra σημειώθηκαν 28 ατυχήματα χιονοστιβάδων (1979-2020), στα οποία ενεπλάκησαν 67 άτομα με 20 θανάτους. Τα περισσότερα ατυχήματα συνέβησαν μετά το 2004 και συνέπεσαν με έντονες χιονοπτώσεις, πυκνά στρώματα χιονιού, άνοδο της θερμοκρασίας και επικράτηση βορείων ανέμων.

Ο κεντρικός παγετώδης τομέας, που χαρακτηρίζεται από μεγάλο υψόμετρο και απότομες πλαγιές, παρουσιάζει υψηλή τιμή Havalanche, ενώ ο δυτικός και ο ανατολικός παγετώδης τομέας έχουν μέτριες έως υψηλές τιμές. Ο χάρτης επικινδυνότητας χιονοστιβάδων του παγετώδους τομέα Bâlea-Capra, της μεγαλύτερης κληρονομημένης παγετώδους περιοχής στα όρη Făgăraș, εμφανίζει τέσσερις κατηγορίες: χαμηλή, μέτρια, υψηλή και πολύ υψηλή. Αυτός ο τομέας, πλούσιος σε τουριστικές υποδομές, προσελκύει ορειβάτες, λάτρεις του βουνού και σκιέρ εκτός πίστας. Οι περιοχές υψηλής και πολύ υψηλής επικινδυνότητας εντοπίζονται σε απότομες πλαγιές και κοίλες περιοχές χωρίς δάση, καλύπτοντας εκτεταμένες περιοχές σε κοιλάδες και παγετώδεις κύκλους. Μέτριοι κίνδυνοι υπάρχουν σε χαμηλότερες πλαγιές με κάποιους παράγοντες πυροδότησης, όπως μέτριες πλαγιές και δασώδεις περιοχές, καλύπτοντας μικρότερες περιοχές. Οι περιοχές χαμηλής επικινδυνότητας περιλαμβάνουν τον πυθμένα των παγετωδών κοιλάδων, τα δάπεδα των παγετωδών κύκλων και τις επίπεδες επιφάνειες, όπου δεν υπάρχουν παράγοντες πυροδότησης, καλύπτοντας τις μικρότερες επιφάνειες στις περιοχές που μελετήθηκαν.

Havalanche = (0⋅4 ×Sr + 0⋅4 × Tpw + 0⋅2 × Tt) × F

Η ανάπτυξη του τουρισμού στα βουνά Făgăraș, που οφείλεται στην ελκυστικότητα του βουνού, στα έργα και στην αύξηση των καταλυμάτων, προσέλκυσε μια πιστή αλλά και ευάλωτη πελατεία με έμφαση στο σκι εκτός πίστας και στο σκι περιήγησης. Κατά την περίοδο του Βασιλείου, με περιορισμένο τουρισμό, σημειώθηκαν μόνο τρεις χιονοστιβάδες. Κατά την κομμουνιστική εποχή, 25 χιονοστιβάδες (24,3% του συνόλου) οδήγησαν σε 62,1% θανάτους και 22% τραυματισμούς, κυρίως στον παγετώδη τομέα Bâlea-Capra, με αποτέλεσμα θανάτους και καταρρεύσεις τουριστικών υποδομών. Μετακομμουνιστικά, 75 χιονοστιβάδες (72,8% του συνόλου) προκάλεσαν 35% θανάτους και 77,4% τραυματισμούς, με το 47% να συμβαίνει την τελευταία δεκαετία. Τα μέτρα μετριασμού και τα αποτελεσματικά συστήματα αντιμετώπισης μείωσαν τους θανάτους. Ο αντίκτυπος στο τοπίο της παγετώδους περιοχής Bâlea αναδεικνύεται σε καρτ ποστάλ και φωτογραφίες, που παρουσιάζονται σε μια περίληψη της εξέλιξης του κινδύνου χιονοστιβάδων από το 1880 έως το 2020.

Στα βουνά Făgăraș υπάρχουν 13 σαλέ, 16 αλπικά καταφύγια και 5 γραφεία MRPS για τουριστικά καταλύματα. Η μεγαλύτερη συχνότητα χιονοστιβάδων παρατηρείται στον παγετώδη τομέα Bâlea- Capra και στον ανατολικό παγετώδη τομέα στην παγετώδη κοιλάδα Sâmbăta, επηρεάζοντας τόσο τις ιστορικές όσο και τις πρόσφατες τουριστικές υποδομές. Ο αυτοκινητόδρομος Transfăgărășan (TRH), που αρχικά κατασκευάστηκε για στρατηγικούς λόγους, έχει γίνει ένας ζωτικός τουριστικός και επικοινωνιακός άξονας, αντιμετωπίζοντας πολλαπλές απειλές από χιονοστιβάδες, επηρεάζοντας την οδική προσβασιμότητα, τους κατοίκους, τα αγαθά, τις υπηρεσίες και την τουριστική βιομηχανία. Ένα χρονολόγιο 140 ετών (1880-2020) των συμβάντων χιονοστιβάδων αποκαλύπτει ότι τα ατυχήματα που σχετίζονται με χιονοστιβάδες με ανθρώπους στα βουνά Făgăraș άρχισαν να καταγράφονται το 1928. Από το 1968, το MRPS άρχισε να καταγράφει τις ανθρώπινες απώλειες και από τη χειμερινή περίοδο 2004-2005, ο μετεωρολογικός σταθμός Bâlea (Bâlea WNS) καταγράφει όλα τα ατυχήματα με χιονοστιβάδες. Μεταξύ 1928 και 2020, καταγράφηκαν 101 ατυχήματα χιονοστιβάδων στα οποία ενεπλάκησαν 271 άτομα, με αποτέλεσμα 103 θανάτους και 168 ταφές/τραυματισμούς. Ο αντίκτυπος στις υποδομές και τους ανθρώπους ποικίλλει με την πάροδο του χρόνου, με περιόδους με διακυμάνσεις στα περιστατικά χιονοστιβάδων.

Χρησιμοποιώντας τη δενδρογεωμορφολογία, 96 έτη χιονοστιβάδων (68,5% του συνόλου) εντοπίστηκαν από το 1880 έως το 2020, με μέσο όρο 1,5 χιονοστιβάδες ανά έτος. Αυτές περιελάμβαναν 203 χιονοστιβάδες μικρού μεγέθους, 55 χιονοστιβάδες μεσαίου μεγέθους και 38 χιονοστιβάδες μεγάλου μεγέθους. Η κατανομή κατά ιστορικές περιόδους αποκάλυψε 45 έτη χιονοστιβάδων στο Βασίλειο της Ρουμανίας (46,9% του συνόλου), 31 έτη χιονοστιβάδων στην κομμουνιστική περίοδο (32,3% του συνόλου) και 20 έτη χιονοστιβάδων στη μετακομμουνιστική περίοδο (20,8% του συνόλου). Κατά την περίοδο από την ίδρυσή του, ο Μετεωρολογικός Σταθμός Bâlea (Bâlea WNS), βασικός ενδιαφερόμενος για τη διαχείριση του κινδύνου χιονοστιβάδων, κατέγραψε 15 ατυχήματα χιονοστιβάδων στα οποία ενεπλάκησαν άνθρωποι, τα οποία επικυρώθηκαν από τις στατιστικές της Ορεινής Διάσωσης και Δημόσιας Ασφάλειας (MRPS).

Πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η ανάπτυξη της τουριστικής υποδομής στα ρουμανικά Καρπάθια περιελάμβανε την κατασκευή σαλέ, αλπικών καταφυγίων, σηματοδοτημένων μονοπατιών και την εκπαίδευση οδηγών βουνού και διασωστών. Κατά τη μετακομμουνιστική περίοδο αυξήθηκε ο χειμερινός τουρισμός στα βουνά Făgăraș, προσελκύοντας περισσότερους τουρίστες σε περιοχές που είναι επιρρεπείς σε χιονοστιβάδες, αυξάνοντας την έκθεση και τον κίνδυνο. Ενώ τα κτίρια βρίσκονται γενικά εκτός των διαδρομών χιονοστιβάδων, ορισμένα επηρεάστηκαν, ιδίως κατά την κομμουνιστική περίοδο, όταν τα μέτρα προστασίας ήταν λιγότερο οργανωμένα. Η πρόσφατη απρογραμμάτιστη κατασκευή στο παγετώδες κύκλωμα Bâlea έχει αυξήσει την ευπάθεια, απαιτώντας εκκρεμή μόνιμα μέτρα προστασίας. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν διαρθρωτικές άμυνες, οικονομικές επενδύσεις και πιθανή μετεγκατάσταση των απειλούμενων υποδομών. Ο μετριασμός του κινδύνου χιονοστιβάδων στον αυτοκινητόδρομο Transfăgărășan περιλαμβάνει αποθήκες χιονιού, αναχώματα εκτροπής και τεχνητές απελευθερώσεις, με προσωρινό κλείσιμο κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Ο αντίκτυπος των χιονοστιβάδων στα κτίρια επηρεάζεται από τα υλικά κατασκευής και ο κίνδυνος παραμένει υψηλός λόγω της έκθεσης. Η διαχείριση του κινδύνου χιονοστιβάδων περιλαμβάνει μέτρα ασφαλείας, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις στην προστασία ορισμένων τομέων λόγω κόστους και τεχνικών δυσκολιών. Το προσωρινό κλείσιμο αυτοκινητοδρόμων και η τεχνητή απελευθέρωση χιονοστιβάδων αποτελούν συνήθεις πρακτικές, με τον αυτοκινητόδρομο Transfăgărășan να είναι κλειστός κατά τη διάρκεια του χειμώνα, και την εφαρμογή του συστήματος RO-ALERT για προειδοποιήσεις χιονοστιβάδων.

Στα όρη Făgăraș, τα ατυχήματα χιονοστιβάδων με θανάτους και τραυματισμούς είναι καλά τεκμηριωμένα. Μεταξύ 1928 και 2020, 271 ανθρώπινα θύματα ενεπλάκησαν σε χιονοστιβάδες, με την πλειονότητα να συμβαίνει σε ανεξέλεγκτο έδαφος (backcountry και εκτός χιονοδρομικών πίστες). Από τα θανατηφόρα περιστατικά, το 80,5% συνέβη σε μη ελεγχόμενο έδαφος, ενώ σε ελεγχόμενο έδαφος η συχνότητα εμφάνισης ήταν μικρότερη. Ο αριθμός των ταφών/τραυματισμών αυξήθηκε σε μη ελεγχόμενο έδαφος, πιθανώς λόγω των αυξημένων τουριστικών δραστηριοτήτων, της εμπιστοσύνης στις υπηρεσίες διάσωσης και του προσωπικού εξοπλισμού. Περίπου το 90% των χιονοστιβάδων με θύματα εκτιμάται ότι προκαλούνται από τα ίδια τα θύματα, τα οποία συχνά αναζητούν περιπέτεια σε απομακρυσμένα και ελκυστικά μέρη. Οι αιτίες περιλαμβάνουν ανεπαρκείς πληροφορίες σχετικά με το έδαφος και τις καιρικές συνθήκες, κακές επιλογές διαδρομών, διέλευση από εκτεθειμένα ίχνη χιονοστιβάδων και έλλειψη στρατηγικών πρόληψης μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000. Η δημιουργία του μετεωρολογικού σταθμού της Bâlea και η έκδοση επιπέδων κινδύνου ακολούθησε τα τραγικά ατυχήματα χιονοστιβάδων, ενισχύοντας την ευαισθητοποίηση σε θέματα κινδύνου και τις προσπάθειες μετριασμού.

Η επικινδυνότητα και ο κίνδυνος χιονοστιβάδων στα όρη Făgăraș αξιολογούνται με βάση την πιθανότητα και το μέγεθος, με τον κίνδυνο να αναφέρεται στην έκθεση των ανθρώπων ή των τουριστικών υποδομών. Η χωροχρονική εξέλιξη του κινδύνου χιονοστιβάδων εξαρτάται από την επικινδυνότητα και την τρωτότητα, ελέγχοντας την έκταση των απωλειών και της έκθεσης. Οι ιστορικές καταγραφές χιονοστιβάδων, ιδίως τα τελευταία 20 χρόνια, έχουν γίνει πιο ακριβείς λόγω των βελτιωμένων τεχνικών μετακίνησης και διάσωσης, ιδίως από τις διαδικασίες πρόβλεψης του μετεωρολογικού σταθμού της Bâlea (WNS). Η κλιματική αλλαγή, που χαρακτηρίζεται από αύξηση της θερμοκρασίας από τα μέσα του 19ου αιώνα και εντάθηκε μετά το 1985, έχει αυξήσει την ένταση των χιονοστιβάδων στις Ευρωπαϊκές Άλπεις. Στα όρη Făgăraș, παρά την καλύτερη διαχείριση των χιονοστιβάδων, ο κίνδυνος παρέμεινε υψηλός κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής και μετακομμουνιστικής περιόδου, χωρίς τάση μείωσης. Τα Νότια Καρπάθια έχουν υποστεί χωρικά ανομοιογενή αύξηση της θερμοκρασίας, με αλλαγές στο ύψος της δασικής γραμμής και στη σύνθεση των δασών. Η δενδρογεωμορφολογική ανάλυση ανέδειξε υψηλή συχνότητα χιονοστιβάδων στα μέσα της δεκαετίας του 1980, σε συμφωνία με πρόσφατες μελέτες που σημειώνουν αυξημένη συχνότητα χιονοστιβάδων στα ψηλά βουνά λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Οι ορεινές υποδομές αναμένεται να είναι όλο και περισσότερο εκτεθειμένες σε χιονοστιβάδες στο μέλλον.

• Φιγθρε 1

Οι δενδρογεωμορφολογικές ανακατασκευές, σε σύγκριση με τις καταγραφές της Μονάδας Ορεινής Διάσωσης και Έρευνας της Bâlea (MRPS) και του Μετεωρολογικού Σταθμού της Bâlea (WNS), υποδηλώνουν υποεκτίμηση των ετών με φυσική δραστηριότητα χιονοστιβάδων. Στον παγετώδη τομέα Bâlea-Capra (που καλύπτεται από το Bâlea MRPS από το 1968 έως το 2020 και το Bâlea WNS από το 2004 έως το 2020), η προσέγγιση ανακατασκεύασε 24 από τα 65 (36,9%) καταγεγραμμένα έτη. Σε ολόκληρη την οροσειρά Făgăraș για 140 χειμώνες, ανακατασκευάστηκαν 96 (68,5%). Τα αποτελέσματα ευθυγραμμίζονται με τα ευρήματα στις Γαλλικές Άλπεις, αλλά είναι μικρότερα από εκείνα που αναφέρθηκαν στον ορεινό όγκο Queyras (Γαλλικές Άλπεις) και στο Reiselehnrinne (Τιρόλο, Αυστρία). Η δενδρογεωμορφολογική προσέγγιση προσέθεσε στην υπάρχουσα χρονολογία 19 έτη χιονοστιβάδων που δεν είχαν καταγραφεί προηγουμένως.

Η μελέτη αυτή εξετάζει δύο βασικά ερωτήματα: (i) τη χρονική διακύμανση του κινδύνου με βάση τη δραστηριότητα χιονοστιβάδων και (ii) την αξιοπιστία των συμπληρωματικών, στατιστικών και δενδρογεωμορφολογικών προσεγγίσεων στην ανάλυση της δραστηριότητας χιονοστιβάδων. Τα ευρήματα αποκαλύπτουν αυξημένη ανθρώπινη παρουσία και αύξηση των ατυχημάτων από χιονοστιβάδες στα βουνά Făgăraș. Η δραστηριότητα των χιονοστιβάδων συσχετίζεται με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, τονίζοντας τη σημασία της συνεκτίμησης της τουριστικής υποδομής, των ροών και της μεταφορικής δραστηριότητας κατά την εκτίμηση του κινδύνου χιονοστιβάδων. Εντοπίζονται διάφορες ιστορικές περίοδοι, παρουσιάζοντας την εξέλιξη και τον αντίκτυπο του τουρισμού. Κατά τη διάρκεια του Βασιλείου της Ρουμανίας, συνέβησαν λιγότερα ατυχήματα λόγω της περιορισμένης υποδομής και του αριθμού των τουριστών. Κατά την κομμουνιστική περίοδο σημειώθηκαν τραγικά ατυχήματα και ζημιές, ενώ κατά τη μετακομμουνιστική εποχή αυξήθηκε ο τουρισμός και τα μέτρα ασφαλείας, αλλά καταγράφηκαν σημαντικά θύματα. Ο συνδυασμός των καταγραφών MRPS και Bâlea WNS με τα δεδομένα των δακτυλίων των δέντρων αποδεικνύεται αξιόπιστη μέθοδος για την παρακολούθηση της δραστηριότητας των χιονοστιβάδων σε διάστημα 140 ετών, αν και η δενδροχρονολογία μπορεί να υποεκτιμά τις συχνότητες. Η υπερθέρμανση του πλανήτη επηρεάζει τη δραστηριότητα των χιονοστιβάδων μειώνοντας το πάχος του χιονιού κάτω από ορισμένα υψόμετρα. Αναμένεται μελλοντική εξέλιξη του κινδύνου λόγω της επέκτασης του ορεινού τουρισμού, τονίζοντας την ανάγκη για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην οποία θα συμμετέχουν γεωγράφοι, μετεωρολόγοι, δασολόγοι μηχανικοί και σχεδιαστές χρήσεων γης. Συνιστώνται η χαρτογράφηση της επικινδυνότητας και τα κριτήρια οριοθέτησης, καθώς και στοχευμένες προσπάθειες εκπαίδευσης για τις βασικές ομάδες που εμπλέκονται σε τουριστικές περιοχές που είναι επιρρεπείς σε χιονοστιβάδες.