Χαρτογράφηση της ευαισθησίας στην ερημοποίηση στην Κρήτη και ο κίνδυνος για τις αγροτικές περιοχές
Από RemoteSensing Wiki
| Γραμμή 7: | Γραμμή 7: | ||
'''Συγγραφείς: G. G. Morianou, N. N. Kourgialas, G. Psarras and G. C. Koubouris''' | '''Συγγραφείς: G. G. Morianou, N. N. Kourgialas, G. Psarras and G. C. Koubouris''' | ||
| - | [[Εικόνα:pic1_bekiaris_desert. | + | [[Εικόνα:pic1_bekiaris_desert.JPG| thumb| right]] |
'''Εισαγωγή''' | '''Εισαγωγή''' | ||
Αναθεώρηση της 10:43, 20 Δεκεμβρίου 2023
Τίτλος: Χαρτογράφηση της ευαισθησίας στην ερημοποίηση στην Κρήτη και ο κίνδυνος για τις αγροτικές περιοχές
Πρωτότυπος Τίτλος :Mapping sensitivity to desertification in Crete (Greece),the risk for agricultural areas
Συγγραφείς: G. G. Morianou, N. N. Kourgialas, G. Psarras and G. C. Koubouris
Εισαγωγή
Ερημοποίηση σύμφωνα με το United Nations Convention to Combat Desertification (UNCCD) είναι η υποβάθμιση της γης και με αυτό εννοούμε την απώλεια της βιολογικής και οικονομικής παραγωγικής ικανότητας της γης λόγω του ανθρώπινου παράγοντα. Η υπερβόσκηση και η καταστροφή των δασών θεωρούνται από τους δυο κύριους λόγους της ερημοποίησης. Θεωρείτε από πολλούς ως ένα από τα πιο σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα του 21ου αιώνα. Ο σκοπός της εργασίας αυτής είναι να αναγνωρίσει και να χαρτογραφήσει περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές στο νησί της Κρήτης στα πλαίσια του LIFE+ AGROCLIMAWATER πρότζεκτ που έχει σαν σκοπό την προσαρμογή της γεωργίας στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Παίρνοντας ως δεδομένο ότι η Κρήτη είναι από τα πιο επιρρεπή μεσογειακά οικοσυστήματα στην ερημοποίηση για πρώτη φορά θα φτιαχτούν χάρτες που θα υποδεικνύουν με σαφήνεια το πρόβλημα αυτό.
Το ESAI(Environmental Sensitivity Area Index) είναι o δείκτης που συνήθως χρησιμοποιείται στην Μεσόγειο για να υπολογίσει το ρίσκο υποβάθμισης των εδαφών. Στην περίπτωση της Κρήτης στην εργασία αυτή χρησιμοποιήθηκε μια τροποποίηση της προσέγγισης MEDALUS ,προσθέτοντας επιπλέον τους παραμέτρους της διάβρωσης και την οργανικής ουσίας.
Περιοχή μελέτης
Η Κρήτη είναι νησί της Νότιας Ελλάδας με έκταση περίπου 8.264 km2, με μέσο υψόμετρο 482 μ. και υψηλότερο κορυφή το όρος Ψηλορείτης(2400μ). Το ύψος της βροχής ανέρχεται κατά μέσο όρο στα 655mm με το 95% αυτών να πέφτουν μεταξύ Οκτωβρίου και Μαΐου. Κύριες καλλιέργειες είναι η Ελιά και το αμπέλι. Οι οκτώ κύριες περιοχές εντατικής γεωργίας καλλιεργούνται με ελιές , αβοκάντο, εσπεριδοειδή, αμπελώνες και θερμοκήπια και απεικονίζονται με κόκκινο στον χάρτη(εικόνα 1). Τα εδάφη στα δυτικά χαρακτηρίζονται από μέτρια σύσταση εδάφους όπου οι ελιές, τα αβοκάντο και τα εσπεριδοειδή προτιμώνται λόγω του μικροκλίματος. Στα ανατολικά τα εδάφη είναι πιο λεπτόκοκκα και προτιμώνται αμπέλια και ελιές. Η Κρήτη καλύπτεται κυρίως από φυσικά λιβάδια και βοσκοτόπια. Οι ελαιώνες είναι οι πιο εκτεταμένες καλλιέργειες και, μαζί με τους αμπελώνες, τις οπωροφυτείες και λίγες άλλες γεωργικές εκτάσεις, καταλαμβάνουν σημαντικό μέρος της γης. Αειθαλής δάση, δάση κωνοφόρων και μεσογειακή θαμνώδη βλάστηση λιγότερο από το 5% του νησιού.
ESAI μεθοδολογία
Στην παρούσα μελέτη ορίστηκαν 15 layers, τα οποία ανήκουν στους 4 κύριους περιβαλλοντικούς ποιοτικούς δείκτες (κλίμα, βλάστησης, έδαφος, χρήσης γης)όπως αυτοί ορίστηκαν από το Basso . Οι τέσσερις δείκτες ποιότητας εκτιμήθηκαν χρησιμοποιώντας Εξίσωση Qualityx =(layer1 × layer2 × layer3 × ... layern) 1/n Όπου :Qualityx είναι η υπολογισμένη τιμή κάθε ποιότητας και όπου n ο αριθμός των layers
Για τον υπολογισμό του ESAI δίνετε ίση βαρύτητα σε κάθε στρώμα(layer) κατά τον υπολογισμό κάθε ποιότητας (π.χ. η υφή του εδάφους έχει την ίδια βαρύτητα με τη διάβρωση του εδάφους), καθώς και ίσα βάρη σε κάθε ποιότητα κατά τον υπολογισμό της συνολικής περιβαλλοντικής ευαισθησίας του δείκτη. Κατηγοριοποιήθηκαν τα δεδομένα για τον χαρακτηρισμό των 4 ποιοτικών δεικτών και πάρθηκαν δεδομένα για έδαφος, γεωλογία, κλίμα, βλάστηση. Δεδομένα βροχόπτωσης και εξατμισοδιαπνοής συλλέχθηκαν από διάφορα μετεωρολογικούς σταθμούς που είναι ομοιόμορφα κατανεμημένοι στο νησί . Δεδομένα για τα εδάφη πάρθηκαν από το Εuropean Soil Database (ESDCAC) και το (ΕΑΓΜΕ) - τ. ΙΓΜΕ (Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών).
Αποτελέσματα και συζήτηση
Στα αποτελέσματα που απεικονίζονται στην (εικόνα 2) φαίνεται η ευαισθησία του συνόλου των περιοχών του νησιού στους 4 περιβαλλοντικούς δείκτες. Όπως φαίνεται οι ανατολικές περιοχές δέχονται λιγότερες κατακρημνίσεις . Στο δείκτη της βλάστησης βλέπουμε μια μέτρια ευαισθησία στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού εκτός από κάποιες περιοχές του Νομού Ηράκλειο. Στο δείκτη έδαφος τα πιο ευαίσθητα εδάφη είναι τα νότια ανατολικά εδάφη του Νομού Ηρακλείου και Λασιθίου. Το υπόλοιπο νησί έχει μέτρια εδαφική ευαισθησία και αυτό προκύπτει από την παρουσία πολλών περιοχών με μεγαλύτερες κλίσεις από 18%, συχνή παρουσία εδαφών με εδαφικό βάθος μικρότερο από 30 cm Και ταυτόχρονα σημαντική παρουσία αργιλικών εδαφών. Τα αποτελέσματα σχετίζονται επίσης με τα υψηλά ποσοστά διάβρωσης του εδάφους και φτωχή περιεκτικότητα του εδάφους σε οργανική ουσία. Τέλος στις χρήσης γης αρκετά ευαίσθητες παρουσιάζονται τα Βόρεια των νομών Χανίων και Ηρακλείου όπου υπάρχει και έντονο το πρόβλημα της υπερβόσκησης και του ξηλώματος των αμπελώνων με ταυτόχρονη αντικατάσταση τους με ελιές και οπωροφόρα ενώ οι νότιες περιοχές παρουσιάζονται ως μέτριας ευαισθησίας στον δείκτη αυτό. Στην εικόνα 3 φαίνεται ότι συντριπτική πλειοψηφία του νησιού θεωρείται εύθραυστο στην ερημοποίηση. Τα πιο ευαίσθητα μέρη (κρίσιμες περιοχές) βρίσκονται κυρίως στο νότιο και ανατολικό τμήμα της Κρήτης και έχουν υποβαθμιστεί σε πολύ ρηχά (βάθος 0–15 cm) ή σε ρηχά (15–30 cm) εδάφη με κακή βλάστηση. Σημαντικό εμφανίζεται το γεγονός ότι οι εύθραυστες περιοχές εμφανίζονται διαδεδομένες κατά μήκος του νησιού και αντιπροσωπεύονται από ζώνες στις οποίους οι παράγοντες διαχείρισης, ποιότητα εδάφους και κλίμα δεν είναι πολύ κρίσιμοι. Το 37% του νησιού χαρακτηρίζεται ως κριτικά ευαίσθητο στην ερημοποίηση και 7 από τις 8 περιοχές με εντατική καλλιέργεια εμφανίζουν μεγάλο κίνδυνο ερημοποίησης.
Συμπέρασμα
Στην μελέτη χρησιμοποιήθηκε μια τροποποιημένη μέθοδος της MEDALUS και αποδείχτηκε σημαντικά πιο βελτιωμένη στην πληροφορία που μας δίνει για την ευαισθησία στην ερημοποίηση του νησιού της Κρήτης. Οι πιο επιρρεπείς στην ερημοποίηση περιοχές συγκεντρώνονται στα ανατολικά του νησιού ενώ παράλληλα αυξημένο κίνδυνο παρουσιάζουν και οι περιοχές που καλλιεργούνται εντατικά. Επειδή η ερημοποίηση μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, οι χάρτες που προέκυψαν από την μέθοδο αυτή μπορούν να γίνουν χρήσιμο εργαλείο στις τοπικές αρχές για τον σχεδιασμό δράσεων μετριασμού του φαινομένου.
