Η χρήση της Τηλεπισκόπησης για την αξιολόγηση της Βιοποικιλότητας στις γεωργικές εκτάσεις

Από RemoteSensing Wiki

Αναθεώρηση της 11:56, 10 Φεβρουαρίου 2017

CIRO GARDIA, SIMONE ROSSIA, STEFAN SOMMERA

A LAND MANAGEMENT & NATURAL HAZARDS UNIT - INSTITUTE FOR ENVIRONMENT & SUSTAINABILITY (IES), EUROPEAN COMMISSION - ISPRA (VA), ITALY

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Η διατήρηση και η ενίσχυση της βιοποικιλότητας είναι πρωταρχικός στόχος για την επίτευξη της αειφόρου διαχείρισης των αγροτικών οικοσυστημάτων και το επίπεδο της βιοποικιλότητας μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως γεωργοπεριβαλλοντικός δείκτης. Η μέτρηση της βιοποικιλότητας σε μεγάλες περιοχές, ωστόσο, μπορεί να είναι πολύ δαπανηρή και χρονοβόρα. Με τη χρήση της τηλεπισκόπησης μπορεί να πραγματοποιηθεί οικονομικά αποτελεσματική ανίχνευση των αλλαγών στην κατάσταση ενός οικοσυστήματος. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να εκτιμηθεί η πολυπλοκότητα του αγροτικού τοπίου χρησιμοποιώντας μια προσέγγιση με βάση την τηλεπισκόπηση. Η προσέγγιση αυτή επικυρώθηκε σε μια γεωργική έκταση της Βόρειας Ιταλίας (περιοχή Emilia-Romagna).

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Η γεωργία είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μερίδιο της συνολικής έκτασης γης για όλες σχεδόν τις χώρες του ΟΟΣΑ. Στην Ευρώπη (ΕΕ των 27) το 44% του εδάφους είναι αγροτεμάχια.. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών η κοινωνία ζητά από τον γεωργικό τομέα να παρέχει πρόσθετες υπηρεσίες, εκτός από την απλή παραγωγή βιομάζας, και να μειώσει την πίεση στο περιβάλλον. Η διατήρηση της βιοποικιλότητας είναι μία από τις νέες προκλήσεις της σύγχρονης γεωργίας. Η ενσωμάτωση του περιβάλλοντος στην Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) οδήγησε στην ανάπτυξη των αγρο-περιβαλλοντικών δεικτών (ΑΕΙs), ως εργαλεία για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της επίτευξης των στόχων της ΚΓΠ. Ο ρόλος αυτών των δεικτών είναι: • Η παροχή πληροφοριών στους φορείς λήψης αποφάσεων και το ευρύ κοινό σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση και τις τάσεις στο περιβάλλον στον τομέα της γεωργίας και της αγροτικής ανάπτυξης. • Η παροχή πληροφοριών στους φορείς λήψης αποφάσεων σχετικά με τις σχέσεις αιτίου και αιτιατού μεταξύ των επιλογών και των πρακτικών των αγροτών • Στήριξη των γεωργικών και περιβαλλοντικών φορέων χάραξης πολιτικής, ώστε να διευθύνουν προς τη σωστή κατεύθυνση πρωτοβουλίες που απαιτούνται από τις αλλαγές στην κατάσταση του περιβάλλοντος. • Παροχή βοήθειας για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων που λαμβάνονται για την προώθηση της αειφόρου γεωργίας. Η εφαρμογή των αγρο-περιβαλλοντικών δεικτών είναι ίσως εύκολη, γιατί αρκετές μετρήσεις που προτείνονται μπορούν εύκολα να παραχθούν από τους διαθέσιμους θεματικούς χάρτες και μέσω της τηλεπισκόπησης. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα εφαρμογής των δεδομένων Corine Land Cover για την παραγωγή των δεικτών. Ωστόσο, αν έχουμε να κάνουμε με τη γεωργική γη, το μεγαλύτερο μέρος της έχει ταξινομηθεί ως «αροτραίες καλλιέργειες» (μη αρδευόμενες και αρδευόμενες), ακόμη και αν μεγάλες διαφορές από την άποψη της δομής του τοπίου και της βιοποικιλότητας μπορεί να είναι παρούσες. Το ενδιαφέρον, ωστόσο επικεντρώθηκε σε γεωργικές εκτάσεις που κατέχουν μια υψηλή φυσική και αισθητική αξία. Στην ΕΕ η μεταρρύθμιση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής το 2003 εισήγαγε την «πολλαπλή συμμόρφωση» ως ένα εργαλείο που δημιουργεί μια σύνδεση μεταξύ των αγροτικών ενισχύσεων και τη σχετική νομοθεσία. Επί του παρόντος η στήριξη των παραγωγών εξαρτάται από την τήρηση των προτύπων που σχετίζονται με το περιβάλλον, την ασφάλεια των τροφίμων και την ποιότητα, την καλή μεταχείριση των ζώων και τις ορθές γεωργικές και περιβαλλοντικές πρακτικές. Επιπλέον, τα γεωργοπεριβαλλοντικά προγράμματα στο πλαίσιο της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης αποσκοπούν στην προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος, παρέχοντας χρηματοδότηση για τους αγρότες που υιοθετούν φιλικές προς το περιβάλλον γεωργικές πρακτικές που υπερβαίνουν τις νομικές υποχρεώσεις. Η αποτελεσματική χρήση αυτών των εργαλείων πολιτικής, ωστόσο, απαιτεί μια βαθιά γνώση των αγροτικών περιοχών και των πρακτικών διατήρησης της βιοποικιλότητας σχετικά με την έκτασή τους και τη χωρική και χρονική κατανομή τους. Στην εργασία αυτή προτείνεται μια απλή προσέγγιση με στόχο να παρέχει μια έμμεση εκτίμηση της φυτικής βιοποικιλότητας βάσει παραμέτρων οι οποίες ανιχνεύονται από εικόνες τηλεπισκόπησης (διάρθρωση του τοπίου, φασματική υπογραφή). Ο στόχος αυτής της προσέγγισης είναι να παρέχει ένα χρήσιμο εργαλείο για τους φορείς λήψης αποφάσεων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να κατανοήσουν καλύτερα την κατάσταση και την εξέλιξη της γεωργικής βιοποικιλότητας της γης.

ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Η πιο διαδεδομένη ακόμα και σήμερα μέθοδος εκτίμησης της βιοποικιλότητας είναι η δειγματοληπτική επιτόπια παρατήρηση η οποία απαιτεί πολύ χρόνο και ανθρώπινο δυναμικό ενώ η ακρίβειά της σχετίζεται με τον αριθμό των επαναλήψεων και την εμπειρία του προσωπικού που διενεργεί τους ελέγχους.

Η ΥΠΟ ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Το επίπεδο της βιοποικιλότητας στις αγροτικές εκτάσεις είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης πολλών παραγόντων όπως η χρήση γης, οι τύποι των καλλιεργειών, τη δομή του τοπίου, η ένταση της διαχείρισης, το έδαφος και τα χαρακτηριστικά του κλίματος. Η δυνατότητα για αύξηση της βιοποικιλότητας μπορεί να επιτευχθεί τροποποιώντας έναν ή περισσότερους από τους παραπάνω παράγοντες. Για παράδειγμα, σε συστήματα καλλιέργειας υψηλών εισροών για την αύξηση της βιοποικιλότητας μπορούν να υιοθετηθούν ένα από τα ακόλουθα μέτρα: • εισαγωγή οικολογικών δικτύων όπως διάδρομοι και αναβαθμίδες • μείωση της έντασης διαχείρισης • αύξηση της πολυπλοκότητας της αμειψισποράς Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της ενίσχυσης της βιοποικιλότητας σε ένα μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού εδάφους που αντιπροσωπεύεται από τις συμβατικές καλλιέργειες, είναι απαραίτητο να επιτευχθεί ένα ικανοποιητικό επίπεδο κατανόησης της κατάστασης και της μεταβλητότητας αυτής στο χώρο και το χρόνο. Σχήμα 1. Γραφική αναπαράσταση των «συμβατικών καλλιεργειών» (η λευκή περιοχή στο κάτω μέρος δεξιά του γραφήματος).