ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΛΥΨΗΣ ΓΗΣ ΣΤΑ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

[[Αρχείο:liolios7a.jpg‎|thumb|right|'''Εικόνα 1''': Διαχρονική μεταβολή του δείκτη Tasseled Cap στο νησί της Ζακύνθου]]

Μαρτίνης Αριστοτέλης και Ποϊραζίδης Κωνσταντίνος

1. Εισαγωγή

Η μελέτη αυτή στοχεύει στον εντοπισμό των αλλαγών χρήσεων γης με τη χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών και της Τηλεπισκόπησης και αποτελεί τμήμα του προγράμματος Δράση 02 (παραδοτέο 9). Ως περιοχή μελέτης ορίστηκαν τα νησιά Ζάκυνθος, Κεφαλονιά και Λευκάδα και χρησιμοποιήθηκαν δορυφορικές εικόνες κατά το χρονικό διάστημα 1984 έως 2011, προκειμένου να μελετηθεί η επίδραση αυτών των αλλαγών στη δομή και διάθρωση του Ιόνιου τοπίου καθώς και η αναζήτηση σχέσεων αλληλεπίδρασης με αλλαγές στους κοινωνικο-οικονομικούς δείκτες. Η Δράση 02 αποσκοπεί στην εξαγωγή συμπερασμάτων για τις επιπτώσεις των αλλαγών στην τοπική κοινωνία αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών.

2. Μεθοδολογική προσέγγιση

Αρχικά εξετάστηκαν συνολικά 48 δορυφορικές εικόνες Landsat (TM 5 ΚΑΙ ETM 7) και επιλέχθηκαν 4 για κάθε νησί, με βάση τα καλύτερα χαρακτηριστικά (όπως τη μικρότερη νεφοκάλυψη) αλλά και τη χρονική διαφορά τους (ιδανικό να διαφέρουν χρονικά κατά δέκα έτη). Καθορίστηκαν και αναγνωρίστηκαν 2 βασικές ενότητες παραμέτρων που σχετίζονται με τις κατηγορίες χρήσεων γης και με γραμμικά στοιχεία όπως δρόμοι και οικισμοί. Για την ανάλυση των δορυφορικών εικόνων και την εφαρμογή των κατάλληλων διανυσματικών τεχνικών επεξεργασίας χρησιμοποιήθηκαν τα πακέτα λογισμικού TNTmips, ENVI 4.8 και ArcGIS 10.0. Επιπλέον πραγματοποιήθηκε έρευνα πεδίου και χρησιμοποιήθηκαν αεροφωτογραφίες και εικόνες από το Κτηματολόγιο.

3. Αποτελέσματα

3.1. Διαχρονικές αλλαγές στην κάλυψη γης

Οι μεταβολές χρήσεων γης εντοπίστηκαν με τη χρήση αυτοματοποιημένων δεικτών (όπως ο δείκτης βλάστησης NDVI και μετασχηματισμός Tasseled Cap) αλλά και με τη μέθοδο της επιβλεπόμενης ταξινόμησης με τον αλγόριθμο της μέγιστης πιθανοφάνειας. Οι βασικές κατηγορίες που εντοπίστηκαν είναι δασικές εκτάσεις, μεταβατικές εκτάσεις, φρύγανα, ανοικτές-πετρώδεις εκτάσεις, καλλιεργημένες εκτάσεις και αστικές περιοχές.
Η ακρίβεια ταξινόμησης της δορυφορικής εικόνας για το 2011 στο νησί της Κεφαλονιάς ανήλθε σε 87.28%, έναντι 84.19% και 74.72% για τη Ζάκυνθο και τη Λευκάδα αντίστοιχα. Στη Ζάκυνθο παρατηρείται έντονη μείωση των μεταβατικών εκτάσεων και σταθερή αύξηση των φρυγανικών τοπίων καθώς διπλασιάστηκε η έκτασή τους το 2011 συγκριτικά με το 1984. Επιπλέον διαπιστώθηκε μείωση των εκτάσεων βλάστησης (σύμφωνα και με το δείκτη βλάστησης NDVI), γεγονός που οφείλεται και στη μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε 20 μέρες πριν την ημερομηνία της δορυφορικής εικόνας του έτους 2011.
Τα αποτελέσματα για την Κεφαλονιά έδειξαν μία σταθερότητα στην έκταση των δασών ελάτης και αριάς – πουρναριών και στις βραχώδεις εκτάσεις και αλλαγή κατηγορίας των μεταβατικών εκτάσεων καθώς μετατράπηκαν κυρίως σε θαμνώνες και φρυγανότοπους. Οι φρυγανικές εκτάσεις τριπλασιάστηκαν τη χρονική περίοδο 1984 – 1990 ενώ οι καλλιέργειες παρουσιάζουν διαχρονική μείωση. Το νησί της Λευκάδας δεν παρουσιάζει μεγάλες αλλαγές κατά το εξεταζόμενο χρονικό διάστημα καθώς εντοπίζεται μικρή αύξηση των ελαιώνων με αντίστοιχη μείωση φυσικών οικοσυστημάτων. Επιπλέον, περιοχές με αραιή βλάστηση μετατράπηκαν σε ελαιώνες ή σε σκληροφυλλική βλάστηση. 
 
3.2. Οδικό δίκτυο και Δόμηση

Στο νησί της Ζακύνθου παρατηρείται πυκνότερο οδικό δίκτυο που αποτελείται κυρίως από κεντρικούς αγροτικούς δρόμους αλλά και από δευτερεύοντες αγροτικούς δρόμους, επαρχιακούς δρόμους και φυσικά κεντρικούς δρόμους. Επιπλέον, οι αστικές περιοχές καταλαμβάνουν μεγαλύτερη έκταση (7.3% αύξηση το 2008 σε σχέση με το 1995) και κατά κύριο λόγο αποτελείται από τους 133 μικρούς ή μεσαίους οικισμούς που βρίσκονται στο νησί. Το νησί της Κεφαλονιάς παρουσιάζει αύξηση εκτάσεων που καταλαμβάνει το οδικό δίκτυο, το οποίο αποτελείται κυρίως από δευτερεύοντες και κύριους αγροτικούς δρόμους, αλλά και των δομημένων εκτάσεων. Τέλος, στο νησί της Λευκάδας παρατηρείται αύξηση τόσο του οδικού δικτύου όσο και του αστικού ιστού, με έντονη οικιστική δόμηση να παρουσιάζεται στην ανατολική πλευρά, κατά μήκος της ακτής.

4. Συμπεράσματα

Η χρήση μεθόδων τηλεπισκόπησης στην αποτύπωση μεταβολών χρήσεων γης έχει τεράστια σημασία καθώς τα αποτελέσματα παρουσιάζουν μεγάλη ακρίβεια και μπορούν να εξαχθούν ποικίλα και σημαντικά συμπεράσματα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Εάν συνδυαστεί η τηλεπισκόπηση με έρευνα πεδίου τότε η εγκυρότητα της πληροφορίας μεγιστοποιείται και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ποικίλες εφαρμογές. Η επεξεργασία δορυφορικών εικόνων είναι σπουδαίο «εργαλείο» στη μελέτη του αστικού – ανθρωπογενούς περιβάλλοντος γενικότερα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλές περιπτώσεις, όπως στον έλεγχο της αυθαίρετης δόμηση και στις αλλαγές στο οδικό δίκτυο. Αποτελεί σύγχρονη μέθοδο και στο μέλλον αναμένεται να εντατικοποιηθεί η χρήση της με ακόμη μεγαλύτερη ακρίβεια και εγκυρότητα.

'''Πηγή''': http://docplayer.gr/124748-Drasi-02-diahronikes-allages.html


[[category:Αστικός και περιφερειακός σχεδιασμός]]