Αξιολόγηση της χρήσης των δορυφορικών δεδομένων του IKONOS στην αρχαιολογία της πεδινής περιοχής Maya

[[Αρχείο:mg.a4.e1.jpg|thumb|right|Εικόνα 1.Περιοχή San Bartolo, πηγή: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0305440308001088]]

[[Αρχείο:mg.a4.e2.jpg|thumb|right|Εικόνα 2. Περιοχή El Zotz, πηγή: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0305440308001088]]

[[Αρχείο:mg.a4.e3.jpg|thumb|right|Εικόνα 3.Περιοχή Ceibal, πηγή: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0305440308001088]]

Τίτλος άρθρου: Αξιολόγηση της χρήσης των δορυφορικών δεδομένων του IKONOS στην αρχαιολογία της πεδινής περιοχής Maya


Το άρθρο αυτό παρουσιάζει μία εκτενή εκτίμηση, σε διάφορες περιοχές και κοντινές περιοχές μεταξύ τους, της σημαντικότητας των δορυφορικών δεδομένων από το δορυφόρο IKONOS στην ανίχνευση των αρχαιολογικών περιοχών, οι οποίες δεν είναι εμφανείς στα τροπικά δάση. Αρχική έρευνα πραγματοποιήθηκε γύρω από το San Bartolo στη Γουατεμάλα, η οποία οδήγησε στο συμπέρασμα ότι τα δορυφορικά δεδομένα που προκύπτουν από τον IKONOS θα μπορούσαν να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην ανίχνευση και στην πρόβλεψη της αρχαιολογικής περιοχής Maya, στην κλασσική και πριν την κλασσική περίοδο και στις ζώνες πυκνής εμφάνισης κοντά σε πεδινές βαλτώδεις περιοχές. Οι μέθοδοι αυτές που εφαρμόστηκαν στο San Bartolo, εφαρμόζονται και σε άλλες περιοχές στα πεδινά της Maya, αλλά με λίγες ή και καθόλου ελπίδες επιτυχίας των αποτελεσμάτων. Η προκαταρκτική αξιολόγηση που πραγματοποιήθηκε δείχνει ότι το τοπικό κλίμα, η γεωλογία, η υδρολογία, η τοπογραφία, η εδαφολογία και η βλάστηση διαφέρουν σημαντικά από περιοχή σε περιοχή. Οι πιθανοί λόγοι των συγκεκριμένων δυσκολιών μελετώνται στο συγκεκριμένο άρθρο, με την ταυτόχρονη ανάδειξη των τρόπων, με τους οποίους μπορεί να ενισχυθεί η χρήση των πολυφασματικών εικόνων της αρχαιολογικής έρευνας για τα τροπικά δάση.

Συγκεκριμένα, το άρθρο αυτό αποτελεί μία αξιολόγηση των πρόσφατων τεχνικών στην έρευνα της τηλεπισκόπισης, η οποία έχει δώσει μεγάλες υποσχέσεις όσον αφορά στον προσδιορισμό των αρχαιολογικών περιοχών κάτω από τα πυκνά δέντρα των τροπικών πεδινών δασικών εκτάσεων. Η περιοχή μελέτης είναι, όπως αναφέρθηκε η περιοχή της Maya και συγκεκριμένα τα νότια πεδινά, η οποία ανήκει στο διαμέρισμα Peten στη Γουατεμάλα και αποτελείται από εκτενή τμήματα υγρού υποτροπικού δάσους. Η τηλεπισκόπιση αποτελεί ένα βασικό εργαλείο για τους αρχαιολόγους στην περιοχή της Maya, με δεδομένο ότι οι πρώτες αεροφωτογραφίες της περιοχής ελήφθησαν για αρχαιολογικούς σκοπούς. 

Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τη δοκιμή των μεθόδων ανίχνευσης από το San Bartolo και σε άλλες περιοχές του Peten μπορούμε να πούμε ότι είναι διφορούμενα. Στα επεξεργασμένα δορυφορικά δεδομένα και συγκεκριμένα στην περιοχή Sierra del Lacandon εμφανίστηκαν πέντε περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, όπως φαίνεται και στην Εικόνα 1. Τα στοιχεία για την περιοχή El Zotz δεν παρήγαγαν κανέναν σαφές σχέδιο (Εικόνα 2). Το ίδιο ισχύει και για την περιοχή Ceibal (Εικόνα 3).

Σε αυτές τις τρεις περιοχές εξέτασης του San Bartolo, η επιτυχία δεν ήταν η ίδια, όπως η πρώτη έρευνα που έγινε. Το πρόβλημα προέκυψε από τους διαφορετικούς συνδυασμούς βροχοπτώσεων, βάθους στις στάθμες νερού, με αποτέλεσμα την ποικιλία στους βαθμούς της πίεσης της βλάστησης. Η βορειοανατολική πλευρά της Γουατεμάλα, στην οποία βρίσκεται και το San Bartolo, αποτελεί το ξηρότερο μέρος του Peten και αυτός ο όρος κλίματος μπορεί να καταστήσει τη βλάστηση στην περιοχή πιο ευαίσθητη στην πίεση και επομένως στην αλλαγή χρώματος όσον αφορά στην απεικόνισή της. Επιπλέον, παρατηρείται διαφορετικός βαθμός εμφάνισης των αρχαιολογικών περιοχών σε περιοχές με παρόμοιες βροχοπτώσεις, που αναδεικνύουν τη συμβολή του εδαφολογικού βάθους. 

Η ελάχιστη απεικόνιση σχετικά με την περιοχή El Zotz μπορεί να βελτιωθεί μελλοντικά, με την απόκτηση των ανάλογων δεδομένων, δηλαδή αν ο δορυφόρος περνά κατά τη διάρκεια της περιόδου ανομβρίας. Στην περιοχή Ceibal, όπου η υπογραφή της περιοχής αρχαιολογικού ενδιαφέροντος αποτυγχάνει να εμφανιστεί, θεωρείται ότι είναι μία πολύ αδύνατη υπογραφή έτσι ώστε να εμφανιστεί. Βέβαια αυτό δεν αποκλείει τη δυνατότητα μελλοντικής χρήσης των δορυφορικών δεδομένων VHR. Τα συγκεκριμένα δορυφορικά δεδομένα έχουν χρησιμοποιηθεί επιτυχώς για να προσδιορίσουν υπερυψωμένα μονοπάτια και γενικότερα το οδικό δίκτυο της περιοχής. Οι αντικειμενοστραφείς ταξινομήσεις, οι οποίες σχεδιάζονται ειδικά για τα VHR, μπορούν να παρουσιαστούν ως νέες εφαρμογές για αυτά τα δεδομένα ψηφιακής τηλεπισκόπισης. 

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η ψηφιακή τηλεπισκόπιση είναι μία μέθοδος, ευρέως διαδεδομένη, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλους τους τομείς, όπως και στο αντικείμενο της αρχαιολογίας προκειμένου να γίνουν οι παρατηρήσεις και να αντληθούν τα αντίστοιχα συμπεράσματα.   

[[  ΔΠΜΣ "Περιβάλλον & Ανάπτυξη" (Αθήνα) ]]

[[ Μαρία Γρίβα ]]
 [[category:Εντοπισμός αρχαιολογικών θέσεων]]