Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΣΠ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ΣΤΟΝ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟ ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΕΝΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΠΟΤΑΜΙΑ ΠΛΗΜΜΥΡΑ

Οι φυσικές καταστροφές αποτελούν διακριτά (ή και όχι) φαινόμενα στον χώρο και στον χρόνο που πλήττουν τον κοινωνικό περίγυρο, προκαλώντας ανθρώπινες απώλειες και τραυματισμούς, οικονομικές και υλικές ζημιές, καθώς και διάχυτη αναταραχή στα εκάστοτε κοινωνικοοικονομικά μορφώματα. Η εκδήλωση των φυσικών καταστροφών ανακύπτει λόγω αυξημένης διακινδύνευσης, η οποία, με τη σειρά της, απορρέει από την έξαρση ακραίων εκφάνσεων ενός φυσικού φαινομένου – φυσικός κίνδυνος – επί ενός πληθυσμού, καθώς και επί ενός συνόλου στοιχείων – ανθρωποποίητων και μη – τα οποία ενέχουν κάποια εγγενή ή «επίκτητη» αξία, που στο σύνολό τους εκτίθενται σε αυτόν τον κίνδυνο και καθίστανται αποδέκτες – τραγικών ενίοτε – επιπτώσεων, στον βαθμό που υπεισέρχεται μια υποκείμενη αδυναμία της κοινωνίας – ανθρώπινη τρωτότητα.


Η διευθέτηση επεισοδίων τα οποία τείνουν να ανατρέπουν τις «κανονικότητες» που διέπουν τις εκάστοτε κοινωνίες – με την επενέργειά τους να επιφέρει αναπεπταμένες συμφορές – , υλοποιείται στη βάση διάφορων προσεγγίσεων.
Επί της παρούσας εργασίας προωθείται μια προσέγγιση η οποία, τρόπον τινά, τείνει να εναρμονίζει την ανθρώπινη στάση και συμπεριφορά στις φυσικές διαδικασίες, εγκαταλείποντας λογικές περιβαλλοντικού ελέγχου, μέσα από την καταστολήτων φυσικών φαινομένων, αλλά και μέσα από την υλοποίηση κατασκευαστικών μέτρων- σχεδίων ανθεκτικών στον κίνδυνο (σε μικρότερο βαθμό). Η εξέταση των πλέον βασικών φυσικών κινδύνων αποκαλύπτει τον τρόπο που αυτοί, από γενικές μορφές απειλής, καταντούν σε πραγματικά ενδεχόμενα απώλειας ή φθοράς, όταν τρωτοί πληθυσμοί και περιουσίες εκτεθούν, και τεθούν τελικά υπό διακινδύνευση, ενώ, όταν παρουσιάζουν έναν «ικανό» καταστροφικό αντίκτυπο, λογίζονται ως φυσικές καταστροφές. Μέσα από την αναδίφηση λοιπόν σε θεωρητικά σχήματα και διατυπώσεις, αλλά και μέσα από τον προσπορισμό αποσταγμάτων της υφιστάμενης εμπειρίας, διαφαίνονται οι διαδικασίες μέσα από τις οποίες οι κίνδυνοι συνιστούν φυσικές καταστροφές. Παράλληλα, αναδύονται οι εγγενείς περιορισμοί που τίθενται στην αντιμετώπιση και διαχείρισή των τελευταίων, αλλά κυρίως εγείρονται οι κοινωνικοοικομικοί, πολιτικοί, πολιτισμικοί παράγοντες που τροποποιούν με οξυντικό ή κατευναστικό τρόπο τη διαβάθμιση των συνεπειών τους, κλιμακώνοντας ή αποκλιμακώνοντας τον αντίκτυπο της έλευσης και εκδήλωσής τους, ως συνάρτηση της ανθεκτικότητας ενός κοινωνικού σχηματισμού, και δη της προσαρμοστικότητας.


Σε ένα εγχείρημα «εμποτισμού» βελτιστοποιημένης προσαρμοστικότητας στην ουσία του εκάστοτε φυσικού κινδύνου/ καταστροφής, προτάσσονται ως εναλλακτικές-μεριστικές λύσεις οι μέθοδοι και τεχνικές που άπτονται των τεχνολογιών της Τηλεπισκόπησης και των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (ΓΣΠ), εφόσον εν γένει μπορούν να μετριάσουν την τρωτότητα (και την διακινδύνευση), ενώ παράλληλα ενέχουν πολλαπλά πλεονεκτήματα όσον αφορά στην διαχρονική παρακολούθηση, αλλά και στην έγκαιρη και επί πραγματικού χρόνου (real time) πληροφόρηση περί των εμφανίσεων των φυσικοκαταστροφικών συμβάντων, της εξέλιξής τους και της κατανομής τους στον χρόνο και στον χώρο, με την ταυτόχρονη δυνατότητα της οπτικοποίησης των σχετικών αποτελεσμάτων σε ενημερωμένα χαρτογραφικά παραγόμενα.


Εξ’ άλλου, όπως καταδεικνύεται, είναι δυνατό να παρεισφρήσουν σε κάθε μία των φάσεων εκδήλωσης ολόκληρου του κύκλου των φυσικών καταστροφών, διαμέσου των σταδίων διαχείρισης (μετριασμός, ετοιμότητα, απόκριση, αποκατάσταση). Έτσι λοιπόν, από την περιγραφή των επιμέρους χαρακτηριστικών και δυνατοτήτων, αφ’ ενός της Τηλεπισκόπησης – στην αποκομιδή τηλεπισκοπικών απεικονίσεων για την στατική παρατήρηση στοιχείων, εμφανίσεων και φαινομένων αλλά και για τη διαχρονική παρακολούθηση τους –, αφ’ ετέρου των ΓΣΠ και της ενσωμάτωσης τους στην διαδικασία για την διαχείριση αυτής της προηγουμένως εκμαιευθείσας πληροφορίας, τη χωρική ανάλυση και την τελική χαρτογραφική απόδοση, αναφαίνεται ότι μπορούν και πρέπει να συμμετάσχουν ενεργά στον τομέα της ολοκληρωμένης διαχείρισης καταστροφών. Προάγεται λοιπόν η αξιοποίηση αυτών των τεχνολογιών με κύριο στόχο την προσαρμογή των ανθρώπινων και κοινωνικών προτύπων συμπεριφοράς και των αντίστοιχων δράσεων και ενεργημάτων σε κάθε φάση αυτού του κύκλου, όπου η αποτελεσματική διευθέτηση κάθε ενός σταδίου συνεπάγεται ταυτόχρονα την επιτυχή πραγμάτωση και των λοιπών σταδίων, είτε επί του ίδιου επεισοδίου, είτε επί μιας σειράς παρόμοιων επεισοδίων τα οποία ενδεχομένως θα λάβουν χώρα στον ίδιο χώρο, η υπό όμοιες συνθήκες, – μέσω της ανατροφοδότησης του κύκλουδιαχείρισης των καταστροφών.
Μια συγκεκριμένη μέθοδος-τεχνική προκειμένου να διευθετηθούν επεισόδια εκτάκτου κατάστασης (φυσικών καταστροφών) σε ένα ή και περισσότερα από τα στάδια του κύκλου τους, εμπερικλείει την αξιοποίηση διαχρονικών ψηφιακών τηλκεπισκοπικών απεικονίσεων, και, μέσα από την συνεργιστική χρήση μεθοδολογιών Τηλεπισκόπησης και ΓΣΠ, παρέχει την δυνατότητα εντοπισμού μεταβολών επί δύο τέτοιων εικόνων. Η διαχείριση πλημμυρικών επεισοδίων, υλοποιούμενη διαμέσου της τεχνικής ανίχνευσης μεταβολών επί συγκεκριμένου λογισμικού τηλεπισκόπησης- επεξεργασίας εικόνας (DeltaCue της ERDAS) και ΓΣΠ (ArcMap της ESRI), για ένα ζεύγος δορυφορικών εικόνων υψηλής ανάλυσης (IKONOS) πολλαπλών χρονικών στιγμών, αποφέρει ορισμένα ωφέλιμα αποτελέσματα, μέσα από την διεξαγωγή επιμέρους αλγορίθμων και άλλων επιλογών.


Αυτά (τα αποτελέσματα) αξιολογούνται από άποψη αξιοπιστίας (ακρίβεια-ορθότητα), ενώ ερμηνεύεται η σημασία τους, ανάγοντας τη συμβολή τους στα στάδια της διαχείρισης.

Επειδή όμως η εργασία διακατέχεται από μια «διάθεση» ολιστικής προσέγγισης των φυσικών καταστροφών ως φαινομένων σύνθετων, πολυδιάστατων και δυναμικών, αποτιμάται η πραγματική αξία των εν λόγωτεχνολογιών, αλλά και της τεχνολογίας στο ευρύτερο πλαίσιο της «απτής» πραγματικότητας, ενώ γίνεται ένα βήμα παραπέρα προς μια τωόντι ολοκληρωμένη διαχείριση των φυσικών καταστροφών. Τελικά, μέσα από μια αλληλοσυσχέτιση της τρωτότητας και της «ανάπτυξης», προάγεται μια οπτική που πρεσβεύει πως οι υποκείμενες, βαθιά ριζωμένες αιτίες είναι αυτές που ιθύνουν την επιδείνωση, καθώς και την πυροδότηση καταστροφών «φυσικής προέλευσης». Αυτό σημαίνει ότι η διάχυση της τεχνολογίας και η κατάλληλη χρησιμοποίησή της, ούτε είναι πάντοτε εφικτή, ούτε – ακόμη και αν γίνει εφικτή – θα είναι ζωτικής σημασίας, αν δεν μετριαστούν/ εξαλειφθούν οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, και αν δεν ενισχυθούν όλες οι πτυχές που πλαισιώνουν συλλήβδην την κοινωνικοοικονομική και φυσική πραγματικότητα, διαμέσου μιας κατάλληλης μορφής ανάπτυξης.


<small>'''Πηγή:'''Μωυσής-Λουκάς Μισθός, Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΣΠ ΣΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ΣΤΟΝ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟ ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΕΝΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΠΟΤΑΜΙΑ ΠΛΗΜΜΥΡΑ</small>